Wyniki badań prowadzonych na terenie Rano Raraku na Wyspie Wielkanocnej

Oryginalny artykuł: Quarrying stone fro Easter Island statues made soil more fertile for farming

Grupa uczonych ze Stanów Zjednoczonych, Nowej Zelandii i Chile przeprowadziła nowe badania na Wyspie Wielkanocnej (Rapa Nui). Skoncentrowano się na wykopaliskach w regionie kamieniołomu Rano Raraku, skąd pozyskiwano skały pochodzenia wulkanicznego służące do rzeźbienia posągów moai. Jak podaje Sarah Sherwood (z University of the South w Sewanee, stan Tennessee, USA), dokładna analiza chemiczna i morfologiczna tamtejszej gleby wykazała, że została ona wzbogacona przez liczne pierwiastki, przede wszystkim fosfor, dzięki czemu wewnętrzne zbocza kamieniołomu, po stronie południowej i wschodniej, były wykorzystywane pod uprawę. Przebadanie mikroskopijnych szczątków roślin wskazuje, że mieszkańcy Rapa Nui uprawiali tam: słodkie ziemniaki, tykwę butelkową, banany, kolokazję jadalną (taro) i morwę papierową.

Częściowo zakopane posągi w regionie kamieniołomu Rano Raraku

(fot. Easter Island Statue Project)

Przez wiele lat sądzono, że społeczeństwo na Rapa Nui, które zaczęło rozwijać się w latach 900-1100 upadło w XVII wieku, prawdopodobnie w wyniku nadmiernego wykorzystania terenu i wyniszczenia środowiska. Jednak badania prowadzone w ostatnich latach zakwestionowały taki scenariusz, co potwierdzają też analizy wykonane przez Sarah Sherwood i jej współpracowników. Datowanie radiowęglowe materiału organicznego pochodzącego z osadów zachowanych w glebie i na dwóch z 21 posągów częściowo zakopanych w ziemi na zboczach Rano Raraku pozwoliło ustalić, że w kamieniołomie uprawiano ziemię od XIV wieku do początków XIX wieku, a zatem również po kontakcie z Europejczykami, którzy dotarli na Wyspę Wielkanocną w 1722 roku. W czasach zachodzących na Rapa Nui zmian społeczno-politycznych nastąpiły również zmiany w użytkowaniu gruntów i w celu zwiększenia wydajności upraw tworzono ogrody skalne, gdyż żyzność gleby spadła w związku z wylesieniem i być może suszą.

Jeden z trzech posągów, których tylna strona została ozdobiona rytymi motywami

(fot. Easter Island Statue Project)

Wykopaliska przy dwóch częściowo zakopanych posągach, prowadzone przez Jo Anne Van Tiburg (University of California, Los Angeles) wykazały, że każdy z posągów był umieszczony w wykutym dole wypełnionym żwirem i kamieniami, co miało pomóc w utrzymaniu rzeźb w pozycji pionowej. Są one jednymi z zaledwie trzech posągów na Wyspie Wielkanocnej, których tylne strony zostały ozdobione wyrytymi motywami. Zdaniem badaczy, zarówno te motywy, jak i wyrzeźbiona głowa ludzka spoczywająca naprzeciwko podstawy jednego z moai oraz pozostałości czerwonego pigmentu znalezione w pobliżu posągów sugerują, że rzeźby te były wykorzystywane podczas jakichś ceremonii, być może mających zapewnić kiełkowanie ziaren i udane zbiory. A zatem można przypuszczać, że posągi zostały celowo zakopane, a nie – jak wcześniej przyjmowano – przygotowane do przeniesienia w inne miejsca lub porzucone przez budowniczych.