Historia sztabki złota

Oryginalny artykuł: Confirman que "tejo de oro" del MNA si es del expolio espanol en la llamada "Noche triste"

13 marca 1981 roku, podczas prac budowlanych prowadzonych w stolicy Meksyku, w rejonie ulic Alameda Central i Avenida Hidalgo, Francisco Bautista natrafił na głębokości 4,80 m na sztabkę złota i przekazał ją archeologom. Obecnie artefakt jest wystawiony w Narodowym Muzeum Antropologii i najnowsze badania potwierdziły, że ta sztabka złota stanowi wyjątkowe świadectwo materialne tak zwanej „Noche triste” („Smutnej nocy”), związanej z ucieczką z Tenochtitlan Hernana Cortesa i jego ludzi 30 czerwca 1520 roku.

Sztabka złota w kolekcji Narodowego Muzeum Antropologii w mieście Meksyk
(fot. MNA-INAH)

Jak podaje Leonardo López Luján, dyrektor Projektu Templo Mayor, miejsce znalezienia sztabki złota znajduje się dokładnie na trasie owej słynnej ucieczki, gdyż przebiegał tamtędy kanał Toltecaacaloco i to właśnie w nim ważąca 1,93 kg sztabka pozostawała zakopana przez 460 lat. Ponadto, opisy podobnych sztabek zachowały się w źródłach historycznych. Bernal Díaz del Castillo wspominał bowiem, że artefakty Mexików były przetapiane na sztabki złota o szerokości około 5,4 cm i choć trudno w to uwierzyć, sztabka znaleziona w 1981 roku ma właśnie takie wymiary. Kronikarz dodaje również, że po ucieczce Hiszpanów Mexikowie poszukiwali w kanałach zrabowanych przedmiotów. Z kolei Bernardino de Sahagún, na jednej z ilustracji w Códice Florentino przedstawia osobę, która w prawej ręce trzyma szpadę, a w lewej – sztabkę złota.

Detal z Códice Florentino przedstawiajacy osobę ze szpadą i sztabką złota
(fot. Edith Camacho, INAH)

Specjaliści przeprowadzili ostatnio badania sztabki, wykorzystując w tym celu najnowsze technologie i metody nieinwazyjne. Analiza składu chemicznego wykazała 76,2% złota, 20,8% srebra i 3% miedzi. Sztabka została wykonana pomiędzy listopadem 1519 roku a czerwcem 1520 roku przez mieszkających w Azcapotzalco złotników Moctezumy, ale pod nadzorem hiszpańskich konkwistadorów i zgodnie z ich standardami. Przetopione na sztabki artefakty Mexików mogły pochodzić z tak zwanego „skarbu przodków Moctezumy”, znalezionego przez Hiszpanów w Teucalco (Casas Viejas de Axayácatl) lub z królewskich magazynów w Petlacalco bądź z arsenału w Tlacochcalco, czy też warsztatów rzemieślniczych w Totocalli.