Napoje z kakao były przeznaczone nie tylko dla majańskiej elity

Oryginalny artykuł: Not just for the gods: New insight on the use of cacao among the ancient Maya

Do tej pory przeważał pogląd, że napoje z kakao były przeznaczone jedynie dla przedstawicieli majańskiej elity, a uprawa kakaowca była kontrolowana nawet przez samych władców. Takie spojrzenie mogło wynikać z faktu, że w celu zidentyfikowania pozostałości kakao w naczyniach ceramicznych skupiano się głównie na pięknych, bogato zdobionych wazach związanych z elitą i specjalnymi ceremoniami. A co z pozostałą częścią społeczeństwa? Anabel Ford, Ann Williams i Mattanjah S. de Vries (z University of California, Santa Barbara, USA) przeprowadzili nowe badania, które dostarczają odpowiedzi na to pytanie.

Naczynie Majów ozdobione sceną przedstawiającą władcę z wazą wypełnioną
pieniącym się napojem z kakao (fot. Justin Kerr)

Podczas analiz chemicznych Mattanjah S. de Vries i jego studenci znaleźli możliwość wykrycia teofiliny, specyficznego składnika kakao, którego nie da się pomylić z żadnym innym. Nie będąc archeologami uznali, że może to stanowić wkład do projektu interdyscyplinarnego. Było to bardzo ważne, gdyż w przypadku analiz pozostałości kakao sama obecność teobrominy może nie być wystarczająca. Przeprowadzone wspólnie z archeologami badania objęły 54 fragmenty naczyń ceramicznych z majańskiego ośrodka El Pilar (położonego przy granicy Belize z Gwatemalą), pochodzące z późnego okresu klasycznego (lata 600-900) i znalezione nie tylko w budowlach elity wzniesionych w centrum miasta, ale i w domostwach znajdujących się na jego obrzeżach i zamieszkiwanych przez resztę ludności. Celem prac było wykrycie biomarkerów kakao: kofeiny, teobrominy i teofiliny.    

Mapka przedstawiająca położenie El Pilar
(źródło ilustracji: MesoAmerican Research Center)

Jak podaje Anabel Ford, testom poddano 40 waz służących do picia kakao, cztery misy, sześć dzbanów i cztery talerze. We wszystkich natrafiono na ślady kakao, co początkowo było dla uczonych zaskoczeniem. Jednak zastanawiając się nad przeznaczeniem poszczególnych naczyń uznano, że misy prawdopodobnie służyły do mieszania, dzbany do przechowywania napoju, a talerze do podawania potraw, być może z sosami zawierającymi kakao. 

Przykłady różnych naczyń Majów, w tym waz, dzbanów, mis i talerzy
(źródło ilustracji: MesoAmerican Research Center)

Wyniki badań z El Pilar pokazują zatem, że kakao było w rzeczywistości dostępne nie tylko dla przedstawicieli elity, ale i zwykłych mieszkańców, którzy mogli raczyć się tym napojem podczas ważnych uroczystości i rytuałów.