Znaczenie schroniska skalnego El Gigante (Honduras)

Oryginalny artykuł: Lessons in sustainability, evolution and human adaptation, courtesy of the Holocene 

Schronisko skalne El Gigante w zachodnim Hondurasie jest jednym z nielicznych stanowisk archeologicznych w Ameryce, które zawierają dobrze zachowane pozostałości botaniczne z ostatnich 11 000 lat. El Gigante zostało niedawno nominowane do Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO, w którego materiałach podkreśla się, że żadne inne miejsce nie pokazuje tak wyraźnie dynamicznego charakteru społeczności łowiecko-zbierackich i ich sposobu adaptacji do życia na wyżynach Ameryki Środkowej i ogólnie w Mezoameryce w okresie wczesnego i środkowego holocenu. Antropolodzy Douglas Kennett, Amber VanDerwarker i Richard George (z University of California, Santa Barbara, USA) oraz współpracownicy z wielu innych instytucji przeanalizowali zebrany w schronisku skalnym El Gigante materiał botaniczny, w tym kolby kukurydzy, nasiona lub skórki awokado, wykorzystując w tym celu nowoczesne technologie. Jak podaje Douglas Kennett, wyniki badań pokazują, że wczesne wykorzystanie i zarządzanie uprawami drzew, takimi jak dzikie awokado i śliwki co najmniej 11 000 lat temu, stworzyło podstawę dla rozwoju późniejszych systemów uprawy drzew, które w połączeniu z uprawami kukurydzy, fasoli i dyni napędzały wzrost populacji ludzkiej, rozwój osiadłych wiosek rolniczych i powstawanie pierwszych ośrodków miejskich w Mezoameryce 3000 lat temu.

Schronisko skalne El Gigante w zachodnim Hondurasie (fot. Alejandro Figueroa)

Badanie stanowi istotną aktualizację chronologii użytkowania drzew i upraw polowych. Owoce drzew i dynia pojawiły się wcześnie, około 11 000 lat temu, a większość innych upraw później, na przykład kukurydza około 4500 lat temu, a fasola około 2200 lat temu. Użytkowanie drzew dominowało przez większą część holocenu, a 4000 lat temu nastąpiło ogólne przestawienie się na uprawy polowe, co było w dużej mierze spowodowane rosnącą zależnością od kukurydzy. 

Pozostałości botaniczne zebrane w El Gigante (fot. Thomas Harper)

Wyjątkowo dobrze zachowany materiał botaniczny w El Gigante odzwierciedla przejście od zbieractwa do rolnictwa, dając rzadki wgląd w zmiany w sposobie żywienia. Autorzy publikacji podkreślają, że El Gigante jest wyjątkowe ze względu na swoje położenie na południowych obrzeżach Mezoameryki i stanowi archiwum interakcji i przepływu udomowionych roślin między Mezoameryką, Ameryką Środkową i Ameryką Południową. Umożliwia też naukowcom zbadanie długoterminowych procesów ewolucyjnych i demograficznych związanych z udomowieniem wielu drzew i upraw polowych.

Prace archeologiczne w El Gigante (fot. Tim Scheffler)

Jakość roślin zachowanych w El Gigante jest wyjątkowa, co pozwala uczonym lepiej zrozumieć, w jaki sposób dawni mieszkańcy Hondurasu zarządzali lasami, jak udomowili różne gatunki roślin i zintensyfikowali uprawy na przestrzeni tysiącleci. Jak podkreśla Amber VanDerwarker, wydaje się jasne, że praktyki gospodarki leśnej i uprawy polowej były ze sobą ściśle powiązane i ewoluowały równocześnie.