Kompleks Los Morteros może pochodzić sprzed co najmniej 6000 lat

Oryginalny artykuł: ¡Confirmado! Sitio Los Morteros es la arquitectura de adobe más antigua de América

Chociaż początkowo szacowano, że stanowisko archeologiczne Los Morteros, położone w dolinie Chao (region La Libertad, północne wybrzeże Peru), liczyło 5000 lat (post: „Najstarsza w Ameryce budowla z cegieł adobe”), najnowsze analizy datowania radiowęglowego pozostałości botanicznych, fauny i ludzkich kości wykazały, że kompleks ten ma co najmniej 6000 lat. Stanowi to jednocześnie potwierdzenie, że jest to najstarsza monumentalna architektura zbudowana z adobe (cegieł suszonych na słońcu) na kontynencie amerykańskim. Informację tę przekazała Ana Cecilia Mauricio, która od 2012 roku kieruje pracami w Los Morteros. Ich celem jest zrekonstruowanie historii tego miejsca, poznanie sposobu życia jego mieszkańców i ich związku z otoczeniem.

Stanowisko archeologiczne Los Morteros (fot. Andina)

Los Morteros pochodzi z epoki preceramicznej i ma formę schodkowego wzniesienia o wymiarach 200 metrów długości, równej szerokości i 15 metrów wysokości, pokrytego piaskiem eolicznym. Zostało odkryte w 1976 roku przez Mercedes Cárdenas i jej zespół badawczy, który wykazał, że było wykorzystywane przez ludność zamieszkującą ten obszar w epoce preceramicznej jako miejsce pochówków. Nowe intensywne wykopaliska prowadzone od 2012 roku odsłoniły sztuczny charakter wzniesienia i kolejne fazy jego użytkowania w celach rytualnych i ceremonialnych, związanych z obecnością wielu ludzi. Podejście geoarcheologiczne stosowane w różnych sezonach badawczych w Los Morteros pozwoliło uczonym zrekonstruować proces formowania się tego stanowiska, w którym istotną rolę odegrało jego położenie, środowisko i chronologia. Jak podkreśla Ana Cecilia Mauricio, stałe użytkowanie Los Morteros czyni to miejsce kluczowym dla zrozumienia procesów związanych z rozwojem monumentalnej architektury w Andach. Dotychczasowe badania wskazują, że Los Morteros wzniesiono już 6000 lat temu, ale archeolodzy nie wykluczają, że miejsce to jest jeszcze starsze. 

Prace wykopaliskowe na terenie Los Morteros (fot. Andina)

Podczas ostatniego sezonu wykopaliskowego odnaleziono przedmioty o długości około 25 centymetrów, wykonane z drewna i kości zwierzęcych, prawdopodobnie lwa morskiego, które są wyrzeźbione w górnej części. Według datowania radiowęglowego przeprowadzonego w dwóch laboratoriach w Stanach Zjednoczonych obie rzeźby pochodzą sprzed 5500- 5100 lat. Natrafiono też na pozostałości roślin i fauny morskiej, ukazujące praktyki rolnicze i dietę mieszkańców Los Morteros, a także szczątki kostne ludzi, które świadczyłyby o składaniu tam ofiar o charakterze religijnym. Należą one do siedmiorga dzieci i dwóch osób dorosłych.

Jeden z przedmiotów znalezionych w Los Morteros (fot. Andina)

Analizy szczątków roślinnych wykazały, że uprawiano kukurydzę, fasolę, bawełnę, dynię i papryczki chili, co dowodzi istnienia bardzo dawnego rolnictwa. Zbierano też w okolicy owoce różnych drzew, takich jak awokado, lucuma, gujawa i chleb świętojański. Dieta ówczesnej ludności nie ograniczała się jedynie do spożywania pokarmów roślinnych, ale była uzupełniana produktami pochodzenia zwierzęcego, na co wskazuje duża różnorodność szczątków gatunków morskich, takich jak sardy, płaszczki, rekiny, lwy morskie, a także różnego rodzaju mięczaki. 

Drewniany rzeźbiony artefakt znaleziony w Los Morteros (fot. Andina)

Do chwili obecnej przebadano zaledwie 15 % obszaru odpowiadającemu stanowisku Los Morteros, które stanowi część kompleksu, obejmującego również Las Salinas de Chao, Piedras Negras oraz geoglify. Chociaż teren ten nie jest zamieszkany, to jest narażony na zniszczenie ze względu na obecność ferm drobiu. Ich działalność produkcyjna negatywnie wpływa na dziedzictwo archeologiczne i kulturowe. Uczeni mają nadzieję, że Los Morteros zostanie oficjalnie wpisane do rejestrów publicznych, dzięki czemu będzie miało zapewnioną lepszą ochronę.