W Science z 25 kwietnia ukazał się raport z wykopalisk w Seibal (Ceibal) - wczesnomajańskiego stanowiska w Gwatemali, gdzie znaleziono najstarsze budowle ceremonialne w tym regionie. Liczący 3 tysiące lat kompleks obejmuje pozostałości dwóch platform - kwadratowej i podłużnej, oddzielonych od siebie placem i położonych na linii wschód-zachód, co - zdaniem archeologa Takeshi Inomata z University of Arizona wTucson i jego współpracowników - jest niezwykle istotne.
Kwadratowa platforma była przebudowywana i około 2700 lat temu stanowiła już piramidę o wysokości 6-8 metrów. W tym samym czasie przebudowana została także platforma podłużna. Taki układ architektoniczny - obejmujący piramidę i platformę na linii wschód-zachód - w wielu późniejszych majańskich miastach stanowił główny element kompleksu rytualnego. Zdaniem badaczy budowle ceremonialne w Seibal i innych pobliskich ośrodkach zapoczątkowały zmiany kulturowe, które doprowadziły do rozwoju złożonego społeczeństwa, mogącego poszczycić się pismem, skomplikowanym kalendarzem i ogromnymi świątyniami.
Datowanie radiowęglowe Seibal podważa poprzednie teorie, że cywilizacja Majów powstała albo sama z siebie, albo na skutek bezpośrednich wpływów południowomeksykańskiej cywilizacji Olmeków, datowanej na około 3500-2400 lat temu. Niektórzy archeolodzy utrzymują, że olmeckie stanowisko na wybrzeżu Zatoki Meksykańskiej o nazwie La Venta miało decydujący wpływ na kształtowanie starożytnej kultury Majów.
Natomiast zespół Inomaty stwierdził, że budowle ceremonialne w Seibal zostały wzniesione koło 200 lat wcześniej niż porównywalne obiekty w La Venta. Ponadto podobnie skonfigurowane budynki rytualne już niecałe 3000 lat temu pojawiają się na stanowiskach w promieniu 400 km od Seibal.
Zdaniem Inomaty wymiana kulturowa na dużym obszarze stanowiła klucz do rozwoju cywilizacji Majów. W Seibal i na pobliskich stanowiskach znaleziono jadeit, obsydian i inne cenne kamienie, używane do produkcji przedmiotów ofiarnych składanych bogom, a następnie grzebane na placach ceremonialnych. Inomata sugeruje także, że handlarze cennymi kamieniami z różnych ośrodków obserwowali, a nawet uczestniczyli w rytuałach innych grup.
Jego zdanie podziela Francisco Estrada-Belli, archeolog z Tulane University w Nowym Orleanie, który uważa, że wymiana kulturalna między Olmekami a Majami rozpoczęła się ponad 3000 lat temu. Estrada-Belli kieruje wykopaliskami w Cival, majańskim stanowisku w pobliżu Seibal, gdzie około 2800 lat temu wokół centralnego placu także wzniesiona została piramida i platforma.
Okrycia Inomaty w Seibal przeczą popularnemu poglądowi, że rytuały i przestrzenie publiczne pojawiły się dopiero po tym, jak wczesne cywilizacje rozwinęły systemy gospodarcze i podziały klasowe. Estrada-Belli uważa, że religia i rytuały publiczne mogły być kluczowym czynnikiem w rozwoju cywilizacji Majów.
Badacze kultury Olmeków doceniają nowe odkrycia w Seibal, ale twierdzą, że nie wyjaśniają one korzeni cywilizacji Majów. Archeolog John Clark z Brigham Young University w Provo w Utah zauważa, że być może budowle ceremonialne w Seibal są wcześniejsze niż w La Venta, ale mieszkańcy olmeckiego stanowiska San Lorenzo, którzy rozwinęli złożoną i nadal mało poznaną kulturę, mogli jeszcze wcześniej wznosić takie budowle. Okres świetności San Lorenzo zakończył się około 3150 lat temu.
Michael Coe - archeolog z Yale University - uważa, że sztuka i religia kwitły w San Lorenzo, kiedy Majowie na wschodzie dopiero uczyli się wyrabiać ceramikę. Zdaniem Coe, nawet jeśli Olmekowie nie wynaleźli konfiguracji architektonicznej odkrytej w Seibal, to jednak nadal są prekursorami kultury Majów i innych starożytnych społeczeństw w tym regionie.
Zespół Inomaty nie zna jeszcze długości podłużnej platformy w Seibal, więc nie wiadomo, czy tamtejsze budowle rytualne przypominają te na późniejszych stanowiskach majańskich - zwraca uwagę archeolog Rebecca González Lauck z Centro INAH w Tabasco w Meksyku, kierująca wykopaliskami w La Venta. Dodaje także, że obok piramidy i platformy w La Venta znajdują się dwie ogromne, kamienne rzeźby, niespotykane na stanowiskach majańskich, co wskazuje na to, że olmeckie praktyki rytualne były inne niż w Seibal i innych ośrodkach majańskich. Zdaniem González Lauck tylko dalsze wykopaliska mogą wyjaśnić więzi kulturowe między stanowiskami olmeckimi a majańskimi, a pewne jest jedynie to, że kontakty między Olmekami znad Zatoki Meksykańskiej a Majańskimi Nizinami istniały.
Publikacja: Takeshi Inomata, Daniela Triadan, Kazuo Aoyama, Victor Castillo, and Hitoshi Yonenobu. “Early Maya Ceremonial Constructions at Ceibal, Guatemala, and the Origins of Lowland Maya Civilization”. Science, Vol. 340, no. 6131, pp. 467-471.
 |
| Seibal Budowla A-3 (fot. Boguchwała Tuszyńska) |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz