Szczególne miejsce dla kobiet w okresie okołoporodowym

Oryginalny artykuł: Descubren fosas prehispanicas de mas de 2500 anos al sur de la Ciudad de Mexico

W południowej części Miasta Meksyk, na terenie osiedla La Otra Banda, archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH), Antonio Balcorta Yépez i Montserrat Alavez Ortúzar odkryli pozostałości wioski sprzed 2700 lat, która mogła być miejscem, gdzie szczególną opieką otaczano kobiety w okresie okołoporodowym. Dawne pomieszczenia zachowały się na głębokości 1,23-3,30 m pod obecnym poziomem ulicy i dotarcie do nich zajęło badaczom cztery miesiące.

Wykopaliska na terenie osiedla La Otra Banda w Mieście Meksyk (fot. Mauricio Marat, INAH)

Natrafiono na 26 fos z okresu preklasycznego, odpowiadających fazom Zacatenco (lata 700-400 p.n.e.) i Ticomán (lata 400-200 p.n.e.). Dwadzieścia fos przetrwało w idealnym stanie. Jak wyjaśnia Antonio Balcorta Yépez, dobre zachowanie kontekstu archeologicznego w tej części Miasta Meksyk wynika z faktu, że teren ten znajduje się na wzgórzu o wysokości 2296 m n.p.m., dzięki czemu dawna wioska nie została zniszczona w wyniku erupcji wulkanu Xitle, gdyż lawa spływała po południowym zboczu wzgórza.

Nowo odkryte fosy (fot. Mauricio Marat, INAH)

Jedenaście fos ma formę ściętego stożka i tego typu fosy z okresu preklasycznego są zazwyczaj związane z przestrzeniami mieszkalnymi. Wykorzystywano je do przechowywania ziaren i innych produktów, gromadzenia odpadków, a także jako miejsca pochówków. Jednak kilka nowo odkrytych fos wyróżnia się pewnymi cechami, które mogłyby wskazywać, że służyły one innym celom. Przykładem mogą być łaźnie parowe, gdyż w Mezoameryce były to miejsca oczyszczania ciała przed porodem i samego porodu. We wnętrzach tych fos znajdowały się półokręgi utworzone z otoczaków i kawałków bazaltu z wyraźnymi śladami opalenia, a także pozostałości ziół i węgla. Badacze pobrali próbki z zachowanych resztek ziół oraz z warstw ziemi przy wejściu, na ścianach i na dnie fos, aby przeprowadzić dokładne analizy chemiczne.

Rytualnie zniszczone naczynie ceramiczne znalezione podczas wykopalisk
(fot. Mauricio Marat, INAH)

Poparciem hipotezy o szczególnym znaczeniu tego miejsca dla kobiet może też być odkrycie we wnętrzu fos i na ich przykrywkach ponad 130 figurek ceramicznych, które w większości przedstawiają ciężarne kobiety i w mniejszym stopniu – dzieci.  Na figurkach, zwłaszcza na twarzach postaci, szyjach, brzuchach, pępkach, rękach i nogach zachowały się ślady oryginalnych kolorów: czerwonego, żółtego i czarnego.

Figurki ceramiczne znalezione w fosach (fot. Mauricio Marat, INAH)

Archeolodzy podkreślają jednak, że wioska nie musiała być wyłącznie poświęcona trosce o ciężarne i rodzące kobiety, ale była z pewnością miejscem przeznaczonym dla kobiet i przez nie prowadzonym. W okresie preklasycznym społeczności stawały się bardziej złożone, a pełnione funkcje – bardziej wyspecjalizowane. Zatem kobiety również zaczęły odgrywać znaczącą rolę.

Fosa z pochówkiem kobiety (fot. Mauricio Marat, INAH)

Montserrat Alavez Ortúzar zwróciła również uwagę na lokalizację pochówków dwójki rocznych dzieci, związanych z fazą Zacatenco. Jedno z nich złożono we wnętrzu fosy z paciorkiem z zielonego kamienia w ustach. Z tego samego okresu pochodzi pochówek dorosłej kobiety o wyraźnej deformacji czaszki. Przy jej szczątkach znaleziono naczynia ceramiczne. W innej fosie, z fazy Ticomán, znajdował się również szkielet kobiety, naczynia, przedmioty z krzemienia i żarna.