Bogate dary z grobowca "Pani z Yucundaa"

Oryginalny artykuł: Se exhibe por vez primera fuera de Oaxaca el entierro de la Senora de Yucundaa, una cacica mixteca

W połowie XV wieku epidemia, wywołana bakterią Salmonella enterica doprowadziła do śmierci 90% mieszkańców misteckiego ośrodka Teposcolula-Yucundaa (czytaj: "Nowe badania przyczyn epidemii w Meksyku w latach 1545-50"). W owym czasie osoby, które zdołały przeżyć, zostały zmuszone do opuszczenia swego miasta i odprawiły specjalny rytuał, symbolizujący koniec pewnego okresu ich dziejów. Przy ciele swej zmarłej przywódczyni, nazwanej przez archeologów „Panią z Yucundaa” złożyli w darze ponad 70 000 najróżniejszych przedmiotów. Pochówek ten, porównywalny pod względem bogactwa z Grobowcem 7 w Monte Alban, został odkryty w 2006 roku, podczas wykopalisk prowadzonych na terenie atrium dawnego klasztoru dominikanów w  Pueblo Viejo de Teposcolula (stan Oaxaca, Meksyk). Obecnie dary grobowe i szkielet „Pani z Yucundaa” zostały zaprezentowane na poświęconej Mistekom wystawie w Pałacu Narodowym w stolicy Meksyku.

Figurki bóstw opiekuńczych znalezione w grobie "Pani z Yucundaa" (fot. Javier Hinojosa)

Jak podaje dr Nelly Robles García z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH), większość złożonych w grobie artefaktów jest typowa dla tak zwanego stylu Mezcala. Przedmioty te zostały najpierw opalone i zlepione ze sobą rodzajem żywicy, przypuszczalnie kopalu i gumy. Znajdowało się wśród nich około 2000 małych figurek, przedstawiających bóstwa opiekuńcze, w tym boga deszczu, a także tysiące ozdób (zawieszki, paciorki tworzące niegdyś naszyjniki, bransolety), kawałki turkusów, artefakty wykonane z muszli morskich, miedzi i kości, ceramiczne przęśliki oraz szczątki kostne zwierząt, głównie ptaków.

Artefakty znalezione w grobie "Pani z Yucundaa" (fot. Javier Hinojosa)

Chociaż na jednym z placów dawnego miasta grupa archeologów, którą współkierował profesor antropologii Ronald Spores z University of Vanderbilt (Nashville, USA), znalazła pochówki ofiar zarazy z lat 1532-1550, to jednak dokładne analizy wykazały, że „Pani z Yucundaa” zmarła w wieku około 30 lat i – w odróżnieniu od swego ludu – nie była ofiarą epidemii. W rzeczywistości, składając tysiące cennych przedmiotów wokół jej ciała, pozostali przy życiu mieszkańcy Teposcolula-Yucundaa postanowili pożegnać się ze swym miastem. Musieli przenieść się do doliny, co oznaczało zmiany i niepewną przyszłość.

Odtworzenie pochówku „Pani z Yucundaa” (fot. Héctor Montaño, INAH)

Pomimo iż wszystkie złożone w grobie artefakty były typowe dla czasów prekolumbijskich, to ów rytuał został odprawiony juz w okresie kolonialnym. Nie ulega wątpliwości, że w tej sytuacji władcy misteccy musieli uzyskać zgodę hiszpańskich zakonników i zarządców. Mistekowie byli dobrymi negocjatorami. W okresie postklasycznym (lata 950-1522), dzięki pokojowym przymierzom, opartym na małżeństwach pomiędzy przedstawicielami elity, zdołali rozszerzyć swe wpływy na znaczne terytorium. Kiedy zacieśnili swe więzy z Zapotekami, nadeszła hiszpańska konkwista. Jednak potęga misteckich ośrodków i dyplomacja władców pozwoliły im zawrzeć porozumienie z Hiszpanami.