Chiapa de Corzo (stan Chiapas, Meksyk)

Stanowisko archeologiczne Chiapa de Corzo położone jest na terenie miasta o tej samej nazwie, w odległości kilkunastu kilometrów od stolicy meksykańskiego stanu Chiapas. Miejsce to odwiedził już w 1870 roku niemiecki lingwista Carl Herman Berendt, a w 1895 roku na teren ruin dotarł Karl Theodore Sapper, antykwariusz i lingwista niemieckiego pochodzenia. W latach 1913-42 przybywali tam liczni badacze i podróżnicy, a w 1955 roku rozpoczęto wykopaliska archeologiczne. Pobliska rzeka Grijalva i żyzne gleby sprawiły, że pierwsi ludzie zaczęli osiedlać się na tym terenie już w 1400 r. p.n.e. Chiapa de Corzo, której oryginalnej nazwy nie znamy, została założona przez ludność Zoque, która to grupa należała do etnicznej i lingwistycznej rodziny Mixe-Zoque. Około 900 r. p.n.e. Chiapa de Corzo była już rozległą wioską, która z czasem zaczęła się rozrastać.

Stanowisko archeologiczne Chiapa de Corzo

Około 700 r. p.n.e. nastąpiły zmiany w planie urbanistycznym i powstawały budowle o charakterze publicznym. Pod koniec okresu preklasycznego mieszkańcy Chiapa de Corzo tworzyli złożoną społeczność, o czym świadczą różnice widoczne w wyprawach grobowych. W Budowli 11 (poza obszarem miasta przeznaczonym dla zwiedzających), pod posadzką świątyni odkryto wyjątkowo bogaty grobowiec. W głównej komnacie pochowano mężczyznę, przypuszczalnie jednego z władców, który zmarł w wieku 45-50 lat, a w drugiej komnacie znajdowały się szczątki kobiety zmarłej w wieku około 50 lat. Oboje mieli zęby inkrustowane masą perłową i pirytem, a ich ciała i posadzki grobowca były pokryte warstwą sproszkowanego cynobru. Na szczególną uwagę zasługują złożone przy ich ciałach zwierciadła z pirytu oraz ogromna ilość ozdób, w tym bransoletki na ręce i nogi oraz naszyjniki wykonane z jadeitowych paciorków. Z tego okresu pochodzi wiele wotywnych siekierek jadeitowych znalezionych w depozytach ofiarnych i naczyń wykonanych w stylu olmeckim, choć trudno ustalić, czy pochodziły one z wymiany handlowej czy też zostały wykonane w miejscowych warsztatach i jedynie były wzorowane na naczyniach Olmeków.

Ceramika w stylu olmeckim znaleziona w Chiapa de Corzo
(Museo Regional de Chiapas, Tuxtla Gutierrez)

W okresie największego rozkwitu, na terenie Chiapa de Corzo wznosiło się około 200 najróżniejszych konstrukcji, w tym podstawy piramidalne, świątynie, platformy i budowle mieszkalne. Niestety ze względu na rozwój współczesnego miasta, do dnia dzisiejszego przetrwała jedynie niewielka część dawnego ośrodka i obejmuje ona kilka budowli o przeznaczeniu rytualnym i administracyjnym, pochodzących z lat 400 p.n.e. – 500 n.e. Budowla 1 stanowiła niegdyś kompleks świątynny i była największą konstrukcją w Chiapa de Corzo. Pod widoczną obecnie budowlą archeolodzy natrafili na pozostałości domów z cegły adobe wzniesionych około 350 r. p.n.e. Później zostały one przykryte kamiennymi blokami.

Budowla 1

W latach 300-100 p.n.e. Budowla 1 była wielokrotnie modyfikowana przez dawnych mieszkańców, służąc do odprawiania najważniejszych ceremonii. Z czasem stała się też miejscem pochówku kilku władców, a w ich grobach znaleziono bogate dary, w tym ozdoby uszu i zawieszki z muszli oraz kości z wyrytymi wizerunkami bóstw i mitycznych zwierząt.

Ozdoby z muszli i kości znalezione w grobowcach w Budowli 1 (lata 400 p.n.e. – 150 n.e.)

(Museo Regional de Chiapas, Tuxtla Gutierrez)

Budowla 5 była zamieszkiwana przez rodziny władców, tam też organizowano różne uroczystości i przyjmowano gości. Została wzniesiona około 100 r. p.n.e., ale kilkakrotnie modyfikowana w latach 100-400 n.e. W górnej części znajdowały się zadaszone pomieszczenia ze ścianami pokrytymi warstwą stiuku. Archeolodzy natrafili tam na depozyty ofiarne, w których znajdowało się wiele wysokiej jakości naczyń ceramicznych.

Budowla 5

Budowla 7, która została odkopana przez archeologów jedynie w niewielkim stopniu mogła stanowić platformę, na której wznosiły się świątynie.

Budowla 7

Chiapa de Corzo była ważnym ośrodkiem politycznym i gospodarczym na ziemiach centralnej części obecnego stanu Chiapas. Tamtejsi władcy sprawowali kontrolę nad szlakami handlowymi, co pozwalało sprowadzać muszle morskie z Zatoki Meksykańskiej i Oceanu Spokojnego, a obsydian i jadeit z dzisiejszej Gwatemali. Na terenie Chiapa de Corzo nie zachowało się wiele zabytków kamiennych. Na uwagę zasługują jedynie Stela 1 i Stela 2, na której zachowała się najstarsza data zarejestrowana w systemie tak zwanej Długiej Rachuby, używanym później przez Majów. Została zapisana jako 7.16.3.2.13, który to dzień przypada w naszym kalendarzu 8 grudnia 36 r. p.n.e.

  

Po lewej: Stela 1; po prawej: Stela 2 z datą z 36 r. p.n.e.

(Museo Regional de Chiapas, Tuxtla Gutierrez)

Naczynia ceramiczne znalezione w Chiapa de Corzo pochodzą z różnych okresów i  charakteryzują się wysoką jakością wykonania. Znajdują się wśróch dekorowane naczynia używane przez przedstawicieli elity, niekiedy pokryte warstwą pomalowanego stiuku oraz specjalne dzbany do przygotowywania napoju z kakao. Są też naczynia prostsze, wykorzystywane do użytku domowego, w tym duże pojemniki do magazynowania wody i suchych ziaren.

Naczynia o przeznaczeniu rytualnym używane od 250 r. p.n.e. do początków naszej ery

(Museo Regional de Chiapas, Tuxtla Gutierrez)

 

Naczynia używane przez władców Chiapa de Corzo,

pochodzące z lat 100 p.n.e. – 150 n.e.

(Museo Regional de Chiapas, Tuxtla Gutierrez)

Naczynia pokryte warstwą stiuku i pomalowane na żywe kolory (lata 100 p.n.e. – 150 n.e.)

(Museo Regional de Chiapas, Tuxtla Gutierrez)

Dzbany do przygotowywania napoju z kakao (lata 400 p.n.e. – 150 n.e.)

(Museo Regional de Chiapas, Tuxtla Gutierrez)

Duże naczynie do przechowywania ziaren lub magazynowania wody

(Museo Regional de Chiapas, Tuxtla Gutierrez)

Naczynia ceramiczne z wczesnego okresu klasycznego (lata 250-600 n.e.)

(Museo Regional de Chiapas, Tuxtla Gutierrez)

Około 800 roku dotarli na te tereny Chiapanekowie, posługujący się językiem mangue. Wykorzystali oni strategiczne położenie miasta i nazwali je Nandalumi. Było ich ośrodkiem aż do momentu przybycia Hiszpanów. Kronikarz Bernal Díaz del Castillo, pisząc o podboju Chiapa de Corzo przez Hiszpanów podaje, że miasto liczyło wówczas około 4000 mieszkańców, a ulice i domy były dobrze rozplanowane. Chiapa de Corzo jest jednym z najdłużej zamieszkiwanych ośrodków w Mezoameryce.