Znacząca rola kobiet w Caral

Oryginalny artykuł: Caral, cual fue el rol de la mujer en la formacion de la primera civilizacion de America?

Od 1994 roku archeolog Ruth Shady Solis prowadzi wykopaliska na terenie Caral (w dolinie rzeki Supe, Peru), pochodzącego sprzed 5000 lat ośrodka pierwszej cywilizacji w Ameryce. Jak podaje badaczka, podczas 26 lat prac natrafiono na wiele dowodów, w tym pochówki i figurki antropomorficzne wykonane z niewypalonej gliny,  które świadczą o aktywnym uczestnictwie kobiet w różnych sferach życia rodzinnego, gospodarczego, społeczno-politycznego i religijnego. 

Figurki wykonane przez przedstawicieli cywilizacji Caral (źródło fot.: El Comercio)

Dawni mieszkańcy Caral przedstawiali kobiety trzymające w ramionach niemowlęta lub karmiące je. Fakt, że takie figurki znaleziono w kontekstach rytualnych może świadczyć o docenianiu kobiety jako matki. W sferze gospodarczej kobiety były tak samo aktywne, jak mężczyźni. Na terenie Caral odkryto grobowiec dorosłej kobiety zajmującej się za życia tkactwem, a w pobliskim Aspero natrafiono na pochówki kobiet, u których wykryto obustronne egzostozy w kanale słuchowym, przypadłość wywoływaną zazwyczaj przez ciągły kontakt z zimną wodą. Mogłoby to wskazywać na udział kobiet w pracach związanych z pozyskiwaniem produktów z morza. 

Figurki przedstawiające bogato odzianą kobietę i mężczyznę (źródło fot.: El Comercio)

W Caral kobiety odgrywały również znaczącą rolę w życiu społeczno-politycznym, czego dowodzą dwie figurki odkryte w Miraya, które przedstawiają kobietę w wytwornym stroju i z dwoma naszyjnikami oraz mężczyznę z ozdobami uszu i naszyjnikiem. Z kolei w Vichama natrafiono na depozyt z trzema figurkami, z których jedna, większych rozmiarów, ukazuje kapłankę. Należy też wspomnieć o wyjątkowym pochówku w Aspero, zlokalizowanym w Huaca de los Idolos, najbardziej znaczącej budowli. Złożono tam szczątki tak zwanej „Damy Czterech Tupus”, która zmarła w wieku 40-50 lat, a o jej wysokim statusie społecznym świadczą jej ozdoby, w tym cztery zapinki tupus. Ciało kobiety było owinięte w bawełnianą tkaninę i trzcinową plecionkę.

Zapinki tupus znalezione w grobie w Aspero (źródło fot.: Andina)

Uzupełniające się role kobiet i mężczyzn widoczne były w każdej sferze życia, co jest również zauważalne w andyjskiej kosmologii. Pachamama i Cochamama, wiązane odpowiednio z ziemią i morzem były bóstwami żeńskimi, a bóstwami męskimi były utożsamiane ze wzgórzami i jaskiniami Apus oraz Jircas. Quilla (Księżyc) była bóstwem żeńskim, której partnerem był Inti (Słońce), bóstwo męskie. W późniejszym czasie Capullanas lub Tallaponas stały na czele społeczności zamieszkujących wybrzeża, a Coya była odpowiednikiem królowej u Inków. Chociaż kobiety i mężczyźni pełnili różne funkcje, to panowało przekonanie o komplementarności płci. Przedstawiciele obu płci byli otaczani takim samym szacunkiem i mogli zajmować ważne pozycje w życiu społecznym, politycznym i religijnym.