Ślady tytoniu w naczyniach z Cotzumalhuapa

Oryginalny artykuł: Ancient Mesoamericans may have drunk tobacco in healing rituals, reveal archaeologists

Zespół badaczy z Uniwersytetu Yale i Lehman College (City University of New York) przeanalizował pozostałości zachowane w wazach ceramicznych znalezionych w mieście Cotzumalhuapa w Gwatemali, odkrywając fizyczne dowody używania tytoniu w Mezoameryce, prawdopodobnie do celów rytualnych i leczniczych. Cotzumalhuapa było jednym z największych miast Mezoameryki w późnym okresie klasycznym (lata 650–950). Tamtejszy styl artystyczny rozpowszechnił się szeroko w ośrodkach położonych na wybrzeżu Oceanu Spokojnego i na wyżynach Gwatemali, odzwierciedlając polityczne i gospodarcze znaczenie tego miasta w regionie. Niewiele jednak wiadomo na temat tamtejszych praktyk rytualnych.

Mapka przedstawiająca położenie miasta Cotzumalhuapa (źródło ilustracji: Antiquity)

Jak podkreśla Oswaldo Chinchilla Mazariegos (z Uniwersytetu Yale), o używaniu tytoniu w dawnych rytuałach wiadomo ze źródeł pisanych i rzeźb przedstawiających liście tytoniu, ale znaleziono niewiele rozstrzygających dowodów fizycznych, zwłaszcza z czasów prekolumbijskich, ponieważ ślady tytoniu rzadko dobrze się zachowują. 

Rzeźba przedstawiająca władcę, którego nakrycie głowy jest ozdobione liśćmi tytoniu
(fot. Oswaldo Chinchilla Mazariegos) 

Uczeni przeanalizowali więc pozostałości z siedmiu waz ceramicznych odkrytych w pobliżu akropolu El Baúl mając nadzieję, że badania ujawnią więcej informacji na temat wykorzystania roślin podczas rytuałów.

Jedno z badanych naczyń znalezionych in situ (fot. Oswaldo Chinchilla Mazariegos) 

Przeprowadzone analizy wykazały, że trzy spośród siedmiu naczyń zawierały pozostałości nikotyny. Wazy te miały kształt zwykle używany do przechowywania płynów, więc odkrycie w nich śladów tytoniu było zaskakujące. Wiadomo było już wcześniej, że tytoń palono w postaci suszonych liści lub wdychano jako proszek. Odkrycie to sugeruje, że mógł być również spożywany w postaci płynnego naparu. 

Naczynie z poprzedniej fotografii po oczyszczeniu (fot. Oswaldo Chinchilla Mazariegos)  

Fakt, że naczynia zostały znalezione w depozytach w pobliżu łaźni parowych może również wskazywać na wykorzystywanie tytoniu w celach oczyszczających. Łaźnie parowe służyły zabiegom leczniczym i rytualnym związanym, między innymi, z porodami. Świadectwa archeologiczne i etnograficzne potwierdzają, że były również miejscem duchowego i fizycznego oczyszczenia.