Wielki majański fryz został odkryty w Holmul (Gwatemala)

Oryginalny artykuł: Maya frieze discovered in Holmul, Guatemala

Wewnątrz piramidy w Holmul (w północno-wschodnim rejonie Petén, Gwatemala) archeolodzy odkryli ogromny fryz – o szerokości 8 metrów i wysokości 2 metrów – przestawiający mitologiczną scenę z postaciami ludzkimi, być może otaczanymi kultem przodkami. Wykopaliskami w Holmul kieruje Francisco Estrada-Belli, który pracuje dla Tulane University, Boston University, Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej i jest badaczem National Geographic, będącego również sponsorem projektu. Poza tym w projekcie uczestniczą też, między innymi, Marcello Canuto (dyrektor Middle American Research Institute na Uniwersytecie Tulane w Nowym Orleanie) i Alex Tokovinine (epigrafik z Uniwersytetu Harvarda). Archeolog Francisco Estrada-Belli i jego zespół odkopywali tunel pozostawiony przez rabusiów, kiedy nagle ich oczom ukazał się wspaniały fryz, który pomimo bliskości nie został zauważony przez grabieżców. Fryz jest niemal w idealnym stanie, gdyż aż w 95% i może być uznany za jeden z najlepiej zachowanych. Pomimo iż nieco wyblakł na przestrzeni wieków, to nadal można dostrzec pozostałości czerwonego, niebieskiego, zielonego i żółtego barwnika. Fryz przedstawia trzy postacie ludzkie z bogatymi nakryciami głowy i jadeitowymi klejnotami, siedzących na mitycznej górze Witz. Na nakryciach głowy znajdują się kartusze z glifami podającymi imiona osób, choć czytelne jest jedynie imię postaci centralnej i zostało odczytane przez Alexa Tokovinine jako Och Chan Yopaat. Dolną część fryzu zdobi pas z wyrytymi trzydziestoma glifami.

Fryz z Holmul (for. Alex Tokovinine, CMHI/Harvard/Projekt Archeologiczny Holmul)

Marcello Canuto przyznaje, że fryz przetrwał w zadziwiający i piękny sposób, co daje pogląd na to jak bogato były zdobione miasta Majów w okresie swego największego rozkwitu i jak tym pięknem napawały oczy swych mieszkańców. Jak podkreśla David Stuart, przypuszczalnie większość ogromnych majańskich świątyń była podobnie dekorowana, choć nie wszystkie zostały tak starannie oslonięte. Fasada każdej z takich świątyń była jednak nieco inna i jedyna pod względem detali i przesłania.

Fragment fryzu z Holmul (fot. Francisco Estrada-Belli)

Część świątyni w Holmul, w której odkryto fryz pochodzi z 590 roku n.e., a zatem z okresu klasycznego, charakteryzującego się licznymi wojnami pomiędzy dwiema największymi dynastiami Majów: Tikal i Kaanul. Królestwa te rywalizowały o kontrolę zarówno nad szlakami handlowymi, jak i nad innymi, mniejszymi miastami. Do tej pory jednak nie było wiadomo czy dynastia Holmul podlegała jednemu z tych ośrodków. Inskrypcja wyryta na fryzie ujawnia, że budowę świątyni nadzorował Ajwosaj, władca pobliskiego Naranjo, które – jak wiemy z tekstów zachowanych na innych zabytkach Majów – było wasalem królestwa Kaanul. Zatem Holmul również znalazło się w tej samej strefie wpływów. W 2012 roku zespół Canuto odkrył i odczytał inskrypcje na panelach w innym mieście Majów – La Corona, podlegającemu także królestwu Kaanul. Dzięki temu udało się wykazać, że takie miasta jak La Corona i Holmul, będąc stosunkowo małymi ośrodkami w porównaniu do swych sąsiadów, odgrywały ważną rolę na geopolitycznej scenie znacznie większego obszaru i zostały włączone do rozgrywek politycznych pomiędzy Tikal i Kaanul.

Fragment fryzu z Holmul (fot. Francisco Estrada-Belli)

Holmul, niewielkie miasto zamieszkiwane przez około 10-20 tysięcy osób, okazało się bardzo ważne zarówno dla Tikal, jak i Kaanul. Wcześniejsze badania, które prowadził Estrada-Belli sugerują, że Holmul zajmowało strategiczną pozycję dla obu królestw, gdyż z jednej strony położone jest na trasie wschód-zachód pomiędzy Tikal a wybrzeżem morskim, a z drugiej strony znajduje się na trasie północ-południe pomiędzy ówczesną stolicą Kaanul – Dzibanché – a górzystymi rejonami Gwatemali, która to trasa omijała terytorium podlegające Tikal. Wyżyny Gwatemali obfitowały w bazalt, obsydian i jadeit, produkty tak pożądane przez majańskich władców. Przejmując kontrolę nad Holmul na wschodzie i nad La Corona na zachodzie, dynastia Kaanul zapewniła sobie dostęp do tych bogactw bez naruszania terytorium swego rywala.