Powiązania Indian Ốpatas z kulturą Casas Grandes

Oryginalny artykuł: Estudian el vinculo entre la cultura Casas Grandes y los extintos indigenas opatas

W 2009 roku, w jaskini na terenie pasma górskiego Sierra Alta w meksykańskim stanie Sonora, odkryto zmumifikowane zwłoki kobiety. Nowe badania, przeprowadzone przez specjalistów z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) dowodzą, że kobieta wywodziła się z grupy Indian Ốpatas, którzy zamieszkiwali niegdyś wschodnią i centralną część obecnego stanu Sonora i wyginęli w połowie XX wieku. Chociaż szczątki należą przypuszczalnie do nawróconej Indianki, znachorki, zmarłej w okresie kolonialnym (w latach 1617-1785), to wszystko wskazuje na to, że pochowano ją ze swoimi przodkami, pochodzącymi z Casas Grandes, którzy osiedlili się na górzystych terenach stanu Sonora i w zachodniej części stanu Chihuahua i których kultura rozwijała się w latach 700-1450 n.e. Júpiter Martínez Ramírez, kierujący Projektem Archeologicznym Sierra Alta de Sonora podkreśla, że plemię Ốpatas kontynuowało tradycje kulturowe Casas Grandes. Badacz przypomniał, że pochówek został znaleziony w prekolumbijskiej budowli, wzniesionej z adobe (cegły suszonej na słońcu), we wnętrzu jaskini. Zwłoki kobiety, owinięte plecioną matą, uległy naturalnej mumifikacji. Obok złożono dzban z wiązkami agawy i liście kukurydzy oraz niemowlę.

Zmumifikowane szczątki kobiety znalezione w jaskini w 2009 roku
(fot. Júpiter Martínez Ramírez, INAH)

Czaszka dziecka była połamana na cztery części i chociaż początkowo sądzono, że zostało ono złożone w ofierze, to jednak po przeprowadzeniu dokładnej analizy ułożenia fragmentów czaszki okazało się, że szczątki te, podobnie jak ceramika datowane są na 1000 r. n.e., a zatem zostały prawdopodobnie przeniesione i umieszczone jako dary grobowe. Sam rytuał grzebalny jest typowy dla Indian Ốpatas, choć kobietę pochowano z rękoma skrzyżowanymi na piersi, co wskazuje na zwyczaj chrześcijański. Budowla, w której znaleziono pochówek datowana jest na 900 r. n.e., co świadczyłoby o ponownym wykorzystaniu tego miejsca przez Indian Ốpatas i tym samym kontynuowaniu tradycji kulturowych ich przodków z Casas Grandes.

Pasma górskie w stanie Sonora (fot. Júpiter Martínez Ramírez, INAH)

Ostatnie odkrycia, dokonane na terenie różnych stanowisk archeologicznych w górzystym paśmie Sierra Alta w stanie Sonora, również dostarczają nowych informacji na temat kultury Casas Grandes. Na zboczach górskich w zachodnim rejonie Sonora zarejestrowano do tej pory 30 domów wzniesionych na skarpach i około 40-50 siedzib na otwartej przestrzeni. Są to budowle prekolumbijskie z adobe, typowe dla kultury Casas Grandes i jej centrum w  Paquime. Cechują je wejścia w kształcie litery T, belki stropowe i dachy z materiałów nietrwałych.

Jaskinia Cueva de Ochoa (fot. Júpiter Martínez Ramírez, INAH)

W tym regionie natrafiono również na dwie jaskinie z budowlami ziemnymi (Cueva de Ochoa, gdzie odkryto zawiniątko grobowe i Rancho la Cueva), kilka miejsc pod gołym niebem w dolinie Bavispe oraz tarasy, gdzie osiedlili się przedstawiciele wspólnoty o złożonej organizacji społecznej.

Brama wejściowa w Cueva de Ochoa (fot. Júpiter Martínez Ramírez, INAH)

Pod posadzką jednego z pomieszczeń odkryto kilkadziesiąt różnych przedmiotów użytku domowego, w tym podstawy do dzbanów, żerdzie, strzały i fragmenty ceramiki. W Rancho la Cueva zachowały się pozostałości budowli ziemnych i malowidła naskalne wykonane w stylu typowym dla Casas Grandes.

Fragment malowanej strzały, znaleziony w Cueva de Ochoa
(fot. Júpiter Martínez Ramírez, INAH)

Archeolog Júpiter Martínez Ramírez uważa, że domy na skarpach stanowiły część tych samych ośrodków, które obejmowały również budowle pod gołym niebem i tarasy do uprawy kukurydzy, fasoli i dyni. Nie zdołano jednak jeszcze ustalić, kto mieszkał w jaskiniach, a kto pod gołym niebem.

Prace wykopaliskowe na terenie dawnego spichlerza, w którym zachowały się liczne liście agawy
(fot. Júpiter Martínez Ramírez, INAH)

Znaleziony w jaskiniach w górach Sonora materiał organiczny z czasów prekolumbijskich (między innymi kukurydza, włosy, liście agawy) stanowi prawdziwą skarbnicę wiedzy. Badania będą kontynuowane w celu potwierdzenia, że grupy Indian Ốpatas byli budowniczymi zorganizowanego społeczeństwa, które zamieszkiwało jaskinie w paśmie górskim Sierra Madre Occidental.