Chalcatzingo (stan Morelos, Meksyk)

Chalcatzingo, położone na terenie meksykańskiego stanu Morelos, było zamieszkiwane już od około 1400 r. p.n.e. i z czasem stało się ważnym ośrodkiem w regionie, utrzymując kontakty z innymi kulturami. Miasto wzniesiono u stóp wzgórz Cerro Chalcatzingo (znanego też jako Cerro Ancho lub Cerro de la Cantera) i Cerro Delgado, a jego największy rozkwit przypadł na lata 700-500 p.n.e. i z tego okresu pochodzi większość zachowanych zabytków. O Chalcatzingo usłyszano na początku lat 30. XX wieku, kiedy ulewne deszcze odsłoniły reliefy wyrzeźbione na zboczach Cerro Chalcatzingo. Na miejsce udała się wówczas archeolog Eulalia Guzmán i przygotowała raport o pięciu rzeźbach. 

Stanowisko archeologiczne Chalcatzingo

W latach 1952-56 zarówno Chalcatzingo, jak i inne ośrodki na ziemiach stanu Morelos badał Román Piña Chan, a w 1972 roku rozpoczęto trwający do 1976 roku Projekt Archeologiczny Chalcatzingo, którym kierowali David C. Grove (z University of Illinois, USA) oraz Jorge Angulo i Raúl Arana (z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii, Meksyk). Kolejne prace wykopaliskowe w późniejszym okresie pozwoliły nie tylko na odkrycie pozostałości dawnych budowli, ale i kolejnych reliefów wyrzeźbionych na skałach oraz steli i ołtarzy.

Pozostałości dawnych budowli w Chalcatzingo

Uczeni zauważyli, że rzeźby w Chalcatzingo zostały zgrupowane tematycznie, z wyraźnym podziałem na sceny, które dotyczyły żyzności, mitologii i rytuałów oraz władzy politycznej. W najwyższej części wzgórza, w miejscu, gdzie z gór spływała woda deszczowa, spotykamy reliefy z motywami ikonograficznymi nawiązującymi do żyzności. Najsłynniejszym jest Monument 1, znany również jako „Król” lub „Dawca wody”, zarejestrowany już przez Eulalię Guzmán. Przedstawia on bogato odzianą postać, która siedzi we wnętrzu jaskini, ukazanej symbolicznie jako stylizowana paszcza węża. Nad grotą widać unoszące się chmury i spadające krople deszczu. Do żyzności odnoszą się również wyrzeźbione obok inne reliefy, na których można dostrzec krople deszczu i kwitnące rośliny.

Monument 1 znany też jako „Król” lub „Dawca wody”

Detal z Monumentu 6 przedstawiający kwiat dyni

Reliefy na skałach u podstawy wzgórza poruszają tematykę mitologiczną i rytuały. Na większości z nich przedstawiono dzikie koty.

  

Reliefy z wizerunkami dzikich kotów.

Po lewej: Monument 31 przedstawiający dzikiego kota pod chmurą i kroplami deszczu.

Po prawej: Monument 41 przedstawiający trzy dzikie koty zwrócone ku zachodowi. 

Z kolei Monument 2 ukazuje cztery osoby. W centralnej części sceny widać dwie postacie z maskami i hełmami, które kierują się do osoby pozbawionej odzienia, związanej i leżącej na ziemi. Po lewej stronie można dostrzec czwartą postać, odwróconą tyłem do pozostałych Zdaniem uczonych, scena nazwana „Procesją żyzności” może przedstawiać jakiś rytuał związany z żyznością bądź nawiązywać do konfliktu wojennego i pojmania jeńca.

Monument 2 znany jako „Procesja żyzności”

Obok znajdują się kolejne reliefy, w tym Monument 4, który przedstawia scenę nazwaną „Rodem władców” i Monument 5 znany jako „Stworzenie człowieka”. Reliefy wykonano w stylu typowym dla Olmeków, co niewątpliwie wynikało z kontaktów utrzymywanych z ośrodkiem La Venta, rozwijającym się w tym samym czasie.

Monument 4 znany jako „Ród władców”

Monument 5 ze sceną nazwaną „Stworzeniem człowieka”

Jednak prace archeologiczne wykazały, że w Chalcatzingo, poza wpływami olmeckimi widocznymi w reliefach, ceramice czy glinianych figurkach, można dostrzec też style znane z innych regionów Mezoameryki. Na przykład, stele z towarzyszącymi im okrągłymi ołtarzami spotykane były w ośrodkach położonych w rejonie wybrzeża Oceanu Spokojnego w Gwatemali i w meksykańskim stanie Chiapas. Stele i ołtarze w Chalcatzingo znajdują się na platformach wzniesionych na terenie położonym u stóp wzgórza, w części miasta wyraźnie związanej z przedstawicielami elity i władzą polityczną.

Część miasta położona u stóp wzgórza. To tutaj natrafiono na stele i ołtarze

 

 

Stele i okrągłe ołtarze w Chalcatzingo

Niektóre rzeźby zostały z czasem zakopane lub rytualnie zniszczone. Na przykład, wizerunek mężczyzny, przypuszczalnie jakiegoś dostojnika, znany jako Monument 16 (znajdujący się obecnie w kolekcji Narodowego Muzeum Antropologii w mieście Meksyk) został pozbawiony głowy.

Zniszczony rytualnie Monument 16 z wizerunkiem przedstawiciela elity z Chalcatzingo 

Około 800 r. p.n.e. tereny u stóp Cerro Chalcatzingo zostały zamienione na tarasy, na których wznosiły się dawne budowle. Prawdopodobnie na jednej z platform o przeznaczeniu ceremonialnym znajdowała się niegdyś świątynia z wejściem ozdobionym wyjątkowym przedstawieniem otwartej paszczy ziemskiego potwora, ukazanej w formie czteropłatkowego kwiatu, który był symbolem wrót do zaświatów. Zabytek ten znany jest jako Monument 9.

Monument 9 stanowiący prawdopodobnie wejście do dawnej świątyni
(replika w Narodowym Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

W Chalcatzingo odkryto również pochówki, w których zachowały się ozdoby z jadeitu oraz ceramika, co świadczy o wyspecjalizowanych rzemieślnikach. Z kolei w jaskiniach na Cerro Delgado natrafiono na malowidła.

  

Naczynia ceramiczne znalezione w Chalcatzingo

(Museo Regional Cuauhnáhuac, Cuernavaca)

Chociaż po 500 r. p.n.e.  Chacatzingo utraciło swe znaczenie na arenie politycznej, to nadal było zamieszkiwane i uważane za centrum religijne. Po 400 r. n.e. wznoszono tam nowe budowle, w tym boisko do gry w piłkę i kompleks architektoniczny obejmujący plac i dwie piramidy.

Piramida wzniesiona na głownym placu Chalcatzingo

Budowla przy głównym placu w Chalcatzingo

Boisko do gry w piłkę na terenie Chalcatzingo

Jeszcze około 1300 roku ludność Chalca traktowała Chalcatzingo jako sanktuarium i cel pielgrzymek, o czym świadczą pozostałości świątyni wzniesionej w pobliżu Monumentu 2 („Procesji żyzności”).

Pozostałości dawnej świątyni, wzniesionej w okresie postklasycznym

Chalcatzingo ma zatem wyjątkowo długą historię, sięgającą od okresu preklasycznego aż po okres postklasyczny. Stało się szczególnym miejscem, w którym widoczne są wpływy różnych kultur.