Obecność indyka na ziemiach Meksyku

Oryginalny artykuł: Indagan sobre procedencia geografica del guajolote en Mexico

Meksykański badacz, Eduardo Corona Martínez z Centrum INAH – Morelos postanowił prześledzić obecność indyka na ziemiach Meksyku, gdzie znane były dwa gatunki pochodzące z Ameryki Północnej: indyk pawi (Meleagris ocellata) i indyk zwyczajny (Meleagris gallopavo), z których to ten drugi jest spotykany dziś na całym świecie. Od XX w. uważano, że w Meksyku występowały trzy podgatunki indyka zwyczajnego: meksykański (północna część kraju), pośredni (północno-wschodnia część kraju) i gallopavo (centralna i południowa część kraju). Jednak, biorąc pod uwagę dane zebrane w terenie w XX wieku i łącząc je z informacjami pozostawionymi przez hiszpańskich kronikarzy zasugerowano, że ten ostatni podgatunek indyka występował na ziemiach stanów Michoacán, Guerrero, Meksyk, Puebla i Veracruz.

Rycina z Kodeksu Florenckiego przedstawiająca indyki

Eduardo Corona Martínez, na podstawie baz danych i rejestrów ze stanowisk archeologicznych opracował mapę, która przedstawia obecność indyka w różnych częściach Meksyku w czasie od końca plejstocenu (około 11 tysięcy lat temu) aż do XVI wieku. W najstarszym okresie można zauważyć obecność indyka na północy Meksyku i na Płaskowyżu Centralnym. Jak zaznacza autor badań, dane dotyczące ówczesnej obecności indyka na Półwyspie Jukatan i w jaskini San Josecito (stan Nuevo Leόn) wymagają jeszcze weryfikacji.

Mapa, którą opracował Eduardo Corona Martinez przedstawia obecność indyka
na ziemiach Meksyku w różnych okresach czasu

W okresie preklasycznym (lata 1200 p.n.e. - 200 n.e.) indyk jest obecny zarówno w Dolinie  Meksyku, jak i na ziemiach stanów Puebla i Morelos. W tym czasie jest już powiązany z kontekstami kulturowymi i stanowi pokarm. Na szczególną uwagę zasługuje jednak indyk złożony jako część wyprawy grobowej w olmeckim pochówku kobiety w stanie Morelos, gdyż może wskazywać, że to Olmekowie jako pierwsi przypisali indykowi cechy symboliczne.

Gwizdek Majów w formie indyka (Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

W okresie klasycznym (lata 200-800) spotykamy indyka już w całej Mezoameryce, zarówno w Teotihuacan, jak i w ośrodkach na terenie Centralnego Meksyku (stany: Morelos, Puebla, Hidalgo), na zachodzie (stany Jalisco i Michoacán) i na ziemiach Majów, gdzie również pojawia się indyk pawi. Większość zachowanych szczątków wskazuje na wykorzystywanie indyków jako pożywienia, ale w Teotihuacan szczątki indyków znaleziono na terenie ceremonialnej części miasta, co może wskazywać na ich znaczenie rytualne. Z tego okresu pochodzą też wizerunki indyków zachowane na malowidłach i naczyniach ceramicznych.

Indyk pawi na terenie Calakmul, miasta Majów w stanie Campeche

W okresie postklasycznym (lata 800-1519) indyki (pawie i zwyczajne) są nadal obecne na ziemiach Majów (stany: Campeche, Jukatan, Quintana Roo). Spotykane są też w Centralnym Meksyku (tereny dzisiejszego miasta Meksyk oraz stany: Meksyk, Morelos i Hidalgo). U Mexików mięso z indyka było zarezerwowane dla przedstawicieli elity, podczas gdy reszta ludności musiała zadowolić się królikami, zającami i kaczkami. Indyki docierały też do Tenochtitlan w formie danin. Indyki pojawiają się również na północy Meksyku (stany Zacatecas i Chihuahua), z wyraźnymi związkami z regionem Cuatro Pueblos w południowo-zachodniej części obecnych Stanach Zjednoczonych, gdzie również wzrasta wówczas znaczenie indyka, choć nie wiadomo, czy to zainteresowanie dotarło z Mezoameryki, czy też było niezależne.

Naczynie Tolteków (Tula, stan Hidalgo) ozdobione wizerunkiem indyka
(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Dzięki zapiskom kronikarzy z czasów kolonialnych wiadomo, że po konkwiście hiszpańskiej indyki jako część pożywienia dotarły na Wyspy Karaibskie i aż do Kostaryki.