Maska z Malinaltepec

Oryginalny artykuł: Proponen nueva interpretación sobre la nariguera de la máscara de Malinaltepec 

Sto lat temu, w 1921 roku, archeolog Porfirio Aguirre został wysłany przez dyrekcję ówczesnego Museo Nacional de Arqueología, Historia y Etnografía w Meksyku na ziemie stanów Oaxaca i Guerrero w celu poszukiwania prekolumbijskich artefaktów, które mogłyby powiększyć kolekcję. Porfirio Aguirre, pochodzący z regionu La Montaña w stanie Guerrero, udał się do Tlapa, gdzie poinformowano go o położonym w pobliżu Malinaltepec miejscu, w którym mógłby rozpocząć prace wykopaliskowe. Wkrótce archeolog odkrył pochówek z fragmentami ceramiki i dwiema maskami. Jedna z masek była pokryta kostkami mozaikowymi z inkrustacjami z muszli. Artefakt ten znany jest dzisiaj jako „Maska z Malinaltepec” i nadal wzbudza zainteresowanie badaczy, którzy starają się ustalić, do kogo mogła należeć i próbują zinterpretować jej elementy dekoracyjne.

"Maska z Malinaltepec" (fot. INAH) 

W 1921 roku wielu meksykańskich uczonych wątpiło w autentyczność maski, gdyż była ona pierwszą odkrytą w Meksyku maską wykonaną z kostki mozaikowej z amazonitu, turkusu i muszli. José Vasconcelos zwrócił się zatem do wspomnianego powyżej muzeum z poleceniem powołania specjalnej komisji ekspertów, w skład której weszli, między innymi, tacy badacze jak: Byron Cummings, Enrique Juan Palacios, Hermann Beyer, Genaro Estrada i Salvador Miranda. W 1922 roku wydano opinię potwierdzającą autentyczność maski. W 2008 roku ponownie przeprowadzono dokładne analizy maski. Badacze ustalili wówczas, że początkowo, w późnym okresie klasycznym (lata 600-900) maska była wykonana jedynie z kamienia, z widocznymi cechami typowymi dla Teotihuacan. Natomiast dopiero w okresie postklasycznym została zmodyfikowana, pokryta kostką mozaikową i złożona w grobowcu.

Rysunek przedstawiający ozdobę nosa zaznaczoną na masce (żródło ilustracji: INAH)

Od 1922 roku proponowano różne teorie dotyczące elementów maski, szczególnie charakterystycznej ozdoby nosa. Enrique Juan Palacios sugerował jej związek z bogiem Quetzalcoatlem, wskazując na podobną ozdobę noszoną przez to bóstwo. Z kolei Hermann Beyer uważał, że maska mogła przedstawiać boginię Chalchiuhtlicue, towarzyszkę Tlaloka, boga deszczu i żyzności. Natomiast Sofía Martínez del Campo Lanz, która w 2008 roku kierowała interdyscyplinarną grupą badawczą potwierdzającą autentyczność maski wiązała ozdobę nosa z glifem malinalli, dwunastego dnia azteckiego kalendarza. Obecnie Paul Schmidt Schöenberg, emerytowany badacz z Instituto de Investigaciones Antropológicas (UNAM, Meksyk) zaproponował jeszcze inną interpretację i uważa, że ozdoba nosa widoczna na masce z Malinaltepec przedstawia parę dwugłowych węży.

Wizerunek bogini Chalchiuhtlicue w Kodeksie Borgia

Podobne ozdoby nosa widoczne na stronach innych manuskryptów
(źródło ilustracji: INAH)

Uczony oparł się na wizerunkach dwugłowych węży spotykanych, między innymi, w Kodeksie Borgia, gdzie ukazano boginię Chalchiuhtlicue z podobną ozdobą nosa. Jak podkreśla Paul Schmidt, sam motyw dwugłowych węży pojawiał się już w bardzo wczesnym okresie, przed naszą erą, w Izapa (stan Chiapas, Meksyk) czy też ośrodkach związanych z tradycją Teuchitlan (stan Jalisco, Meksyk), a później w różnych kontekstach u Mexików, gdzie widoczny jest, na przykład, na słynnym monolicie przedstawiającym boginię Coatlicue.

Monolit przedstawiający boginię Coatlicue

Ta nowa teoria potwierdza wcześniej sugerowany związek maski z bóstwem żeńskim. Jednak, jak zaznacza Paul Schmidt, nawet sto lat po odkryciu „Maska z Malinaltepec” nadal nie jest jeszcze dokładnie poznana.