Analiza czerwonego pigmentu zachowanego na kościach i czaszkach ludu Chincha

Oryginalny artykuł: People 'finger painted' the skulls of their ancestors red in the Andes a millennium ago

W prekolumbijskim Peru stosowanie czerwonego pigmentu w rytuałach pogrzebowych znane było już tysiące lat temu i wiązało się z długotrwałym procesem obchodzenia się ze zmarłymi członkami społeczeństwa. Obecnie grupa uczonych ze Stanów Zjednoczonych, Kanady i Kolumbii przeprowadziła dokładne analizy czerwonego pigmentu, którym pokryto ludzkie szczątki i złożone przy zmarłych artefakty znalezione w ponad 100 dużych budowlach grobowych (tak zwanych chullpas) w Dolinie Chincha w południowym Peru, służących za miejsce zbiorowych pochówków. Szkielety pochodzą z lat 1000-1825. Celem badań było sprawdzenie, jak i dlaczego czerwony pigment był nakładany na kości. Ustalono też różne rodzaje pigmentu i przekonano się, że tylko cześć szczątków była nim pokryta po śmierci. Jak podkreślają badacze, śmierć nie oznaczała końca i była kluczowym momentem transformacji, przejściem z jednego stanu do drugiego, zapewniając zmarłym nowy rodzaj życia społecznego. 

Czaszka dorosłego mężczyzny z nałożonym czerwonym pigmentem
(fot. Colleen O'Shea, Fine Arts Museum of San Francisco)

Rezultaty prac na terenie miasta Majów w stanie Campeche

Podczas budowy Odcinka 2 (prowadzącego z Escarcega do Calkiní) trasy pociągu przez ziemie Majów meksykańscy archeolodzy natrafili na pozostałości nieznanego do tej pory dawnego miasta Majów, które na razie określane jest jedynie jako S.C.R. W 105. numerze specjalnym czasopisma Arqueología Mexicana, badacze Manuel E. Pérez Rivas, Aurelio Lόpez Corral, Ángel Juventino García Uitz i Adriana Velázquez Morlet przedstawili wstępne rezultaty prac na terenie tego ośrodka, wyróżniającego się monumentalną architekturą i zapewne odgrywającego niegdyś znaczącą rolę społeczno-polityczną w regionie obecnego stanu Campeche. Odkrycie to skomplikowało nieco oryginalny projekt trasy pociągu, która miała przebiegać w miejscu gdzie zarejestrowano najważniejsze konstrukcje o przeznaczeniu ceremonialnym, szczególnie część centralną z zachowanymi platformami i budowlami o wysokości do 14 metrów, a także pozostałościami dawnych domostw i rezydencji. W tej sytuacji konieczna była niewielka zmiana trasy pociągu.

Po lewej teren, na którym odkryto miasto Majów.
Po prawej mapka przedstawiająca 2. odcinek trasy pociągu przez ziemie Majów
(źródło ilustracji: Arqueologia Mexicana)

Jak Mexikowie dostosowali swój kalendarz do roku słonecznego

Oryginalny artykuł: Precise solar observations fed millions in ancient Mexico

Kiedy w 1519 roku Hiszpanie przybyli do Doliny Meksyku, mieszkańcy tego regionu mieli bardzo dobrze rozwinięte rolnictwo, będące w stanie wyżywić ogromną populację, liczącą około 1-3 milionów ludzi. Jednak udane zbiory w centralnej i zachodniej Mezoameryce zależały od prowadzenia dokładnego kalendarza i śledzenia pór roku. Na obszarach z wyraźnym podziałem na porę suchą i deszczową miało to wyjątkowe znaczenie dla rolników, którzy musieli przygotować swe pola w odpowiednim czasie, nie za wcześnie i nie za późno. Hiszpańscy kronikarze, Diego Durán i Bernardino de Sahagún pozostawili w swych relacjach opisy systemu kalendarzowego Mexików, zwracając uwagę na jego dokładność. Sądzili, że Mexikowie byli świadomi konieczności dostosowania swego kalendarza do roku słonecznego i dodawali jeden dzień co cztery lata. Współcześni badacze wątpią w to, że Mexikowie zdawali sobie sprawę z lat przestępnych. Przyznają jednak, ze musiał istnieć jakiś mechanizm, który pozwalał dostosować kalendarz do takich zmian. Obecnie Exequiel Ezcurra (z University of California w Riverside), Paula Ezcurra (z Climate Science Alliance w San Diego) oraz Ben Meissner (niezależny fotograf z Sioux Falls) w swoim artykule stawiają hipotezę, że górski krajobraz we wschodniej części Doliny Meksyku odgrywał główną rolę jako narzędzie pozwalające dostosować system kalendarzowy Mexików do roku słonecznego. Badacze skupili się na kalendarzu zwanym przez Mexików xiuhpohualli i regulującym prace rolnicze. Okazało się, że kluczowe znaczenie w tym przypadku miało wzgórze Monte Tlaloc,

Monte Tlaloc (fot. Ben Meissner)

Malowidła naskalne w jaskini Kawá Sísiki (stan Guerrero, Meksyk)

Oryginalny artykuł: Inicia salvaguarda de las pinturas rupestres de la cueva Kawá Sísiki, en la Mixteca de la Montaña Alta de Guerrero

Grupa specjalistów z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) rozpoczęła w ostatnim tygodniu listopada prace związane z ochroną i konserwacją malowideł naskalnych w jaskini Kawá Sísiki, w mieście Ocoapa (gmina Copanatoyac, region Mixteca de la Montaña Alta de Guerrero, stan Guerrero, Meksyk). O malowidłach, które wykazują cechy olmeckie i mogą pochodzić sprzed około 3000 lat, poinformował po raz pierwszy Samuel Villela Flores w 1988 roku. Jak podaje Blanca Jiménez Padilla (z Centrum INAH Guerrero), panel z zachowanymi obrazami ma pięć metrów wysokości i 30 metrów długości. Jest podzielony na kilka sekcji, które powstawały w różnych okresach czasu. Najstarsze obrazy, określone jako preolmeckie obejmują grupy pionowych pasów zamkniętych w owalu i zostały namalowane w kolorze czerwonym. Zdaniem archeologów mogły one dotyczyć zapisów związanych z obserwacjami nieba. Na tych motywach pojawiły się później dwie postacie w stylu olmeckim, w kolorach bieli, ochry, żółci i czerni. 

                                                Jaskinia Kawá Sísiki (fot. Centrum INAH Guerrero)

W Oxkintok archeolodzy INAH znaleźli kamienną rzeźbę

Oryginalny artykuł: Encuentran escultura de piedra caliza en la Zona Arqueológica de Oxkintok, Yucatán

Na terenie Oxkintok, dawnego miasta Majów położonego na Jukatanie, przy granicy ze stanem Campeche, archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) odkryli naturalnej wielkości wapienną rzeźbę. Ma ona 1,68 metra wysokości i przedstawia postać nagiego mężczyzny. Rzeźba została pozbawiona głowy, części rąk i nóg.

Rzeźba odkryta w Oxkintok (fot. Alejandra Vargas)

Odkryto 168 nowych geoglifów w pobliżu linii Nazca

Oryginalny artykuł: Investigadores japoneses descubren 168 nuevos geoglifos cerca de Líneas de Nasca 

Na południowym wybrzeżu Peru, w pobliżu słynnych linii na Płaskowyżu Nazca, grupa japońskich naukowców z Uniwersytetu Yamagata odkryła 168 nowych geoglifów o różnych rozmiarach. Jak podaje kierujący badaniami Masato Sakai, są wśród nich wizerunki ludzi (około 50), a także liczne przedstawienia zwierząt, w tym ptaków, dzikich kotów, węży i lam oraz linie i figury trapezoidalne. Podczas prac pomocą służyli peruwiańscy archeolodzy. Wykorzystano też zdjęcia lotnicze i drony. Wiele geoglifów jest rozmieszczonych na wzgórzach i ich zboczach.

Nowo odkryte geoglify (źródło fot. EFE)

Ponowne odkrycie zaginionego malowidła

Oryginalny artykuł: Archeologists find ancient Peruvian fresco, lost for a century 

W północnym Peru ponownie odkryto prekolumbijskie malowidło ścienne, o którym wiedziano jedynie dzięki czarno-białym fotografiom wykonanym ponad sto lat temu. Malowidło pokrywa fragment muru świątyni Huaca Pintada, wzniesionej przez kulturę Moche, która kwitła w okresie od I do VIII wieku. Jak podaje kierujący pracami szwajcarski archeolog Sam Ghavami, malowidło odsłonięto w październiku bieżącego roku i zachowało się ono w bardzo dobrym stanie.

Fragment malowidła zdobiącego Huaca Pintada (źródło fot.: phys.org)

Czy Majowie pracujący w warzelniach soli mieszkali przy nich na stałe?

Oryginalny artykuł: Ancient Maya salt makers worked from home, underwater dig reveals

W wielu miejscach na terenie Parku Narodowego Paynes Creek w południowym Belize natrafiono na dawne warzelnie soli Majów. Do tej pory badacze koncentrowali się jednak głównie na samej produkcji soli. Obecnie Heather McKillop (z Louisiana State University) i  E. Cory Sills (z University of Texas w Tyler) postanowili sprawdzić, czy pracujące w warzelniach soli osoby mieszkały w tym samym miejscu, co pozwoliłoby lepiej zrozumieć organizację produkcji soli w okresie największego rozkwitu cywilizacji Majów. W tym celu przeprowadzili systematyczne prace na terenie Ta'ab Nuk Na, największej ze znanych dawnych warzelni soli Majów na terenie Belize i zanurzonej w przybrzeżnej lagunie. W rejonie tym wcześniej odkryto ponad sto innych zatopionych w wyniku podniesienia się poziomu wody osad Majów z lat 600–1000.

Mapka przedstawiająca położenie Ta'ab Nuk Na
(źródło ilustracji: czasopismo Antiquity)