Miejsca dawnych kultów andyjskich w Carangas (Boliwia)

Oryginalny artykuł: Archaeologists uncover ritual landscape connected to ancient andean cults

Trójka naukowców: Pablo Cruz (z Argentyny) oraz Richard Joffre i Jean J. Vacher (z Francji) przeprowadziła prace archeologiczne w Carangas (Boliwia), regionie o bardzo suchym i zimnym klimacie. Badania odsłoniły wiele prekolumbijskich budowli o przeznaczeniu religijnym. Zidentyfikowano 135 miejsc położonych na wzgórzach, z których większość jest bezpośrednio związana z dawnymi obszarami rolniczymi. Prace w terenie i zdjęcia satelitarne pokazują, że charakteryzują się one koncentrycznymi murami, których może być od dwóch do dziewięciu.

Fotografie przedstawiające część miejsc z koncentrycznymi murami w regionie Carangas
(źródło ilustracji: P. Cruz et al, czasopismo Antiquity)

Znaleziono dużą ilość fragmentów ceramiki wykonanej w większości w lokalnych stylach typowych dla lat 1250-1600, a także w pewnych stylach regionalnych związanych z ekspansją Inków na południe. Większość ceramiki to miski, talerze i małe dzbanki, co wskazuje na ich wykorzystanie podczas biesiad i rytuałów. Te ceremonialne przestrzenie odpowiadają informacjom na temat wak’as (odnoszących się do świętych gór, opiekuńczych wzgórz i zmumifikowanych przodków) przekazanym przez hiszpańskich zakonników i kronikarzy z okresu kolonialnego, takich jak Guaman Poma de Ayala. Zdaniem badaczy skoncentrowanie tylu miejsc o charakterze religijnym w tym regionie może mieć związek z wierzeniami dawnych mieszkańców, że bóstwa opiekuńcze mogły regulować panujące tam ekstremalne warunki klimatyczne.

Mapka przedstawiająca położenie regionu Carangas w Boliwii
(źródło ilustracji: P. Cruz et al, czasopismo Antiquity)

Archeolodzy natrafili też na jedno szczególne miejsce zwane Waskiri, położone w pobliżu rzeki Lauca, przy granicy boliwijsko-chilijskiej. Znajduje się tam wzniesiona na małym wzgórzu okrągła konstrukcja o średnicy aż 140 metrów. Koncentryczne mury otaczają 39 ogrodzonych pomieszczeń, każde mające od 106 do 144 metrów kwadratowych, otaczających plac o powierzchni około jednego hektara, na którym znaleziono dużą ilość fragmentów ceramiki. 

Okrągła konstrukcja w Waskiri
(źródło ilustracji: P. Cruz et al, czasopismo Antiquity)

Jest możliwe, że właśnie o tym miejscu wspominał w swej kronice z 1588 roku Bartolomé Álvarez, który przemierzał region Carangas w latach 80. XVI wieku. Usłyszał on o istnieniu dużej okrągłej budowli, w której główni rdzenni przywódcy regionu (curacas i caciques) spotykali się w czerwcu, aby odprawiać ceremonię ku czci Słońca, zwaną Inti Raymi, jedno z najważniejszych świąt Inków, które opisał też Guaman Poma de Ayala w 1615 roku. Bartolomé Álvarez podkreślał religijne i polityczne znaczenie tych ceremonii i miejsc, w których je odprawiano. Położenie Waskiri w miejscu oddalonym od innych prekolumbijskich ośrodków lub obszarów rolniczych mogło zadecydować o jego wykorzystaniu jako regionalnego centrum ceremonialnego. Waskiri jest wizualnie i przestrzennie związane z głównymi świętymi górami, licznymi miejscami z koncentrycznymi murami i wieżami grobowymi ozdobionymi wzorami imitującymi tkaniny Inków.

Porównanie Waskiri z systemem ceque z Cuzco
(źródło ilustracji: P. Cruz et al, czasopismo Antiquity)

Archeolodzy przypuszczają, że promienisty układ tego miejsca i jego połączenie z głównymi religijnymi punktami orientacyjnymi w tym regionie (wszystkimi uważanymi za wak’as) mogłyby odzwierciedlać inkaski system ceque z Cuzco, sieć rytualnych ścieżek. Autorzy publikacji podkreślają, że jeśli mury Waskiri faktycznie reprezentowały ceque, byłby to wyraźny dowód na to, że Inkowie powielili symboliczną strukturę Cuzco w regionach, które skolonizowali.