W mieście Meksyk natrafiono na pozostałości domu z prekolumbijskiej osady

Oryginalny artykuł: Descubren restos de casa del asentamiento previo al pueblo de indios de San Miguel Chapultepec 

Położone na wysepce u podnóża wzgórza Chapultepec dawne miasto San Miguel zostało stopniowo zrównane z ziemią w ubiegłym stuleciu. Jednak dzięki archeologicznej akcji ratowniczej odzyskano pozostałości domu, będącego częścią prekolumbijskiej osady z XV wieku. Kierująca pracami María de Lourdes López Camacho (z INAH) poinformowała, że stanowią one pierwszy uznany materialny dowód istnienia wioski, która do swego rozwoju wykorzystała jeden z niewielu niezalewowych obszarów tego regionu.

Pozostałości dawnego domu (fot. Mauricio Marat, INAH)

Podczas prac archeolodzy natrafili na głębokości prawie dwóch metrów na pochówek z czasów prekolumbijskich, w którym złożono dorosłą osobę. Kontynuując wykopaliska odkryli ułożone kamienie, które okazały się pozostałościami domu z wejściem, korytarzem i trzema pomieszczeniami o długości od 1,80 do 2,50 metra. Ich ściany mają maksymalną wysokość 1,30 metra i wykazują dwa etapy konstrukcyjne. W przedniej części domu, w pobliżu korytarza, zachowały się pozostałości dwóch drewnianych pali, które służyły do cumowania łodzi, co świadczy o tym, że dom stał nad brzegiem kanału. Hipotezę tę potwierdza bentonit występujący w osadach jeziornych.

Fragmenty figurek odkryte podczas wykopalisk (fot. Mauricio Marat, INAH)

Dzisiejsza aleja Chapultepec w mieście Meksyk była kanałem, którym w czasach prekolumbijskich transportowano towary. Znaleziona podczas wykopalisk ceramika wskazuje, że osada przechodziła największy rozkwit w okresach Azteca III (lata 1403-1507) i Azteca IV (lata 1507-1519), podczas dominacji Mexików. Nie wyklucza się jednak, że mogła powstać wcześniej, za panowania Tepaneków.

Ceramika znaleziona podczas wykopalisk (fot. Mauricio Marat, INAH)

María de Lourdes López Camacho starała się ocalić pamięć o dawnym mieście, które prawie zawsze jest mylone z kolonią o tej samej nazwie, San Miguel Chapultepec, założoną w czasach porfiriatu. Jej badania dokumentów źródłowych i wykopaliska archeologiczne pozwoliły zlokalizować dawną osadę. Ta część dzisiejszego miasta Meksyk była wykorzystana pod budowę Paseo de la Emperatriz (obecnie Paseo de La Reforma), a w czasach porfiriatu została wchłonięta przez Hacjendę La Teja.

Kodeks Panes-Abellan ukazujący położenie wioski San Miguel Chapultepec (źródło: INAH)

To nie przypadek, że teren, na którym wzniesiono budynek Departamento de Salubridad e Higiene ma formę nieregularnego trapezu, gdyż niemal w całości pokrywa się z kształtem wysepki, na której znajdowała się dawna osada. Dalsza rozbudowa miasta Meksyk niemal całkowicie pogrzebała pamięć o niej. Na szczęście odkryte pozostałości przywracają jej historyczne znaczenie.