czwartek, 30 sierpnia 2012

Missisipijczycy

Oryginalny artykuł: Hirst, K. Kirst. The Mississippians. About Archaelogy 27.08.2012

Pomiędzy rokiem 1000 a 1500 n.e. ludy żyjące na terenach dzisiejszych wschodnich stanów USA zaczęły uprawiać kukurydzę, budować platformy ziemne, podporządkowywać się władzy wodzów oraz brać udział w podobnych praktykach ceremonialno-symbolicznych. Byli to Missisipijczycy. 

Najnowsza teoria głosi, że kultura missisipijska rozwinęła się w żyznym dorzeczu rzek Missisipi i Missouri. Stamtąd idee i wynalazki rozprzestrzeniały się w dół Missisipi i na Florydę, w górę do Minnesoty i Wisconsin, na wschód do Ohio i na zachód do Oklahomy. Oczywiście istniała wielka różnorodność i Missisipijczycy nigdy nie stworzyli zunifikowanego państwa, ale niezależne plemiona były potężną siłą, kiedy w 1539 dotarł tam hiszpański konkwistador Hernando de Soto.  

Chronologia
  • 800-1100 wzrost znaczenia kultury Cahokia
  • 1100-1350 pod wpływami Cahokii powstaje wiele ośrodków skupionych wokół kopców ziemnych
  • 1350-1450 Cahokia zostaje porzucona, spadek populacji w wielu innych ośrodkach
  • 1450-1539 przegrupowanie ośrodków, pojawiają się nowi liderzy
  • 1539 ekspedycja Hernando de Soto odwiedza missisipijskie społeczeństwa od Florydy po Teksas
Mapa kultur missisipijskich (H. Roe, Wikimedia Commons)


Regionalne kultury missisipijskie

Termin "missisipijski" obejmuje kilka podobnych regionalnych kultur archeologicznych. Południowozachodnia część tego ogromnego terenu - Arkansas, Teksas i Oklahoma - jest znana jako Caddo. Oneota sięga na północ do Iowy, Minnesoty, Illinois i Wisconsin. Missisipijskie miasta i osiedla w dolinie rzeki Ohio są znane jako Fort Ancient. Wszystkie te odrębne kultury łączy budowa kopców, podobne artefakty, symbole i hierarchia społeczna.

Missisipijskie grupy kulturowe były - ogólnie mówiąc - niezależnymi plemionami, które łączyły luźne więzi handlowe oraz wojenne. Miały zbliżoną strukturę hierarchii społecznej, technologię rolniczą opartą na "trzech siostrach": kukurydzy, fasoli i dynii, fortyfikacje w formie rowów i palisad, duże ziemne piramidy o płaskich wierzchołkach (znane kopcami) oraz zestaw rytuałów i symboli związanych z płodnością, kultem przodków i wojną. 


Początki 

Cahokia - położona w stanie Illinois na wschód od dzisiejszego miasta St. Louis w Missouri - to ogromny organizm miejski należący do kultury missisipijskiej. Tam wzniesiono największy kopiec ziemny, a w czasach świetności jego populacja liczyła przynajmniej 20 tysięcy. Sam Kopiec Mnichów zajmuje powierzchnię 6 hektarów i wznosi się na ponad 30 metrów, podczas gdy większość kopców w innych ośrodkach ma zaledwie 3 metry wysokości.

Ze względu na te rozmiary oraz wczesne pojawienie się, niektórzy naukowcy przypuszczają, że Cahokia była siłą napędową powstającej cywilizacji missisipijskiej. Budowa kopców rozprzestrzenia się stąd na środkową dolinę Missisipi, potem deltę Missisipi i rzekę Black Warrior w Alabamie, następnie do Tennessee i Georgii.

Nie oznacza to jednak, że Cahokia rządziła tymi terenami, czy nawet że miała bezpośredni wpływ na ich rozwój. Jedną z oznak niezależności ośrodków missisipijskich jest różnorodność języków używanych przez Missisipijczyków. Tylko na południowym wschodzie w użyciu było 7 odrębnych rodzin językowych (muskogejskie, irokeskie, katawbańskie, kaddoańskie, algonkińskie, tunikańskie, timuakańskie), przy czym niektóre były wzajemnie całkowicie niezrozumiałe. 

Rekonstrukcja stanowiska Kincaid w czasach jego świetności (H. Roe, Wikimedia Commons)
Rolnictwo

Typowa społeczność mieszkała na równinach nad jedną z wielkich rzek lub jezior, na pograniczu wody i lasu. Takie miejsca były bogate w zasoby naturalne takie jak dziczyzna (jelenie, króliki), szereg roślin, ryby, skorupiaki, ptactwo wodne i żółwie. Ponadto nadrzeczne równiny to tereny płaskie i dobre pod uprawy.

Missisipijczycy uprawiali głównie kukurydzę, choć była to stosunkowo nowa roślina na tych terenach. Była bardzo pożywna i łatwa do przechowywania, ale jej uprawa wymagała dużych nakładów pracy. Inne rośliny, uprawiane przez Amerykanów o wiele dłużej, obejmowały bez bagienny, słonecznik, komosę, rdest i dynię. Zwierzęta domowe ograniczały się do psów i indyków. 

Rzeka Missisipi (fot. Wikimedia Commons)
-------------------- 
--------------------

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz