Przed Kolumbem: Stroje mężczyzn w Mezoameryce

środa, 13 sierpnia 2014

Stroje mężczyzn w Mezoameryce

Podstawą stroju męskiego w Mezoameryce i to juz od okresu preklasycznego były proste przepaski na biodra. Choć nie wiemy, jakim słowem określali je dawni Majowie, to u Azteków znane były jako máxtlatl. Kiedy na ziemie Meksyku dotarli Hiszpanie, zaczęli nazywać je taparrabos. Były to pasy tkaniny, które miały zasłaniać intymne części ciała, a zatem przechodziły między nogami, owijane były wokół bioder i wiązane w pasie, z przodu lub z tyłu. Ze względu na gorący klimat strój taki był zupełnie wystarczający.

Figurki pochodzące z rejonu Oaxaki oraz z ziem Azteków, Totonaków i Majów,

przedstawiające mężczyzn w skromnych przepaskach na biodra

(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Mężczyźni z elity nosili zazwyczaj przepaski znacznie dłuższe, często bogato zdobione, haftowane lub malowane. Po przewiązaniu końce takich przepasek sięgały niemal kolan zarówno z przodu, jak i z tyłu. Przepaski takie niekiedy drapowano lub przytrzymywano szerszymi pasami.

Figurka Majów przedstawiająca mężczyznę z dłuższą przepaską i pasem

(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Uzupełnieniem przepaski na biodra były czworokątne kawałki tkaniny. Można było złożyć je na pół i wówczas przybierały formę trójkąta. Zawieszano je u pasa i przypominały rodzaj fartuszka. Innym razem owijano je wokół pasa i wówczas zasłaniały pośladki i opadały częściowo na biodra.

Postać jednego z tak zwanych atlantów z Chichen Itza, z trójkątnym pasem tkaniny w formie fartuszka
(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Figurka przedstawiająca dostojnika Majów (Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Kawałki skóry jaguara zakrywające pośladki i uda.

Postać przedstawiona na malowidle w Cacaxtla

(replika w Narodowym Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Oznaką wysokiego statusu społecznego były różnego rodzaju narzutki i peleryny. Zwane były tilmatli w języku náhuatl, a Hiszpanie uprościli później to słowo i używali określenia tilmas. Narzutki wykonywano nie tylko z tkanin, gładkich lub bogato haftowanych, ale również z ptasich piór. Zawiązywano je najczęściej na węzeł pod szyją lub spinano na ramieniu. Niektóre sięgały pasa, choć przedstawiciele klasy rządzącej, zwłaszcza u Mexików, nosili bardzo długie, bawełniane peleryny.

Figurka Tolteków przedstawiająca postać w długiej narzutce

(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Figurka Majów przedstawiająca osobę w narzutce na ramionach
(Muzeum Ameryki w Madrycie)

Figurka Majów przedstawiając osobę w narzutce z ptasich piór

(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Długie peleryny noszone przez dostojników azteckich (Kodeks Ixtilxótitl)

Długie peleryny noszone przez dostojników Majów (malowidło z Bonampak)

(replika w Narodowym Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Strojem początkowo rytualnym, a później także noszonym przez wojowników, były krótkie kamizelki lub bluzy bez rękawów, zwane xicolli w języku náhuatl. Wykonywano je najczęściej z bawełny, niekiedy dodatkowo pikowanej lub z ozdobnymi wykończeniami, choć znane są też podobne bluzy ze skóry jaguara.

Mexikowie w xicolli (Muzeum Templo Mayor w mieście Meksyk)

Władca Majów w bluzie wykonanej ze skóry jaguara (malowidło z Bonampak)

(replika w Narodowym Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Jeden z najwspanialszych przykładów takiej bluzy jako stroju ceremonialnego pochodzi z Tuli (stan Hidalgo, Meksyk). Została ona wykonana z małych plakietek z muszli i dodatkowo ozdobiona na dole pasem z całych muszelek.

Zachowana z czasów prekolumbijskich wspaniała bluza z plakietek z muszli

(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Istniały jeszcze pełne stroje, przypominające nasze kombinezony. Były one noszone przede wszystkim u Mexików, przez wojowników Orłów i Jaguarów, ale przykłady takiego stroju znane też były u mieszkańców Teotihuacan i Cacaxtli.