Archeologiczna ekspedycja z Centrum Badawczego Słoweńskiej Akademii Nauki i Sztuki (ZRC SAZU), którą kierował Ivan Šprajc odkryła ruiny dwóch dużych miast Majów. Rozpościerają się one w niewielkiej odległości od Xpuhil i Zoh Laguna, w południowo-wschodniej części meksykańskiego stanu Campeche i jednocześnie w północnej strefie niezamieszkałej i trudno dostępnej części Rezerwatu Biosfery Calakmul. Jedno z tych miast odwiedził w 1970 roku amerykański archeolog Eric Von Euw, który natrafił tam na liczne zabytki kamienne i nadzwyczajną fasadę zoomorficzną, przedstawiającą otwartą paszczę ziemskiego potwora. Wyniki jego prac nigdy jednak nie zostały opublikowane, a wykonane przez niego rysunki były przechowywane w Peabody Museum of Archaeology and Ethnology Uniwersytetu Harvarda w USA i znane były tylko kilku specjalistom. Dokładne położenie miejsca, które Von Euw nazwał Lagunita było tajemnicą. Pomimo poszukiwań
Lagunita pozostawała zagubiona w dżungli aż do teraz, kiedy dotarli tam Ivan Šprajc i jego zespół.
 |
| Budowla z fasadą zoomorficzną w Lagunita (fot. MISLI) |
Ivan Šprajc wyjaśnia, że zdołali znaleźć to miejsce dzięki fotografiom lotniczym, ale o tym, że jest to
Lagunita przekonali się dopiero wówczas, gdy ujrzeli fasadę zoomorficzną i inne zabytki, i porównali je z rysunkami Von Euw, udostępnionymi przez znanego eksperta Karla Herberta Mayera.
 |
| Budowla I w Lagunita (fot. MISLI) |
Podczas tego samego sezonu badawczego odkryto inne miasto, o którym nikt wcześniej nie wspominał. Archeolodzy nazwali je
Tamchèn, co w języku jukateckim oznacza „głęboką studnię” i w tym przypadku stanowi aluzję do znalezionych tam ponad 30
chultunów (podziemnych zbiorników na wodę), z których część ma głębokość aż 13 metrów.
 |
| Budowla 1 w Tamchèn (fot. MISLI) |
Podczas dwóch miesięcy sezonu wykopaliskowego, Šprajcowi towarzyszyli: geodeta Aleš Marsetič, badacz z ZRC SAZU, archeolodzy Atasta Flores Esquivel i Octavo Esparza Olguín, doktoranci z Universidad Nacional Autónoma w mieście Meksyk, a także miejscowi robotnicy.
 |
| Stela 1 z Lagunita (fot. MISLI) |
Lagunita i
Tamchèn położone są w południowej strefie rozległego, niezbadanego pod względem archeologicznym obszaru na centralnych nizinach Półwyspu Jukatan. Poza
Chactún, wielkim miastem Majów, odkrytym przez zespół Šprajca w 2013 roku, do tej pory nie zlokalizowano żadnego innego ośrodka na tym terenie, zajmującym ponad 3000 kilometrów kwadratowych i rozpościerającym się pomiędzy regionami Río Bec i Chenes, znanymi z charakterystycznego stylu architektonicznego w późnym i końcowym okresie klasycznym (lata 600-1000 n.e.).
 |
| Stela 2 z Lagunita (fot. MISLI) |
Arianna Campiani przekazała, że poza boiskiem do gry w piłkę i piramidy o wysokości niemal 20 metrów, na terenie
Lagunita wznoszą się masywne budowle pałacowe, rozmieszczone wokół czterech dużych placów. Najbardziej spektakularna jest oczywiście bogato zdobiona fasada zoomorficzna, przedstawiająca paszczę bóstwa ziemi i żyzności, tak typowa dla architektury miast w rejonach Río Bec i Chenes, czego najwspanialsze przykłady spotykamy w
Chicanná,
Hormiguero,
Hochob i
Tabasqueño.
 |
| Dolna część Steli 4 z Lagunita (fot. MISLI) |
 |
| Fragment górnej części Steli 4 z Lagunita (fot. MISLI) |
Na terenie
Lagunita odkryto też 10 steli i 3 ołtarze, niektóre dobrze zachowane i pokryte inskrypcjami glificznymi. Epigrafik projektu, Octavo Esparza podaje, że Stela 2 wspomina datę z 711 r. n.e., co dowodzi, że
Lagunita była kwitnącym miastem w tym samym czasie, co pobliskie
Chactún, gdzie również zachowały się zabytki z VIII w. n.e. Biorąc pod uwagę architekturę i zabytki z inskrypcjami,
Lagunita musiała stanowić siedzibę dość ważnego królestwa, chociaż nie są znane jego ewentualne relacje z
Chactún, leżącym w odległości 10 kilometrów w kierunku północnym.
 |
| Stela 6 z Lagunita (fot. MISLI) |
Równie imponujące jest
Tamchèn, położone około 6 kilometrów na północny wschód od
Lagunita. Kilka tamtejszych placów otoczonych jest dużego rozmiaru budowlami, w tym piramidą z dość dobrze zachowanym sanktuarium na szczycie oraz ze stelą i ołtarzem, wzniesionymi u jej podstawy. Znajduje się tutaj również akropol z dziedzińcem i trzema świątyniami po jego bokach. Chociaż
Tamchèn mogło być ośrodkiem, który rozwijał się w tym samym czasie co
Lagunita, to jednak kompleks triadyczny (trzech świątyń) i znaleziona ceramika wskazują, że historia miasta sięga późnego okresu preklasycznego (300 r. p.n.e. – 250 r. n.e.).
 |
| Stela 1 z Tamchèn (fot. MISLI) |
Dalsze prace na terenie
Chactún,
Lagunita i
Tamchèn wydają się bardzo obiecujące. Co prawda zoomorficzna fasada budowli w Lagunita nie jest zaskoczeniem, gdyż
Becán, największe miasto Majów w strefie Río Bec leży w odległości zaledwie 15 kilometrów. Archeolodzy nie spodziewali się jednak tylu świątyń piramidalnych i zabytków z inskrypcjami, które bardzo rzadko są spotykane w regionie Río Bec.
Lagunita i
Tamchèn zostały prawdopodobnie opuszczone około 1000 r. n.e. podobnie, jak inne miasta na Nizinach Majów, ale niektóre wcześniej wzniesione stele zostały po jakimś czasie zmodyfikowane. Natrafiono również na dary ofiarne złożone w okresie postklasycznym, co odzwierciedla zmiany w tradycjach kulturowych, których znaczenie dla zrozumienia historii i tego obszaru geopolitycznego może zostać wyjaśnione jedynie dzięki przyszłym badaniom.
 |
| Budowla z fasadą zoomorficzną w Lagunita (fot. MISLI) |
Szczególnie interesujące są pewne elementy, których nie spotkano w innych ośrodkach Majów. Dwa ołtarze w
Lagunita mają ciekawy kształt, przypominający łepek gwoździa. Trzeci jest czworokątny, z wyrzeźbionymi po każdej stronie glifami dnia
Ajaw, ze współczynnikami liczbowymi, odnoszącymi się do końca kolejnych
k’atunów (okresów 20 lat). Takie zapisy kalendarzowe są spotykane w majańskich kodeksach, a nie na zabytkach kamiennych. Podczas, gdy teksty glificzne umieszczano zazwyczaj w podwójnych kolumnach, to inskrypcja na Steli 2 z
Lagunita, ma trzy kolumny glifów, a data podana w systemie tak zwanej Długiej Rachuby jest niekompletna.
 |
| Ołtarz 1 w Lagunita (fot. MISLI) |
W
Tamchèn zbiorniki
chultuny zbudowano w różnych miejscach na dwóch placach. Niektóre częściowo się zapadły lub zostały zasypane na przestrzeni wieków, ale część z nich ma 10 lub nawet więcej metrów głębokości. O ile chultuny są często spotykane na ziemiach Majów, to jednak ich głębokość i rozmieszczenie na obszarze centrum ceremonialnego
Tamchèn stanowi osobliwość. Jedynie przyszłe prace archeologiczne na położonym na północ rozległym obszarze pozwolą stwierdzić, czy były to wyłącznie cechy charakterystyczne dla
Tamchèn.
 |
| Jeden z chultunów w Tamchèn (fot. MISLI) |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz