Copilco - kapsuła czasu ukryta pod lawą wulkaniczną

Oryginalny artykuł: Copilco - una capsula del tiempo bajo la lava

Niemal sto lat temu Manuel Gamio odkopał cztery tunele na terenie Copilco, gdzie pod sześciometrową warstwą lawy po wybuchu wulkanu Xitle natrafił na pozostałości prekolumbijskiej wioski z okresu formatywnego (700 – 400 p.n.e.). Obecnie grupa archeologów z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH), w ramach nowego projektu, postanowiła kontynuować prace i dotrzeć do wnętrza tej kapsuły czasu. Copilco, jedno z pierwszych stanowisk archeologicznych badanych na terenie zajmowanym obecnie przez stolicę Meksyku, może dostarczyć informacji na temat okresu preklasycznego w południowo-zachodniej części Doliny Meksyku.

Pierwsi badacze Copilco z początków XX wieku  (fot. INAH)

Archeolodzy José Ignacio Sanchez Alaniz i Emma Marmolejo Morales – koordynatorzy projektu, którego dwa pierwsze sezony zakończyły się w 2014 roku – przekazali, że można uznać Copilco za jedno z najbardziej reprezentatywnych stanowisk okresu formatywnego w Dolinie Meksyku. Przypomnieli też historię prac prowadzonych na tym terenie.

Warstwa zastygłej lawy, pokrywająca wioskę z okresu preklasycznego (fot. Mauricio Marat / INAH)

W 1917 roku Manuel Gamio, ówczesny dyrektor Badań Archeologicznych i Etnograficznych wiedział, że pod warstwami lawy pokrywającej Pedregal de San Ángel i Coyoacán w stolicy Meksyku zachowały się świadectwa z czasów prekolumbijskich. Poprosił zatem właściciela terenu o zgodę na przeprowadzenie wykopalisk. Odkopano wówczas cztery tunele o różnych rozmiarach (mających 1,5 – 1,75 m wysokości i 2 – 2,5 m szerokości. Podczas prac prowadzonych przez rok, od 11 sierpnia 1917 roku, odkryto pozostałości domów, ceramikę, żarna, noże, ostrza z obsydianu, rzeźby i inne przedmioty. W okresie od 11 marca do 12 kwietnia 1924 roku kolejnymi wykopaliskami kierował amerykański archeolog Alfred Kroeber, który prowadził prace w trzech innych tunelach. Ustalił trzy typy ceramiki, potwierdzając istnienie kontekstu kulturowego z okresu preklasycznego, kiedy to w I połowie VII w. p.n.e. osada została pogrzebana pod warstwami lawy wypływającej z wulkanu Xitle.

Jeden z tuneli wykopanych na terenie Copilco (fot. Mauricio Marat / INAH)

José Ignacio Sanchez Alaniz przekazał, że podczas właśnie zakończonego sezonu prac zdołano wyróżnić dwie warstwy popiołu wulkanicznego: jedną o grubości 4-5 cm i drugą o grubości 20-30 cm, które to popioły opadły jeszcze przed wybuchem Xitle. W warstwie czarnego popiołu natrafiono na ślady zamieszkania aż do momentu erupcji wulkanu pod koniec okresu preklasycznego. Odkryto pozostałości elementów architektonicznych, które mogą odpowiadać budowli mieszkalnej. W tym samym miejscu znaleziono naczynia ceramiczne, figurkę i ślad po drewnianym palu, który niegdyś podtrzymywał dach budowli. Poza tym odkopano noże z obsydianu, pochodzącego ze złóż znajdujących się na ziemiach obecnych stanów Meksyk i Puebla. Przypuszczalnie narzędzia te nie były przeznaczone do użytku domowego, gdyż ostrza nie były stępione. Badacze sugerują, że były przedmiotami o charakterze rytualnym, używanymi wyłącznie przez elitę.

Pozostałości pomieszczenia mieszkalnego (fot. Mauricio Marat / INAH)

W innej części tunelu znaleziono kamienną figurkę antropomorficzną oraz fragmenty kości i ceramiki, wskazujące na kontekst rytualny, związany przypuszczalnie z terenem fos cylindrycznych, wykopanych w ziemi i służących do grzebania zmarłych lub jako magazyny. Sanchez Alaniz przekazał, że Copilco leżało w miejscu strategicznym, w pobliżu rzek i jezior, praktycznie u podnóża góry, a jego mieszkańcy dysponowali wieloma środkami niezbędnymi do przetrwania. Zdaniem archeologów było złożoną i dynamiczną wioską, której mieszkańcy grzebali zmarłych w pobliżu domów lub pod ich podłogami. Pochówki przykrywano kamieniami, a zmarłym składano w darze przedmioty kamienne i naczynia ceramiczne, które umieszczano pod głowami.