Potwierdzono azteckie pochodzenie zwierciadła Johna Dee

Oryginalny artykuł: Aztec origin of Elizabethan spirit mirror confirmed 

Od dawna podejrzewano, że obsydianowe zwierciadło używane w XVI wieku przez Johna Dee, a obecnie znajdujące się w kolekcji British Museum w Londynie mogło być jednym z azteckich artefaktów, które trafiły do Europy po hiszpańskiej konkwiście. Jednak dopiero teraz zdołano to udowodnić. John Dee (1527-1608/09) był dość niezwykłą postacią historyczną, uczonym piszącym na różne tematy, w tym dotyczące alchemii i astrologii, a także powiernikiem królowej Elżbiety I. Z czasem zainteresował się wróżbiarstwem i okultyzmem, a w swych praktykach służących kontaktowaniu się z duchami wykorzystywał, między innymi, zwierciadła i kryształy.

John Dee (Ashmolean Museum, University of Oxford)

Grupa uczonych z Wielkiej Brytanii, USA i Rosji przeprowadziła analizy geochemiczne, które potwierdziły azteckie pochodzenie zwierciadła będącego niegdyś w posiadaniu Johna Dee. Badaniom poddano cztery przedmioty z obsydianu przechowywane w British Museum, w tym zwierciadło Johna Dee, dwa inne azteckie zwierciadła i polerowaną prostokątną płytkę. 

Zwierciadło Johna Dee (autor ilustracji: S. Campbell)

Jak podaje profesor Stuart Campbell (z University of Manchester, Wielka Brytania), wszystkie badane artefakty zostały wykonane z obsydianu pochodzącego ze złóż eksploatowanych przez Azteków w rejonie Pachuca i Ucareo. W przypadku zwierciadła Johna Dee był to obsydian ze złóż w Pachuca.

Pozostałe trzy poddane badaniom artefakty z obsydianu (autor ilustracji: S. Campbell)

Obsydian był wykorzystywany przez Azteków w różnych celach, w tym do wyrobu broni i narzędzi domowego użytku, ale też podczas praktyk religijnych i leczniczych. Wykonane z obsydianu lub pirytu zwierciadła kryły złożoną symbolikę, a ich wyrób zajmował sporo czasu. Zakonnik Bernardino de Sahagún wspomina, że zajmowali się nim specjaliści zwani tezcachiuhqui. Obsydian miał dla Azteków znaczenie duchowe, mógł służyć jako tarcza chroniąca przed złymi duchami lub chwytać ludzkie dusze. Takie okrągłe zwierciadła zostały przedstawione na stronach manuskryptów spisanych przez azteckich artystów.

Zwierciadła przedstawione w Kodeksie Tepetlaoztoc

Z obsydianem wiązany był też bóg Tezcatlipoca („Dymiące Zwierciadło”), przedstawiany z okrągłymi zwierciadłami na głowie, klatce piersiowej lub plecach. Artefakty te odnosiły się do przepowiedni, objawień, ostrzeżeń i władzy. Takie symboliczne znaczenie mogło sprawić, że stały się dla Hiszpanów atrakcyjnymi przedmiotami. Poza tym, zwierciadła były również w Europie często postrzegane jako magiczne artefakty. 

Bóg Tezcatlipoca (Kodeks Borgia) (rysunek: S. Campbell)

Nie wiadomo jednak, jak zwierciadło trafiło do rąk Johna Dee. Na liście przedmiotów wysłanych po konkwiście z Meksyku do Europy wspomina się o ośmiu zwierciadłach. Biorąc pod uwagę, że John Dee był związany z dworem królewskim i obracał się w kręgach dyplomatycznych ówczesnej Europy jest możliwe, że tego typu kontakty umożliwiły mu nabycie jednego z obsydianowych zwierciadeł.