Na ziemiach stanów Veracruz i Tabasco (Meksyk) odkryto setki ośrodków ceremonialnych

Oryginalny artykuł: Nuevo estudio replantea las nociones sobre la relación entre las culturas olmeca y maya

Nowe odkrycia archeologiczne zarejestrowane dzięki wykorzystaniu technologii LiDAR na terenie meksykańskich stanów Veracruz i Tabasco mogą zmienić dotychczasowe poglądy na temat początków cywilizacji w Mezoameryce, a szczególnie relacji pomiędzy Olmekami i Majami. W projekcie, którym kieruje Takeshi Inomata (z University of Arizona, USA) biorą też udział, między innymi, meksykańscy badacze z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH), Narodowego Instytutu Statystyki i Geografii (INEGI) oraz Narodowego Uniwersytetu Autonomicznego Meksyku (UNAM). Prace objęły teren o powierzchni aż 85 000 kilometrów kwadratowych. Do tej pory na obszarze kulturowym znanym jako Mezoameryka nie prowadzono jeszcze tak rozległych badań archeologicznych przy użyciu technologii LiDAR.

Prace na terenie nowo odkrytego ośrodka La Carmelita (fot. Takeshi Inomata)

Podczas prac zlokalizowano 478 ośrodków ceremonialnych, z których większość pochodzi z lat 1100 - 400 p.n.e. Ustalono, że wiele z nowo odkrytych miejsc wykazuje podobne wzorce architektoniczne, w tym prostokątne place, których długość może dochodzić nawet do 1,4 km. Wzdłuż bocznych stron placów widoczne są pagórki, kryjące w swym wnętrzu pozostałości dawnych platform i budowli. Niektóre kompleksy architektoniczne wzniesione na linii wschód-zachód zorientowane są w kierunku wschodu słońca w określone dni. Zdaniem badaczy, w ośrodkach tych przypuszczalnie po raz pierwszy znalazły materialny wyraz podstawowe koncepcje związane z kalendarzem, którym posługiwano się w Mezoameryce. 

Obraz uzyskany dzięki technologii LiDAR przedstawia budowle na terenie ośrodka Buenavista
z zaznaczonym zorientowaniem na miejsce wschodu słońca (fot. Takeshi Inomata)

Największym z takich kompleksów jest położona w stanie Tabasco Aguada Fenix, odkryta w czerwcu 2020 roku (post: „W Aguada Fenix (stan Tabasco, Meksyk) zachowała się najstarsza i największa budowla Majów”). Podobne ośrodki ceremonialne rozsiane są na obszarze obejmującym ziemie zamieszkiwane przez Olmeków i zachodnią część Nizin Majów. Prawdopodobnie były to miejsca służące odprawianiu rytuałów, gdyż duże otwarte place mogły pomieścić wiele osób.

Stanowisko archeologiczne Aguada Fenix (fot. Takeshi Inomata)

Badania wykazały, że te wzorce architektoniczne mogły mieć swój prototyp w olmeckim ośrodku San Lorenzo, którego apogeum przypadło na lata 1400-1000 p.n.e. Na uzyskanych dzięki LiDARowi obrazach widoczny jest prostokątny plac, o którego istnieniu wcześniej nie wiedziano. Jednak o ile w San Lorenzo panowała hierarchia społeczna, o czym mogą świadczyć wielkie kamienne rzeźby przedstawiające najprawdopodobniej głowy władców, to w przypadku nowo odkrytych ośrodków nic nie wskazuje na podział społeczny i można by mówić o pewnej mobilności ich budowniczych. Uczeni podkreślają, że wzorzec dawnych konstrukcji realizowany przez te grupy ludności zmusza do ponownego zastanowienia się nad rozwojem pierwszych cywilizacji. 

Po lewej stronie San Lorenzo, po prawej - Aguada Fenix.
Oba ośrodki mają prostokątne place z 20 budowlami po bokach.
Liczba 20 miała bardzo ważne znaczenie w kalendarzu Mezoameryki (fot. Takeshi Inomata)

Nowe odkrycia pokazują znaczenie spuścizny San Lorenzo i innowacje wprowadzone przez kolejne grupy ludności. Na badanym obszarze kompleksy wzniesione według tych standardów zostały opuszczone po 400 r. p.n.e., ale niektóre ich elementy zostały przejęte przez późniejsze ośrodki Majów.