W stanie Campeche (Meksyk) odkryto kolejne miasto Majów

Oryginalny artykuł: Descubren antigua ciudad maya en Campeche; la nombran Ocomtún, “columna de piedra”

Grupa badaczy, którą kieruje Ivan Ṡprajc, przemierzając 60 kilometrów przez obszar porośnięty gęstą roślinnością, zlokalizowała pozostałości dawnego miasta Majów, położonego w rezerwacie ekologicznym Balamkú, na południe od stanowiska archeologicznego o tej samej nazwie. Nowo odkryte miasto zostało nazwane Ocomtún („Kamienna kolumna” w języku majańskim jukateckim) ze względu na liczne kamienne kolumny rozrzucone na terenie tego ośrodka. 

Obraz uzyskany dzięki technologii LiDAR pokazuje pozostałości dawnego miasta Majów
(fot. Ivan Sprajc)

Zlokalizowanie miasta jest rezultatem pierwszego sezonu prac prowadzonych w ramach projektu „Poszerzenie panoramy archeologicznej Centralnych Nizin Majów”, zatwierdzonego przez Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH) i koordynowanego przez Ivana Ṡprajca z Centrum Badawczego Słoweńskiej Akademii Nauki i Sztuki. Celem projektu jest lepsze poznanie rozległego obszaru praktycznie nieznanego archeologom. Zajmuje on centralną część stanu Campeche, granicząc od południa z autostradą Escárcega-Chetumal, od wschodu z północnym sektorem Rezerwatu Biosfery Calakmul, a od północy z regionem Chenes. To w sumie 3000 kilometrów kwadratowych niezamieszkanych i pokrytych dżunglą. 

            

Kamienne kolumny rozrzucone na terenie miasta (fot. Ivan Sprajc)

W maju i w pierwszej połowie czerwca bieżącego roku skupiono się na północno-zachodniej części terytorium należącego do gminy Calakmul, na Balamkú, objętym ochroną ekologiczną. Zdjęcia lotnicze wykonane na tym terenie wykazały, że mogą tam znajdować się świadectwa archeologiczne. Już w marcu National Center for Airborne Laser Mapping Uniwersytetu w Houston (USA) przeprowadził na tym obszarze badania z wykorzystaniem technologii LiDAR, a uzyskane obrazy były bardzo pomocne dla prowadzonego projektu, w którym uczestniczą również Octavio Esparza Olguín, Aleš Marsetič, Atasta Flores Esquivel, Quintín Hernández Gómez i Vitan Vujanović, a także różni pracownicy z pobliskich miejscowości.

Jeden z ołtarzy znalezionych na terenie Ocomtun (fot. Ivan Sprajc)

Jak podaje Ivan Ṡprajc, dzięki danym dostarczonym przez LiDAR rozpoznano liczne skupiska prekolumbijskich budowli, które – jak wykazały inspekcje w terenie – mają kilka wspólnych cech, ale jednocześnie pewne osobliwości, które kontrastują z tym, co jest znane z innych części ziem Majów. Największą niespodzianką okazało się położenie Ocomtún, przypominające wyglądem półwysep na wzniesionym terenie otoczonym rozległymi mokradłami. Monumentalna, główna część miasta zajmuje ponad 50 hektarów i ma liczne budowle o dużych rozmiarach, w tym piramidy o wysokości ponad 15 metrów.

Pozostałości jednej z budowli w Ocomtun (fot. Ivan Sprajc) 

Ocomtún musiało być ważnym ośrodkiem regionalnym w okresie klasycznym (lata 250-1000). Najczęstsze typy znalezionej tam ceramiki pochodzą z późnego okresu klasycznego, z lat 600-800, ale dopiero dokładna analiza pobranych próbek dostarczy bardziej rzetelnych danych na temat okresu zamieszkiwania. W pobliżu Ocomtún położone są inne miasta Majów: w regionie Chenes (ponad 30 km na północny wschód), Nadzcaan (36 km na południowy wschód) i Chactún (50 km na południowy wschód, odkryte dziesięć lat temu, również przez Ivana Ṡprajca, posty: „Odkrycie Chactún – nowego miasta Majów w stanie Campeche (Meksyk)”, „Kolejne wieści z Chactún (Campeche, Meksyk)”)

Jedno z miejsc adoracji na terenie Ocomtun (fot. Ivan Sprajc)

Na temat Ocomtún, Ivan Ṡprajc podkreśla, że południowo-wschodnią część miasta tworzą trzy place z okazałymi budowlami. Pomiędzy dwoma głównymi placami znajduje się grupa architektoniczna utworzona przez różne niskie i podłużne konstrukcje, rozmieszczone niemal w koncentrycznych kręgach. Znajduje się tam również boisko do gry w piłkę.

Kamienny blok pokryty reliefem znaleziony na terenie Ocomtun (fot. Ivan Sprajc)

Południowo-wschodnia część miasta połączona jest drogą z częścią północno-zachodnią, gdzie wznosi się największa konstrukcja. Jest to akropol o podstawie prostokątnej, o wysokości około 10 metrów, z piramidą po stronie północnej. Ivan Ṡprajc uważa, że w końcowym okresie klasycznym (lata 800-1000) nastąpiły zmiany w Ocomtún, co można wywnioskować na podstawie miejsc adoracji wzniesionych pośrodku dziedzińców i placów z elementów konstrukcyjnych pochodzących z innych budowli. Odzwierciedla to zmiany ideologiczne i populacyjne w czasach kryzysu, który około X wieku doprowadził do upadku złożonej organizacji społeczno-politycznej i drastycznego spadku demograficznego na Centralnych Nizinach Majów.

Element fasady jednej z budowli w Ocomtun (fot. Ivan Sprajc)

Zespół badaczy prowadzi też eksplorację na obszarze rozciągającym się aż do rzeki La Rigueña. Natrafiono tam na pozostałości ośrodków o cechach zbliżonych do tych z Ocomtún, jak schody, monolityczne kolumny i brak zabytków z inskrypcjami. Archeolodzy znaleźli też kilka zespołów budowli o nieznanym przeznaczeniu, podobnych do zlokalizowanych w południowo-wschodniej części Ocomtún. W kilku przypadkach zachowały się boiska do gry w piłkę i centralne ołtarze. Jest możliwe, że były to miejsca przeznaczone na targowiska lub przestrzenie służące odprawianiu wspólnych rytuałów, ale dopiero dalsze badania rzucą więcej światła na funkcje tych budowli, które stanowią regionalną osobliwość.