W Pátzcuaro (stan Michoacán, Meksyk) znaleziono rzeźbę chacmoola

Oryginalny artykuł: El INAH localiza una escultura prehispánica de Chac Mool en Pátzcuaro, Michoacán

W ostatnich dniach sierpnia podczas prac budowlanych prowadzonych w mieście Pátzcuaro (stan Michoacán, Meksyk) przypadkowo natrafiono na rzeźbę przedstawiającą chacmoola. Przerwano prace i archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) poszerzyli teren badań. Ponieważ do tej pory nie znaleziono tam podobnych rzeźb, specjaliści uważają, że mogła ona zostać przeniesiona z innego oryginalnego miejsca. Jak podaje José Luis Punzo Díaz (z Centrum INAH – Michoacán), rzeźba jest wykonana z bazaltu, ma 90 cm długości, 80 cm wysokości i waży około 200 kg. Jest też pierwszą tego typu zlokalizowaną w Pátzcuaro.

Rzeźba chacmoola odkryta w Patzcuaro (fot. Luis Punzo)

Pod koniec XIX wieku norweski etnolog Carl Lumholtz nabył w Pátzcuaro jedną rzeźbę z wizerunkiem chacmoola, ale pochodziła ona ze stanowiska archeologicznego Ihuatzio i obecnie jest wystawiona w Amerykańskim Muzeum Historii Naturalnej w Nowym Jorku. Określenie chacmool nadał tego typu rzeźbom Augustus Le Plongeon w XIX wieku, kiedy znalazł je na terenie Chichen Itza. Słowo to odnosiło się do trójwymiarowych postaci męskich, leżących na plecach, z głową obróconą o 90 stopni. Na brzuchach miały misy lub dyski służące do składania ofiar, a zatem były w czasach prekolumbijskich rodzajem stołów rytualnych. Znane są wizerunki chacmoola z Tuli (stan Hidalgo), z Templo Mayor (miasto Meksyk) i z Chichen Itza (Jukatan).

U góry: rzeźba chacmoola w Templo Mayor (Muzeum Templo Mayor),
na dole: rzeźba chacmoola z Chichen Itza (w kolekcji Narodowego Museum Antropologii)

Chociaż postacie chacmoola spotykane były w różnych częściach Mezoameryki w okresie postklasycznym (lata 900-1521), to jednak w zachodnim Meksyku rzadko spotyka się rzeźby o tak dużych rozmiarach. Na terenie Michoacán, poza nowo odkrytym chacmoolem, który prawdopodobnie pochodzi z późnego okresu postklasycznego (lata 1350-1521) i tym opisanym przez Lumholtza, zachowały się jeszcze trzy inne rzeźby chacmoola pochodzące ze stanowiska archeologicznego Ihuatzio, dwa znalezione w 1908 roku, z których jeden znajduje się w Narodowym Muzeum Antropologii w mieście Meksyk, a drugi w Muzeum Regionalnym Michoacán. W tym ostatnim również wystawiony jest trzeci, który Alfonso Caso i Jorge Acosta odkryli w 1938 roku. W zbiorach Narodowego Muzeum Antropologii jest jeszcze jeden, który rzekomo pochodzi z Pátzcuaro, ale jego kontekst jest nieznany.