Pozostałości kukurydzy i innych roślin na dawnych żarnach

Oryginalny artykuł: Identifican restos de maíz en artefactos de molienda de más de 6,000 años, hallados en sitio hoy ocupado por Xochimilco

Na dawnej wysepce na środku jeziora Xochimilco w mieście Meksyk znajduje się dziś stanowisko archeologiczne San Gregorio Atlapulco, przykładowe miejsce, w którym można dowiedzieć się o przejściu od łowiectwa-zbieractwa do rozwoju pierwszych osad na tym obszarze w okresie od 8000 do 5500 lat temu. Prawie 10 lat po badaniach archeologicznych miejsce to rzuca nowe światło na procesy, które doprowadziły grupy łowców-zbieraczy z końca plejstocenu do osiadłego trybu życia w środkowym holocenie, co wynika z badań laboratoryjnych przeprowadzonych w latach 2013–2015. Na podstawie prac archeologii eksperymentalnej i analiz mikroskopowych specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) oraz Narodowego Uniwersytetu Autonomicznego Meksyku, odnaleźli na zachowanych fragmentach żaren ślady obróbki roślin i zidentyfikowali ich pozostałości.

Pozostałości dawnych żaren znalezione w San Gregorio Atlapulco (fot. Projekt AISACM)

Artystyczna złożoność tatuaży na 1200-letnich mumiach z Peru

Oryginalny artykuł: Destacan complejidad artística de tatuajes en momias de Perú de 1,200 años de antigüedad 

Thomas G. Kaye (z Foundation for Scientific Advancemeny, Arizona, USA), Judyta Bąk (z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków), Henry William Marcelo (z Universidad Nacional José Faustino Sánchez Carrión, Huacho, Peru) i Michael Pittman (z School of Life Sciences, University of Hongkong, Chiny i Institute of Archaeology, University College, Londyn, Wielka Brytania) przebadali ponad 100 mumii kultury Chancay w poszukiwaniu tatuaży. Ta praktyka kulturowa spotykana jest na całym świecie od ponad 5000 lat, od Europy po Azję i Amerykę Południową. Obecnie dzięki wykorzystaniu fluorescencji stymulowanej laserem odkryto tatuaże na 1200-letnich mumiach z Peru. Wyniki badań opublikowano w czasopiśmie naukowym Proceedings of the National Academy of Sciences, a analiza tych rysunków na skórze sugeruje, że niektóre z nich były efektem szczególnego wysiłku, wykazującego złożoność artystyczną. 

(A) Rysunek przedstawiający figurkę ceramiczną z tatuażami podobnymi do tych zachowanych na zmumifikowanych szczątkach.
(B) Przykład sztuki tekstylnej. (C) Położenie Chancay. Artefakty ze zbiorów Muzeum Archeologicznego „Arturo Ruiz Estrada”
(źródło ilustracji: Proceedings of the National Academy of Science)

X'baatún, dobrze zachowane miasto Majów na Jukatanie

Oryginalny artykuł: Proyecto arqueológico explora X’baatún, un sitio maya bien conservado en Tekal de Venegas, Yucatán

20 lat temu w Tekal de Venegas na Jukatanie powstał Park Oxwatz, zarządzany przez stowarzyszenie ekoturystyczne, które w 2018 roku połączyło siły z grupą archeologów, złożoną ze specjalistów z Hiszpanii i Meksyku, aby badać i pogłębiać wiedzę na temat miasta Majów X'baatún, które rozpościera się na obszarze o powierzchni 5,5 kilometrów kwadratowych. Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH) przeprowadził tam sześć sezonów wykopaliskowych, którymi kierowali Juan García Targa i Carmen Varela Torrecilla. Dostarczyły  one informacji o tym miejscu, zarejestrowanym w Atlasie Archeologicznym Jukatanu w 1980 roku.

Plan X'baatun (Projekt Izamal 2005, autorzy: Jose Estrada Faisal i Miguel Covarrubias) 

Miasto Majów Ichkabal zostało otwarte dla zwiedzających

Oryginalny artykuł: La antigua urbe maya de Ichkabal abrió sus puertas como zona arqueológica, en Quintana Roo 

Po dwóch latach owocnego dialogu i skoordynowanej pracy pomiędzy Narodowym Instytutem Antropologii i Historii (INAH) i władzami gminy stanowisko archeologiczne Ichkabal (stan Quintana Roo) zostało oficjalnie otwarte dla zwiedzających, dołączając tym samym do listy 194 obiektów dziedzictwa kulturowego prekolumbijskiego Meksyku, udostępnionych dla publiczności. 10 stycznia 2025 roku ostatecznie zostało sfinalizowane porozumienie pomiędzy władzami gminy i INAH o zajęciu 113 hektarów, obejmujących obszar Ichkabal, którego nazwa oznacza „Pomiędzy Bajos” (bajos to określenie zagłębień terenu, w których podczas pory deszczowej gromadzi się woda, często spotykanych na ziemiach Majów).

Budowle w Ichkabal (fot. CINAH Quintana Roo)

Odkryto sieć tuneli Inków pod Cuzco

Oryginalny artykuł: ¿Pasajes subterráneos en Cusco? Hallan red inca que comunica el Coricancha y Sacsayhuamán

Archeolodzy Jorge Calero Flores i Mildred Fernández Palomino poinformowali o odkryciu podziemnych przejść Inków pod miastem Cuzco, które łączą świątynię Coricancha z Sacsayhuamán, położonymi odpowiednio na wysokości od 3400 do 3700 metrów nad poziomem morza. Jorge Calero Flores i Mildred Fernández Palomino są absolwentami Narodowego Uniwersytetu San Antonio Abad w Cuzco, gdzie pracują od 1997 roku. Od czterech miesięcy wraz z multidyscyplinarnym zespołem badaczy i przy pomocy międzynarodowych ekspertów z firmy Proceq prowadzą prace związane z tak zwaną chincana, które to słowo w języku keczua oznacza „labirynt”.

 Projekt Archeologiczny Chincana (źródło ilustracji: Andina)

Zakończenie prac w Teopantecuanitlán (stan Guerrero, Meksyk)

Oryginalny artykuł: Concluye rehabilitación de la Zona Arqueológica Teopantecuanitlán, en Guerrero

Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH) zakończył prace remontowe ogrodzenia obwodowego, a także instalacji i wyposażenia sali wprowadzającej na terenie stanowiska archeologicznego Teopantecuanitlán, położonego w gminie Copalillo (stan Guerrero, Meksyk). Interwencje te przeprowadzono w ramach programu „Święte miejsca i szlaki pielgrzymkowe” finansowanego przez Narodowy Instytut Ludności Rdzennej, w odpowiedzi na prośbę mieszkańców Acingo, Tinajas i Tenantitlán w regionie Alto Balsas, dla których Teopantecuanitlán jest najważniejszym i najświętszym miejscem.

Stanowisko archeologiczne Teopantecuanitlán (fot. CINAH Guerrero)

Nowe badania pokazują dużą różnorodność bakterii wywołującej kiłę w Ameryce przed przybyciem Kolumba

Oryginalny artykuł: Bacteria causante de la sífilis tuvo alta diversidad en América, previó a la llegada de Colón, revela estudio

Jak wynika z artykułu opublikowanego w brytyjskim czasopiśmie naukowym Nature, dzięki multidyscyplinarnemu badaniu debata na temat pochodzenia kiły (Treponema pallidum pallidum) nabrała zdecydowanego postępu. Wyniki przeprowadzonych prac pokazują, że w Ameryce istniało duże zróżnicowanie Treponema (bakterii wywołującej tę chorobę) na długo przed przybyciem wyprawy Krzysztofa Kolumba w 1492 roku. W analizie prowadzonej przez Kirsten Bos, zajmującą się paleopatologią molekularną i Johanessa Krause (z Instytutu Maxa Plancka w Lipsku, Niemcy) uczestniczyli naukowcy z kilku krajów Ameryki, w tym dwoje badaczy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH): Jorge Arturo Talavera i Lourdes R. Couoh. Badania potwierdzają, że kiła i inne choroby, takie jak malinica i bejel, wywoływane przez ten rodzaj bakterii charakteryzujących się spiralnym kształtem, miały swoje korzenie w Nowym Świecie i stamtąd zostały przeniesione do Europy pod koniec XV wieku, wywołując intensywną epidemię w XVI wieku. 

Wizerunek osoby chorej na kiłę z 1496 roku autorstwa Albrechta Dürera. Oryginał znajduje się w Muzeum Wellcome w Londynie (ilustracja dzięki uprzejmości Lourdes Hernández)

W Choquequirao zakończono renowację 187 platform Inków

Oryginalny artykuł: ¡Choquequirao en todo su esplendor!  

Peruwiańskie Ministerstwo Kultury poinformowało, że po czterech latach ciężkiej pracy udało się odrestaurować 187 prekolumbijskich platform w sektorze Paqchayoq, stanowiącym część Parku Archeologicznego Choquequirao. Inwestycja kosztowała ponad 10,9 milionów peruwiańskich soli i objęła badania archeologiczne, konserwację i renowację obiektów oraz adaptację środowiska naturalnego. 

Park Archeologiczny Choquequirao (źródło fot. Andina)