W Gran Pajatén odkryto ponad 100 budowli kultury Chachapoyas

Oryginalny artykuł: Hallazgo en Gran Pajatén: descubren más de 100 estructuras de la cultura Chachapoya 

Dzięki pracy archeologów i specjalistów z różnych dziedzin zdołano odkryć ponad sto nieznanych wcześniej budowli na terenie Gran Pajatén, ośrodka kultury Chachapoyas, położonego w Parku Narodowym Rzeki Abiseo. Jak podaje Aldo Bolaños, dyrektor tego projektu, ustalono istnienie 104 konstrukcji, co stanowi kontrast z 26 znanymi z prac prowadzonych w 1966 r. przez architekta Víctora Pimentela. Zdołano ustalić, że Gran Pajatén rozciągał się na powierzchni co najmniej dziesięciu hektarów. Odkrycie to stanowiło podstawę prac prowadzonych przez organizację World Monuments Fund Peru w latach 2023 i 2024. Aby wykryć istnienie budowli wykorzystano najnowocześniejszą technologię, taką jak LiDAR, która za pomocą czujników umożliwiła ustalenie, co znajduje się pod bujną dżunglą amazońską w tym rejonie.

Stanowisko archeologiczne Gran Pajaten (źródło for: Andina)

Jak podkreśla Aldo Bolaños, dzięki zdobytej nowej wiedzy można dowiedzieć się więcej na temat ludności kultury Chachapoyas, która zamieszkiwała dolinę rzeki Montecristo. W przedsięwzięciu brali udział specjaliści z różnych dziedzin, w tym monitorowania środowiska, biologii, ekologii i ochrony środowiska. Archeolog dodaje, że interwencja, która doprowadziła do odkrycia, była motywowana sytuacją kryzysową, w jakiej znalazło się Gran Pajatén z powodu pogorszenia się warunków klimatycznych w tym miejscu. Budowla nr 1 była w niebezpieczeństwie, ponieważ ściany ozdobione ażurową rzeźbą w jej górnej części zapadały się z powodu deszczu, który pada na tym terenie przez cały rok.

Jedna z budowli na terenie Gran Pajaten (źródło fot. Andina)

W tym kontekście Ricardo Morales, szef prac konserwatorskich w ramach projektu, mający doświadczenie w podobnych kwestiach w kompleksach Moche i Chan Chan, wskazał, że aby poprawić stan zachowania tego miejsca, można wykorzystać to, co dawni ludzie zrobili w tym zakresie, poprzez system drenażowy, którego działanie należy dokładniej zbadać. Jak wskazał, umożliwiło im to rozprowadzenie koryt strumieni, które tworzą się w wąwozach, kierując je w stronę dolnego biegu rzeki Montecristo. Jak podkreśla, konieczne jest planowanie metodologiczne uwzględniające charakterystykę materiałów i technik budowlanych danego miejsca, zwłaszcza w odniesieniu do reliefów.

Budowla na terenie Gran Pajaten (źródło fot. Andina)

Ricardo Morales uważał też, że ważne jest utrzymanie rosnących w tym rejonie drzew, ponieważ w pewien sposób chronią one konstrukcje, mimo że korzenie stanowią ryzyko. Jak wyjaśnił, powodem przeprowadzenia tych prac jest ustalenie, co należy zrobić, aby zapobiec pogarszaniu się stanu Gran Pajatén pod wpływem upływu czasu i klimatu. Zniszczenia te doprowadziły do rozbiórki muru, któremu groziło zawalenie. Jak wyjaśnił Ricardo Morales, aby odbudować go w tym samym stanie, w jakim był, zrobiono to z wykorzystaniem lokalnych materiałów, co wymagało wybrania i oceny w laboratorium niezbędnej gleby i piasku.

Prace przy odbudowie muru (źródło fot. Andina)

Ochrona Gran Pajatén i kompleksu grobowego Los Pinchudos, a także środowiska naturalnego Parku Narodowego Rzeki Abiseo, ma szczególne znaczenie, ponieważ obszar ten jest jednym z 40 na świecie sklasyfikowanych przez UNESCO jako obiekt Światowego Dziedzictwa Mieszanego. Dyrektor World Monuments Fund Peru, Juan Pablo de la Puente, wskazał, że status ten wynika z faktu, że miejsce to ma wyjątkową wartość pod względem bioróżnorodności i kultury. Chociaż na tym obszarze znajdują się miejsca, które można zwiedzać, w przypadku wyżej wymienionych stanowisk archeologicznych rozwój turystyki jest utrudniony ze względu na panujące tam warunki naturalne. Dotarcie z najbliższego miasta do Gran Pajatén zajmuje cztery dni: dwa dni na mułach i dwa dni pieszo przez las. Jednakże udało się powiązać populację zamieszkujących tam społeczności z dziedzictwem reprezentowanym przez stanowiska archeologiczne kultury Chachapoyas. Wymagało to dwuipółletniej współpracy z lokalnymi społecznościami, między innymi z prowincją Pataz w La Libertad.