Obecność kultury Wari w regionie Lambayeque

Oryginalny artykuł: Descubren recinto ceremonial de cultura Wari en Lambayeque

Od września do grudnia 2018 roku, archeolodzy z Muzeum Tumbas Reales de Sipán prowadzili pod kierunkiem Edgara Bracamonte prace wykopaliskowe w kompleksie Santa Rosa w dystrykcie Pucalá (region Lambayeque). Dokonali bardzo ciekawych odkryć, zmuszających badaczy do ponownego prześledzenia historii prekolumbijskiego Peru, a zwłaszcza wydarzeń, które miały miejsce w końcowym okresie kultury Mochica w Sipán i Pampa Grande, a także rozważenia obecności kultur Cajamarca i Wari w dolinie Lambayeque. Na szczególną uwagę zasługuje budowla o przeznaczeniu ceremonialnym, wzniesiona w latach 800-900 n.e. z cegieł adobe i gliny na planie w formie litery D, spotykana w architekturze kultury Wari. Nigdy wcześniej nie zarejestrowano bowiem tego typu konstrukcji na terenie północnych dolin.

Budowla wzniesiona na planie litery D, typowa dla architektury kultury Wari (źródło fot. Andina)

Wewnątrz i na zewnątrz budowli zachowały się grobowce z ludzkimi szczątkami i dary grobowe ze zwierząt wielbłądowatych oraz naczyń w stylu typowym nie tylko dla Mochica, ale i innych kultur. W okresie, gdy wzniesiono tę konstrukcję, grupy kulturowe Cajamarca zamieszkiwały obecne prowincje Chota i Cutervo, gdzie w 2017 roku odkryto przedmioty ze złota i srebra w stylu Wari. Uważa się zatem, że architektura kultury Wari w Pucalá jest związana z jej obecnością w Cutervo i Chota, a ludność Mochica i Cajamarca utrzymywała bliskie relacje jeszcze przed dotarciem Wari na ziemie północne.

Jeden z grobów odkrytych w kompleksie Santa Rosa (źródło fot. Andina)

Kultura Wari kwitła w centralnych Andach, w rejonie obecnego Ayacucho, a o jej obecności na północnym wybrzeżu wiadomo dzięki ceramice znalezionej w tamtejszych grobach kultury Mochica. Nowe znaleziska wywołały szeroką debatę na temat natury upadku kultury na północy i uczeni zastanawiają się, czy przedstawiciele Wari dotarli na te ziemie, aby osiedlić się na terytorium Mochica. Nowe odkrycia dostarczyły świadectw archeologicznych z Horyzontu Środkowego 2 (lata 800-1000 n.e.). Natrafiono na fragmenty pięknie zdobionych butli ceramicznych Mochica. Znaleziono też przedmioty z metalu, drewniane ozdoby uszu, łyżki oraz dobrze obrobione ostrza strzał z obsydianu i krzemienia, które nie są typowe dla ziem północnych.

Wykopany w ziemi i otoczony cegłami adobe grób w Santa Rosa (źródło fot. Andina)

Innym zaskakującym odkryciem jest grób o średnicy około 2 metrów, wykopany w ziemi, i otoczony cegłami adobe, w którym znajdowały się dary ze zwierząt wielbłądowatych i naczynia. Taka tradycja jest związana z obcymi praktykami grzebalnymi, co wskazuje na obecność w Santa Rosa różnych grup kulturowych pod koniec czasów Mochica. Mogły one zbierać się tam, aby wspólnie uczestniczyć w uroczystościach i odprawiać rytuały. Prace w ramach Projektu Archeologicznego Valle de Lambayeque, którego głównym celem jest zbadanie ostatniego okresu kultury Mochica oraz pojawienia się w tym regionie Lambayeque elementów typowych dla kultur Cajamarca i Wari. Jak zaznacza Edgar Bracamonte, najnowsze odkrycia w Santa Rosa (w Pucalá) i w El Chorro (post: „W El Chorro (Peru) odkryto miejsce poświęcone pamięci zmarłych”) mogą wskazywać na to, że region Lambayeque był podzielony pomiędzy różne grupy kulturowe.