Nowe odkrycia w Tikal rzucają więcej światła na relacje Majów z mieszkańcami Teotihuacan

Oryginalny artykuł: Nuevos descubrimientos revelan que Tikal fue una gran metropoli multicultural maya

W 2018 roku, na terenie majańskiego miasta Tikal (Gwatemala) zastosowano technologię LiDAR, dzięki której okazało się, że dwa pagórki uważane wcześniej za naturalne wzniesienia kryły dawne budowle. Są one położone na południe od kompleksu znanego jako Mundo Perdido (Zaginiony Świat). Podczas prac wykopaliskowych prowadzonych od października 2019 r. do stycznia 2020 r. w ramach projektu archeologicznego, którym kieruje Edwin Román Ramírez odkryto dwie nowe grupy architektoniczne, oznaczone jako 6D-III i 6D-XXI, pochodzące z wczesnego okresu klasycznego, III-IV w. Obecnie archeolodzy przedstawili wyniki swych badań. Nowe znaleziska pokazują, że Majowie z Tikal nie tylko utrzymywali z odległym Teotihuacan kontakty handlowe, polityczne i dyplomatyczne, ale ich relacje obejmowały też asymilację kulturową.

Obraz uzyskany dzięki technologii LiDAR z zaznaczonym położeniem Grup 6D-III i 6D-XXI
(fot.: Pacunam LiDAR, Thomas Garrison)

Podczas wykopalisk, poza pozostałościami architektonicznymi, natrafiono na typowe dla Teotihuacan artefakty oraz pochówek. Wiadomo, że w 378 r. przybył do Tikal pochodzący z Teotihuacan i będący przypuszczalnie dowódcą wojskowym Sihyaj K’ahk’, które to wydarzenie odegrało znaczącą rolę w dziejach Tikal. Uczeni stwierdzili, że Grupa 6D-III przypomina swym wyglądem Cytadelę w Teotihuacan, będącą jednym z najważniejszych kompleksów o przeznaczeniu rytualnym, związanym z elitami rządzącymi i militaryzmem. Z tego powodu Grupę 6D-III nazwano Cytadelą z Tikal. Wznosząca się na jej terenie piramida jest zorientowana 13 stopni w kierunku wschodnim, podobnie jak główne budowle w Teotihuacan. Piramida przechodziła sześć faz konstrukcyjnych w latach 250-600, powstała z wapiennych bloków pokrytych warstwą stiuku i w typowym dla Teotihuacan stylu talud-tablero, który w Tikal spotykany jest też w przypadku budowli na terenie kompleksu Mundo Perdido i Pałacu 6D-XVI. 

Porównanie Cytadeli w Teotihuacan z Grupą 6D-III w Tikal
(ilustracja: Proyecto Arqueologico del Sur de Tikal)

Dane te pokazują, że Grupa 6D-III musiała zostać wzniesiona przez osoby przybyłe z Teotihuacan lub przez Majów, którzy utrzymywali z nimi silne związki kulturowe. Odkryty w Grupie 6D-III pochówek PST-3 również przypomina pochówki wojowników, których złożono w ofierze podczas poświęcania Cytadeli w Teotihuacan. Poza tym znaleziono w nim ostrza i miotacze strzał, będące bronią preferowaną przez mieszkańców Teotihuacan.

Pochówek PST-3 odkryty w Grupie 6D-III (fot.: Proyecto Arqueologico del Sur de Tikal)

Przy schodach prowadzących na szczyt piramidy, archeolodzy natrafili na depozyt ofiarny z fragmentami kadzielnic typowych dla Teotihuacan, co dowodzi, że został on umieszczony przez osoby związane z tym ośrodkiem. Znaleziono też fragmenty glinianych rzeźb przedstawiających Tlaloka, bóstwo burzy otaczane czcią w Teotihuacan.

Fragmenty kadzielnicy typowej dla Teotihuacan znalezione w depozycie ofiarnym w Grupie 6D-III
(fot.: Proyecto Arqueologico del Sur de Tikal)

Grupa 6D-XXI była kompleksem o charakterze rezydencjalnym, obejmującym pięć budowli i wykorzystywanym w latach 250-800. Na uwagę zasługuje fakt, że tamtejsze platformy zostały wzniesione z ubitej ziemi pokrytej cienką warstwą stiuku, na których znajdowały się budowle z materiałów nietrwałych. Ten rodzaj konstrukcji nie jest typowy dla Tikal, w którym wykorzystywano wapień. Budowle na platformach z ziemi znajdują się natomiast na terenie innych miast Majów: w Piedras Negras, Copan i Kaminaljuyu oraz w Teotihuacan. Archeolodzy uważają, że budowniczowie Grupy 6D-XXI musieli dobrze znać tę technologię. 

Ilustracja przedstawiająca budowle w Grupie 6D-XXI (autor: Rony Piedrasanta)

Podczas prac wykopaliskowych znaleziono kilka ostrzy z krzemienia i obsydianu, co pokazuje, że jedne z nich były tradycyjnie używane przez Majów, a inne przez mieszkańców Teotihuacan. Artefakty te dowodzą, że osoby, które zamieszkiwały Grupę 6D-XXI w latach 378-600 dobrze znały oba rodzaje broni. Poza tym, wykorzystany obsydian o zielonym odcieniu pochodzi ze złóż w rejonie Pachuca (Meksyk), nad którymi sprawowało kontrolę Teotihuacan. Odkrycia te wyraźnie wskazują, że osoby zamieszkujące ten kompleks były cudzoziemcami lub Majami, którzy bardzo dobrze znali zwyczaje Teotihuacan.

Krzemienne ostrze znalezione na terenie Grupy 6D-XXI (fot.: Proyecto Arqueologico del Sur de Tikal)

Obie grupy, 6D-III i 6D-XXI, położone są w sercu Tikal, przeznaczonym na ceremonie i rytuały, a zatem te kompleksy architektoniczne były wykorzystywane przez ważne osoby. Jest możliwe, że część miasta rozpościerająca się na południe od Mundo Perdido była rodzajem dzielnicy, którą zamieszkiwały osoby przybyłe nie tylko z różnych stron ziem Majów, ale i z Teotihuacan. W takiej sytuacji Tikal mogłoby być uważane za miasto kosmopolityczne. 

Obraz uzyskany dzięki technologii LiDAR z zanaczonym położeniem Cytadeli w Tikal
(fot.: Pacunam LiDAR, Thomas Garrison)

Podczas kolejnego sezonu wykopaliskowego uczeni będą starali się ustalić, czy osoby, które wzniosły obie grupy budowli pochodziły z Teotihuacan, czy jedynie utrzymywały bliskie związki z Teotihuacan. Archeolodzy sądzą, że dostojnicy z Teotihuacan mogli mieszkać w centrum Tikal, co zmienia nasze poglądy na temat wzajemnych relacji tych dwóch ośrodków.