Badanie dawnego DNA ujawnia zróżnicowaną społeczność w Machu Picchu

Oryginalny artykuł: DNA analysis shows surprising diversity at the ancient Inca palace

Międzynarodowy zespół badaczy (z USA, Peru, Niemiec i Australii) odkrył niewiarygodną różnorodność genetyczną ukrytą w dawnych szczątkach ludzi, dla których Machu Picchu było domem. Machu Picchu było odwiedzane przez rodzinę władcy Inków i ich gości podczas pory suchej (od maja do października), będąc miejscem biesiad, tańca, śpiewu i polowań. Chociaż osoby wywodzące się z elity Inków zostały pochowane w Cuzco, to jednak pałac był utrzymywany przez cały rok przez kilkuset służących, którzy mieszkali w Machu Picchu na stałe, a po śmierci zostali pogrzebani na cmentarzach poza murami pałacu. W 1912 roku ekspedycja naukowa z Yale University (USA) udokumentowała w Machu Picchu pochówki 174 osób. Były to często płytkie groby lub ciała zmarłych ukryto pod dużymi głazami bądź naturalnymi nawisami skalnymi. W wielu z nich nie znaleziono żadnych darów grobowych, ale w niektórych odkryto artefakty z ceramiki. Stanowią one żywy obraz różnorodności kulturowej, ze stylami z przybrzeżnych i północnych regionów Peru, a także z wyżyn Boliwii w pobliżu jeziora Titicaca.

Machu Picchu (żródło fot. Andina)

Dla badaczy była to pierwsza wskazówka świadcząca, że do Machu Picchu ściągano ludzi ze wszystkich zakątków imperium Inków. Sugerowało to, że służący mieszkający w Machu Picchu pochodzili z różnych miejsc i przybywali z ceramiką ze swoich rodzinnych stron. Jednak nie można było wykluczyć, że artefakty dotarły tam na drodze wymiany towarowej. Uczeni postanowili zatem dokładnie przeanalizować DNA pobrane ze szczątków 68 osób, w tym 34 pochowanych w Machu Picchu i 34 pochowanych w Cuzco. Datowanie radiowęglowe wykazało, że niektóre z tych osób zostały pogrzebane jeszcze w czasach przed powstaniem imperium Inków. Czy ludzie, których szczątki znaleziono w Machu Picchu byli genetycznie podobni do tych, którzy mieszkali na tym obszarze jeszcze przed panowaniem Inków, czy też byli spokrewnieni z przodkami z bardziej odległych regionów Ameryki Południowej? W przeanalizowanych próbkach DNA odkryto, że 17 osób miało przodków pochodzących z rejonów peruwiańskiego wybrzeża i wyżyn, a także obszaru Amazonii w Peru, Ekwadorze i Kolumbii. Tylko siedem z pochowanych osób miało pochodzenie, które można powiązać z rozległymi południowymi wyżynami Peru, gdzie znajdują się Machu Picchu i Cuzco. Trzynaście osób miało mieszane pochodzenie, w tym z tak odległych miejsc jak Brazylia i Paragwaj. Mogli oni być potomkami osób z różnych krajów, które spotkały się w Machu Picchu lub mogli być powiązani z nieznanymi jeszcze przodkami z Ameryki Południowej. Jeśli chodzi o bliskie relacje rodzinne, to uczeni odkryli tylko jedną parę: matkę i córkę.

Mapa Ameryki Południowej pokazuje odmienne genetyczne pochodzenie
z różnych regionów. Czarna linia zakreśla rozmiar imperium Inków
(źródło: publikacja Salazar et al, 2023)

Co ciekawe, wszystkie osoby zostały pochowane razem na głównych cmentarzach, niezależnie od ich pochodzenia. Mogłoby to sugerować, że uznano ich za równych sobie, co z kolei wskazywałoby, że urodzili się gdzie indziej i przybyli do Machu Picchu niezależnie, od czasu do czasu tworząc związki i mając dzieci. Zdaniem badaczy jest prawdopodobne, że ludzie ci należeli do klasy „wybranych kobiet” zwanych acllacona i klasy „wybranych mężczyzn” zwanych yanacona. Osoby z takich grup były wybierane w młodym wieku i na stałe przydzielane do służby państwowej lub religijnej. Po przybyciu do Machu Picchu spędziłyby resztę życia służąc w pałacu władcy Inków. Analiza kości sugeruje, że wiedli spokojne życie. Wielu dożyło starości i nie ma żadnych śladów niedożywienia, chorób czy też obrażeń spowodowanych działaniami wojennymi lub ciężką pracą.

Machu Picchu (źródło fot. Andina)

Jak podkreślają uczeni, analizowane przez nich szczątki ludzkie z czasów przed powstaniem imperium Inków, nie wykazywały wysokiego poziomu różnorodności. Sugeruje to, że dopiero ustanowienie imperium Inków ściągnęło do Machu Picchu ludzi z daleka. Ponadto badanie osób pochowanych w Cuzco wykazało mniejszą różnorodność niż w Machu Picchu, ale większą niż w innych miejscach w regionie. Dzieje się tak prawdopodobnie dlatego, że rozległy obszar górski miał długą historię wzajemnych kontaktów różnych ludzi przed powstaniem imperium Inków.