O czym pisali Majowie: Stela 11 z Seibal

Seibal (Ceibal) to stanowisko archeologiczne ważne z dwóch powodów. Po pierwsze jest to jedno z najstarszych majańskich miast, którego historia sięga roku 1000 p.n.e, a więc czasów Olmeków. Po drugie z powodu ponownego rozkwitu pod koniec klasyku: kiedy inne majańskie miasta zostały opuszczone, Seibal nadal wznosiło stele z inskrypcjami glificznymi. Jednym z takich późnych monumentów jest Stela 11.

Stela 11 z Seibal (fot. Wikimedia Commons)

Stela 11 to jedna z 4 steli otaczających budowlę A-3, które sytuują Seibal w majańskiej przestrzeni geopolitycznej: Stela 11 - dokumentująca przybycie pana Aj Bolon Haabtal Wat’ul K’atel ze wschodu - zdobi jej wschodnią ścianę. Analogicznie Stele 8, 9 i 10 wspominają postaci z miast znajdujących się na zachód, północ i południe od Seibal i stoją po odpowiedniej stronie budowli.

Inskrypcja opisuje 3 wydarzenia:

		Przybywa do Miejsca Trzech Kamieni: Główne wydarzenie to przybycie osoby imieniem Aj Bolon Haabtal Wat’ul K’atel do Seibal pod auspicjami władcy Ucanal imieniem Chan Ek’ Ho’ Peet.
		Przybywa w orszaku 4 lordów i 8 palankinów.
		Dnia 7 Ajaw 18 Sip skończył się 10-ty bak’tun, czyli w długiej rachubie okrągła data 10.0.0.0.0, a w kalendarzu gregoriańskim 14 marca 830 r. n.e.
	rys.: John Montgomery	Prawie 20 lat później, w listopadzie 849,  dnia 5 Ajaw 3 K’ayab, władca nadzoruje obchody pierwszego k’atuna, czyli daty 10.1.0.0.0.

Reszta tekstu, której ślady widać po prawej i lewej stronie dolnej części steli, jest zerodowana. Przypuszczalnie wymieniała imiona i tytuły władcy przestawionego na steli, a być może także imię rzeźbiarza, który ją wykonał.

	Aj Bolon Haabtal Wat’ul K’atel - nietypowo dla majańskich władców - ma wąsy. Stosunkowo niewiele o nim wiadomo, bo nie zachowała się żadna wzmianka o jego pochodzeniu – mógł się wywodzić z lokalnych elit lub przybyć z innego miasta. Z zachowanych tekstów wynika, że objął władzę w Seibal w 830 r. i rządził do ok. 889.
	Władca przestawiony jest w bogatym stroju ceremonialnym, a uwagę szczególnie przykuwa nakrycie głowy ozdobione długimi piórami oraz motywem pasa niebiańskiego
	W lewej ręce trzyma proste berło, prawą wyciąga w geście charakterystycznym dla rytuału rozsypywania kadzidła, związanego z obchodami okrągłych dat kalendarzowych. Jak rolnik sieje ziarno, tak majańscy władcy “zasiewali” nowy okres kalendarzowy, aby zapewnić nieprzerwany (i pomyślny) upływ czasu.
Rys. John Montgomery	chok ‘siać (ziarno), rozsypywać kadzidło’

Pod nogami władcy widać zarysy drugiej postaci - z pewnością jeńca złożonego w ofierze z okazji obchodów okrągłej daty kalendarzowej.

Jeniec leży opierając się na przedramionach. Po lewej widać głowę z twarzą wykręconą nienaturalnie do góry, z długimi włosami związanymi na czubku głowy i opadającymi do ziemi, po prawej - zarys nóg.

Tak więc Stela 11 z Seibal to ważny monument z końca okresu klasycznego cywilizacji Majów, dokumentujący obchody dawnych rytuałów i upamiętniający okres świetności miasta w IX w. n.e. Podobnie jak inne teksty glificzne pozwala nam odtworzyć kolejny fragment fascynującej historii tej wielkiej cywilizacji, której potomkowie dziś na nowo odkrywają dokonania swoich przodków.

Bibliografia:

• Inomata, Takeshi et al. Early Ceremonial Constructions at Ceibal, Guatemala, and the Origins of the Lowland Maya Civilization, Science, 2013.
• Just, Bryan R. 2007. Ninth-century stelae of Machaquila and Seibal. FAMSI.
• New Evidence Unearthed for the Origins of the Maya. National Geographic 2013.
• Rice, Prudence M. Maya Political Science: Time, Astronomy, and the Cosmos. 
• Sharer, Robert J. and Loa P. Traxler. 2006. The Ancient Maya, 6th edn. Stanford, California.
• Tuszyńska, Boguchwała. Miasta Majów: Ceibal (Gwatemala). Przed Kolumbem 2013.