W mieście Meksyk odkryto pozostałości pałacu Axayacatla

Oryginalny artykuł: Descubren en Monte de Piedad restos del palacio de Axayacatl y de una casa construida por orden de Cortes

W podziemiach budynku, będącego obecnie siedzibą Nacional Monte de Piedad (państwowej instytucji udzielającej pożyczek) i wznoszącego się w pobliżu Katedry Metropolitalnej w mieście Meksyk, archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) natrafili na pozostałości wcześniejszych konstrukcji, w tym domu Hernana Cortesa i pałacu Axayacatla, władcy Tenochtitlan w latach 1469-1481. Pracami archeologicznymi kierowali Raúl Barrera Rodríguez i José María García Guerrero.

Budynek w mieście Meksyk należący do Nacional Monte de Piedad

(fot. Raul Barrera R./PAU-INAH)

Archeolodzy odsłonili najpierw fragmenty wzniesionego z kamienia przy użyciu zaprawy wapiennej muru o wysokości 1,50 m i szerokości 1,25 m, który służył jako podwaliny budowli z około 1755 roku. Następnie odkryto pozostałości pomieszczenia o wymiarach 5 na 4 metry, zbudowanego z płyt z bazaltu i tezontle (kamienia wulkanicznego o czerwonawej barwie)  i  stanowiącego część domu zajmowanego przez Cortesa po upadku Tenochtitlan.

Jedno z pomieszczeń w domu Cortesa zbudowanego z materiałów

pochodzących z pałacu Axayacatla (fot. Raul Barrera R./PAU-INAH)

Pod nimi, na głębokości ponad trzech metrów natrafiono na inną posadzkę z bazaltowych płyt, znacznie wcześniejszą i sięgającą czasów sprzed konkwisty hiszpańskiej. Zdaniem ekspertów była to część dziedzińca pałacu Axayacatla. Jak podają Raúl Barrera Rodríguez i José María García Guerrero, dzięki źródłom historycznym wiadomo, że po upadku Tenochtitlan Mexikowie byli zmuszani do niszczenia własnymi rękoma swych świątyń i pałaców, a odzyskane materiały wykorzystywano przy wznoszeniu nowych budowli i tak stało się też z pałacem Axayacatla.

W głębi widoczne są pozostałości posadzki z bazaltowych płyt,

pochodzącej z pałacu Axayacatla (fot. Raul Barrera R./PAU-INAH)

Świadectwem tego mogą być wbudowane w mury pomieszczeń z czasów kolonialnych dwie prekolumbijskie płyty kamienne z wyrzeźbionymi reliefami. Na jednym można dostrzec Pierzastego Węża (Quetzalcoatla), a na drugim fragment nakrycia głowy wykonanego z ptasich piór. Reliefy te musiały pochodzić z pałacu Axayacatla. Znaleziono też inną rzeźbę Mexików z symbolem tianquiztli („targowisko”). Wstępne datowanie znalezisk  przeprowadzono na podstawie zachowanych fragmentów ceramiki z czasów prekolumbijskich i kolonialnych.

Reliefy z wizerunkiem Pierzastego Węża (u góry)

i fragmentem nakrycia głowy (na dole)

(fot. Oliver Santana/Nacional Monte de Piedad)

Raúl Barrera Rodríguez i José María García Guerrero podkreślają, że chociaż zachowane świadectwa archeologiczne są stosunkowo skromne, to mają duże znaczenie historyczne ze względu na liczne wydarzenia związane z podbojem Tenochtitlan i bezpośrednio z pałacem Axayacatla. Kiedy 8 listopada 1519 roku Hiszpanie przybyli do Tenochtitlan, Moctezuma Xocoyotzin pozwolił im zamieszkać w pałacu, który należał do jego ojca, Axayacatla. Nie wiedział jeszcze wówczas, że sam zostanie w nim uwięziony, podobnie jak inni okoliczni władcy, w tym: Cuitláhuac (z Iztapalapa), Cacamatzin (z Texcoco) i Itzcuauhtzin (z Tlatelolco).

Rzeźba z symbolem tianquiztli (fot. Oliver Santana/Nacional Monte de Piedad)

Po tym, jak 22 maja 1520 roku, na rozkaz Pedra de Alvarado doszło do masakry podczas obchodów święta Toxcatl w Templo Mayor (Wielkiej Świątyni), Hiszpanie wycofali się i powrócili do pałacu Axayacatla, co wzbudziło gniew Mexików i pod koniec czerwca tegoż roku osaczyli najeźdźców w tej budowli. Hernan Cortes chciał powstrzymać ich furię i chociaż Moctezuma Xocoyotzin starał się uspokoić Mexików, to jego wysiłki były daremne, gdyż nowym władcą został już jego brat Cuitláhuac. Moctezuma zmarł prawdopodobnie 29 czerwca 1520 roku. W nocy 30 czerwca 1520 r. Hiszpanie uciekli drogą przez Tlacopan do Tlaxcali, pozostawiając za sobą pałac Axayacatla. Po ostatecznym podboju Tenochtitlan, kamienie z pałacu Axayacatla wykorzystano przy wznoszeniu domu Cortesa, który około 1525 roku stał się czasową siedzibą Kapituły Nowej Hiszpanii. Po śmierci konkwistadora w 1547 r., budowlę odziedziczył jego syn, Martín Cortés Zúñiga, ale w 1566 r., będąc zamieszany w spisek mający na celu przejęcie władzy w Nowej Hiszpanii, został wydalony z wicekrólestwa. Ostatecznie nieruchomość stała się własnością Monte de Piedad.