Na terenie Tulum natrafiono na jaskinię ze szczątkami zmarłych

Oryginalny artykuł: Localizan cueva con depósitos mortuorios al interior del recinto amurallado de Tulum, en Quintana Roo

Na terenie otoczonego murem miasta Majów Tulum (stan Quintana Roo, Meksyk) archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) natrafili na wejście do jaskini, które było zamknięte dużym kamieniem. Odkrycia dokonano podczas prac nad utworzeniem nowej ścieżki pomiędzy Budowlami 21 (Świątynią Kolumn) i 25 (Świątynią Halach Uinic). Jak podaje kierujący projektem José Antonio Reyes Solís, w górnej części przedniej ściany jaskini znaleziono muszlę morską przyklejoną do podłoża skalnego jako część dekoracji wykonanej przez dawnych Majów. 

Wnętrze jaskini (fot. Jeronimo Aviles Olguin, INAH)

Podczas usuwania kamienia zamykającego wejście do jaskini zaobserwowano, że podzielił on szczątki kostne zmarłej osoby, pozostawiając dolną część ciała na zewnątrz, a górną część wewnątrz. W miarę eksploracji jaskini stwierdzono, że znajdują się tam co najmniej dwie małe komory, zlokalizowane w południowej i północnej części, o długości nie większej niż trzy metry i szerokości dwóch metrów oraz średniej wysokości 50 centymetrów. W ich wnętrzu natrafiono na pochówki, głównie należące do osób dorosłych i zachowane w dobrym stanie. Obecnie są one analizowane w laboratoriach Centrum INAH Quintana Roo.

Pochówki w jednej z komór jaskini (fot. Jeronimo Aviles Olguin, INAH)

Zarejestrowano także dużą ilość szczątków zwierząt związanych z pochówkami. Wstępne badania, które przeprowadzili Jerónimo Avilés i Cristian Sánchez wykazały, że należą one do różnych ssaków (psa, myszy, oposa, nietoperza, jelenia, paki, pancernika, tapira i pekari), ptaków, gadów (żółwi morskich i lądowych oraz iguan), ryb (rekina tygrysiego, barakudy, granika, rozdymki, płaszczki), skorupiaków (krabów i wąsonogów), mięczaków (ślimaków) i płazów (żab). Niektóre kości mają ślady nacięć, a inne zostały poddane obróbce i wykonano z nich różne artefakty, w tym szpikulce, igły oraz uchwyty wachlarzy.

Szczątki znalezione wewnątrz jaskini (fot. Jeronimo Aviles Olguin, INAH)

Znaleziono też znaczną ilość fragmentów ceramiki typowej dla późnego okresu postklasycznego (lata 1200-1550). Prace prowadzone w jaskini były trudne i stanowiły prawdziwe wyzwanie dla archeologów, gdyż teren jest bardzo ograniczony, oświetlenie niemal zerowe, a temperatura i wilgotność wysokie, a do tego insekty zamieszkujące jaskinię. 

Wnętrze jaskini (fot. Jeronimo Aviles Olguin, INAH)

Jednak dzięki zastosowaniu nowych technologii rejestracji tego typu kontekstów, takich jak skanery laserowe i fotografie o wysokiej rozdzielczości, można zapewnić zachowanie jaskini i związanego z nią materiału archeologicznego; Wygenerowane precyzyjne modele trójwymiarowe pozwolą na kontynuowanie badań i przetwarzanie danych terenowych z poziomu komputera. Jednocześnie umożliwi to publiczności wirtualne zwiedzanie wnętrza jaskini za pomocą wizjera cyfrowego lub aplikacji pobranej na telefon komórkowy.