Miasta Majów: Mayapán (stan Jukatan, Meksyk)

Jednym z wielkich miast Jukatanu, a jednocześnie ostatnim znaczącym ośrodkiem Majów w okresie postklasycznym było Mayapán. Ziemie te zamieszkiwano już od okresu preklasycznego, ale miasto, którego ruiny możemy dziś podziwiać, zostało założone około XII wieku, przeżywając okres największego rozkwitu w latach 1250–1450. Wiele informacji na temat Mayapán pozostawił biskup Diego de Landa. O mieście tym pisali również inni kronikarze hiszpańscy, gdyż Mayapán przetrwało niemal do czasów konkwisty. Potomkowie dynastii Cocom, ostatnich władców miasta, często opowiadali misjonarzom o swoich przodkach i ich minionej sławie. Zakonnik Antonio de Ciudad Real wspomina w swych relacjach, że ośrodek ten był zarządzany przez kacyków, którym składano daniny.

W okresie kolonialnym Hiszpanie nie interesowali się ruinami majańskich miast i Mayapán zaczęło porastać roślinnością, czekając do połowy XIX wieku na przybycie Stephensa i Catherwooda. Wreszcie w latach 50-tych XX wieku Carnegie Institute rozpoczął tu badania archeologiczne. Z początków miasta właściwie nic się nie zachowało, gdyż pochodzące z ówczesnych budowli kamienie wykorzystano przy wznoszeniu nowych konstrukcji. Centrum miasta otoczone było murem obronnym (długości 9 kilometrów, wysokości 1,5-2 metrów i szerokości 2 metrów), strzegącym dostępu do najważniejszych budynków. Pierwsze daty na zabytkach w Mayapán pochodzą z lat 1165-1185.



Widok na ruiny miasta Mayapán

Wokół Placu Głównego wzniesiono budowle o przeznaczeniu ceremonialnym, cywilno-administracyjnym i rezydencjalnym. Mayapán zbudowano w pewnym stopniu na  podobieństwo Chichén Itzá. Najważniejszą piramidą jest, tak jak w przypadku Chichén Itzá, Piramida Kukulkana zwana Zamkiem, usytuowana po południowej stronie głównego placu, tuż obok świętej studni cenote. Również tutaj możemy być świadkami efektu światła i cienia, zstępowania Pierzastego Węża, chociaż nie w dniach równonocy, ale w dniu przesilenia zimowego.



Piramida Kukulkana (zwana też Zamkiem) w Mayapán.

Kiedy jeden z narożników piramidy uległ zawaleniu, została odsłonięta wcześniejsza konstrukcja. Archeolodzy odnaleźli wówczas cztery postacie – wysokości około półtora metra –  wymodelowane w stiuku i przedstawiające przypuszczalnie wojowników. W miejscach, gdzie powinny znajdować się ich głowy, powstały nisze, w których umieszczano ludzkie czaszki pokrywane warstwą stiuku. Po bokach widoczne są ptaki z rozpostartymi skrzydłami.

 

Modelowane w stiuku wizerunki postaci i ptaków na budowli

przykrytej później nową konstrukcją Piramidy Kukulkana

Kolejną ważną budowlą miasta jest Świątynia Malowanych Nisz, gdzie zachowały się malowidła, przedstawiające fasady pięciu świątyń, których wejścia ukazano symbolicznie jako nisze. Spoczywają one na głowach czterech węży z rozwartymi paszczami.



Świątynia Malowanych Nisz

Nie są to jedyne malowidła na terenie Mayapán, gdyż po stronie południowej Placu Głównego  badacze odkryli Salę Fresków, której ściany, północna i południowa, pokrywały sceny wymalowane żywymi kolorami. Możemy na nich dostrzec dwie ustawione z profilu osoby, odziane w bogate stroje, klejnoty i nakrycia głów. Postacie, w kolorach czerwonym i żółtym wymalowano na niebieskim tle. Pomiędzy nimi umieszczono dysk z wizerunkiem przypuszczalnie jakiegoś bóstwa. Malowidła te wykazują wyraźne wpływy z płaskowyżu meksykańskiego, co świadczy o kontaktach utrzymywanych przez odległe miasta w okresie postklasycznym.



Malowidło w Sali Fresków

Na terenie miasta wznoszą się również okrągłe budowle zwane obserwatoriami. Platforma otaczająca największą z nich została ozdobiona maskami bóstw, często spotykanymi w majańskich miastach Jukatanu.

Okrągła budowla służąca przypuszczalnie obserwacjom astronomicznym



Jedna z masek zdobiących platformę

Poza tym, na centralnym placu zachowały się mniejsze świątynie oraz pozostałości dawnych rezydencji władców i ich rodzin. Wzniesione na szerokich platformach komnaty miały niegdyś wejścia podtrzymywane kolumnami, kamienne ławy ustawione po bokach i ołtarze usytuowane w tylnej części budynku.



Pozostałości budowli mieszkalnych w Mayapán

Archeolodzy odnaleźli w Mayapán wiele modelowanych w stiuku głów, figurki antropomorficzne i kadzielnice.

 

Znalezione na terenie Mayapán kadzielnice ozdobione wizerunkami bogów:

Itzamnaaj ( po lewej) i Chahk (po prawej)

Mayapán, pomimo wielkiego znaczenia w regionie, zostało ostatecznie zniszczone w wyniku konfliktów pomiędzy dynastiami Xiu i Cocom.