Miasta Majów: Tenam Puente (stan Chiapas, Meksyk)

Ruiny Tenam Puente wznoszą się na pokrytych lasami wzgórzach o wysokości 1000-1700 metrów, w pobliżu miasta Comitán. Obecna nazwa tego stanowiska archeologicznego wywodzi się częściowo z języka náhuatl, w którym „tenamitl” oznacza „miejsce ufortyfikowane”. Drugie słowo natomiast odnosi się do nazwy dawnego, zajmującego te ziemie, majątku ziemskiego „El Puente”. Miasto zostało opisane po raz pierwszy przez Franza Blom i Olivera La Farge, którzy odwiedzili je w 1925 roku. W późniejszych latach przybywało tutaj jeszcze wiele osób, a Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH) w Meksyku podjął systematyczne prace archeologiczne w 1992 roku i są one prowadzone do dziś.

Tenam Puente zostało założone około 100 roku p.n.e., kiedy dotarły tu pierwsze osoby posługujące się językiem Majów. Zarys architektoniczny miasta powstał w latach 300-600 n.e., a szczyt rozwoju przypadł na późny okres klasyczny (600-900 n.e.). Najważniejszym kompleksem architektonicznym jest potężny Akropol, którego budowa była możliwa dzięki modyfikacji wzgórz, przez wzniesienie dużych i wysokich tarasów na różnych poziomach. Wykorzystanie naturalnego krajobrazu pozwoliło też na ograniczenie dostępu na wewnętrzne place, gdyż w tej części miasta mieściły się rezydencje władców i najważniejsze świątynie, w których odprawiano rytuały.


Widok na Akropol w Tenam Puente

Na pierwszym poziomie wznosi się Budowla 29, ze schodami ozdobionymi balustradami i skierowanymi w stronę Akropolu. Tutaj prawdopodobnie wznosiły się również stele, które z biegiem lat uległy całkowitemu zniszczeniu.



Budowla 29

Na kolejnym tarasie Akropolu, po prawej stronie znajdują się dwa boiska do gry w piłkę, usytuowane niemal tuż obok siebie.



Dwa boiska do gry w pilkę na Akropolu

Piramidy i świątynie Akropolu zgrupowane są wokół trzech placów. Na Placu D zachowała się Budowla 42, z trzema świątyniami na wspólnej podstawie piramidalnej. W czasach Majów wszystkie te budowle były pokryte stiukiem i pomalowane.

Budowla 42 na Placu D

Przy Placu A wznosi się Budowla 17, wielka podstawa piramidalna, która przeszła dwa etapy konstrukcyjne. Szerokie schody prowadziły do umieszczonej na szczycie świątyni, której dach był wykonany z materiałów nietrwałych.

Budowla 17 na Placu A

W Budowli 17 archeolodzy znaleźli grobowce z ceramiką i wyrobami z muszli. Tutaj też została umieszczona rzeźba, przedstawiającą klęczącego jeńca ze związanymi rękoma i ściętą głową.

Rzeźba przedstawiająca jeńca, znaleziona przed Budowlą 17.
Być może została tutaj przeniesiona niegdyś z boiska do gry w piłkę, gdzie pełniła rolę znacznika
(Muzeum Archeologiczne w Comitán)

W jednej z najwyższych części Akropolu znajduje się Budowla 14. Na jej szczycie można jeszcze dostrzec pozostałości dawnej świątyni. U stóp piramidy stały niegdyś stele, które zostały zniszczone i zachowały się z nich jedynie fragmenty.

Budowla 14

Przy Placu B wznosi się potężna Budowla 7 – o podstawie kwadratowej, z pozostałościami świątyni na szczycie. Główna fasada ma schody z balustradami i ołtarz.

Budowla 7

Być może właśnie przed Budowlą 7 stała stela, na której – pomimo zniszczenia – jesteśmy jeszcze w stanie dostrzec postać władcy trzymającego za włosy pojmanego jeńca.



Stela z Tenam Puente przedstawiająca władcę z pojmanym jeńcem

Tuż obok mamy Budowlę 11, ze schodami i balustradami po stronie północno-zachodniej. Konstrukcja ta wykazuje cechy architektoniczne typowe dla Centralnego Meksyku, a znaleziona tam ceramika jest datowana na okres postklasyczny (lata 900-1200 n.e.).



Budowla 11

Na rozległym placu, u stóp Akropolu znajduje się trzecie i jednocześnie największe boisko do gry w piłkę. W Tenam Puente rolę znaczników boiska pełniły rzeźby przedstawiające pojmanych jeńców, podobne do tej znalezionej w Budowli 7. Styl ten jednocześnie przypomina znaczniki boiska typowe dla miasta Toniná, leżącego również na terenie obecnego stanu Chiapas w Meksyku.



Boisko do gry w piłkę na placu u stóp Akropolu

Wiele budowli Akropolu kryło wewnątrz grobowce. W późniejszym okresie chowano zmarłych w pozycji siedzącej lub kremowano zwłoki, a popioły umieszczano w urnach grobowych. Złożone w grobowcach przedmioty świadczą o prowadzonej wymianie towarów, gdyż archeolodzy znaleźli tu muszle z Zatoki Meksykańskiej i znad Pacyfiku, naczynia ceramiczne z wybrzeży Tabasco i Campeche oraz z Soconusco, a także obsydian i miedź.

Jedno z naczyń ceramicznych znalezionych w Tenam Puente
(Muzeum Archeologiczne w Comitán)

Tenam Puente przypuszczalnie przetrwało do 1200 roku, kiedy to zostało opuszczone. Jednak dla okolicznych mieszkańców jest to nadal miejsce szczególne. Na północnej fasadzie Budowli 14 ustawiono współcześnie krzyż, ozdobiony liśćmi laurowymi i orchideami. W czterech punktach kardynalnych zapalane są świece z prośbą o deszcze zapewniające udane zbiory. Poza tym w sierpniu, w związku z obchodami święta Matki Bożej, organizuje się procesję z kościoła w pobliskiej wiosce Francisco Sarabia. Figurka Matki Boskiej jest wówczas pięknie udekorowana i ustawiana obok krzyża. Po zakończeniu uroczystości, zebrana ludność rozsiada się dokoła i przy akompaniamencie muzyki spożywa przyniesione ze sobą potrawy.

Współczesny krzyż ustawiony na Budowli 14