Odzyskano dwie płaskorzeźby Olmeków

Oryginalny artykuł: Centro INAH Tabasco recupera dos relieves olmecas de “contorsionistas”, procedentes de Tenosique

W latach 900-400 p.n.e. Olmekowie nie tylko wykonywali trójwymiarowe rzeźby, ale również okrągłe kamienne reliefy z wizerunkami tak zwanych „akrobatów” (przykład trójwymiarowej rzeźby w stylu olmeckim z wizerunkiem akrobaty można zobaczyć w fotogalerii: "Rzeźby Olmeków" , zdjęcie numer 43). Dwa tego typu zabytki zostały odzyskane za pośrednictwem Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) i prawdopodobnie pochodzą z rejonu Tenosique (stan Tabasco, Meksyk). Jak podaje dyrektor Centrum INAH Tabasco, Carlos Arturo Giordano Sánchez Verín, zlokalizowanie tych płaskorzeźb było możliwe, gdyż o ich istnieniu został powiadomiony w czerwcu 2019 r. Tomás Pérez Suárez (badacz z Centro de Estudios Mayas, Universidad Nacional Autónoma de México). Okazało się, że są one podobne do innej olmeckiej płaskorzeźby zarejestrowanej na początku 2000 r. w dzielnicy Belén w Tenosique.

Pierwszy z odzyskanych reliefów (fot. Centrum INAH Tabasco)

Wykonane z wapienia płaskorzeźby mają średnicę około 1,40 m i podobną ikonografię. Każdy z nich waży 700 kg. W górnej części widoczny jest diadem ozdobiony czterema kolbami kukurydzy, a w centrum zwierciadło z tak zwanym „krzyżem olmeckim”. Po bokach można dostrzec ślady stóp, a z przodu skrzyżowane ramiona. Środkową część płaskorzeźby zajmuje twarz z charakterystycznymi dla sztuki Olmeków ustami, nawiązującymi do jaguara. Centrum INAH Tabasco zostało anonimowo powiadomione o wspomnianych reliefach, które znajdowały się w jednym z domów w Villahermosa, stolicy stanu Tabasco. Na miejsce to udali się Carlos Giordano Verín i José Luis Romero Rivera, którzy potwierdzili prawdziwość przekazanej informacji. Zgodnie z wersją osoby, która przechowywała zabytki i przekazała je, zostały one znalezione na ranczo w Tenosique podczas wyrównywania terenu. 

Drugi z odzyskanych reliefów (fot. Centrum INAH Tabasco)

Po wpisaniu płaskorzeźb do oficjalnego rejestru INAH, zostaną one przewiezione do muzeum na terenie stanowiska archeologicznego Pomoná (w pobliżu Tenosique), w którym znajduje się większa kolekcja tego typu zabytków. Jak wyjaśnia archeolog Tomás Pérez Suárez, pochodzą one z regionu środkowej Usumacinty, z miejsca, w którym łączą się z tą rzeką jej dopływy, Chacamax i San Pedro. Wśród reliefów znanych z późnego okresu kultury Olmeków, kiedy La Venta stała się jej głównym centrum, pięć z nich przedstawia postacie akrobatów. Jeden z nich pochodzi z Balancán (jest wystawiony w Regionalnym Muzeum Antropologii w Villahermosa), drugi z gminy Emiliano Zapata (znajduje się w muzeum na terenie stanowiska archeologicznego Pomoná), a pozostałe to relief znaleziony w 2000 r. w Tenosique i dwa obecnie opisywane. Wszystkie mają wspólne cechy, a mianowicie przedstawienia wielkich twarzy, być może lokalnych władców w pozycji akrobatów, która – zdaniem Tomasa Pereza – mogła nawiązywać do osiągania przez te osoby stanu transu podczas rytuałów i nabierania w ten sposób szczególnych mocy.

Relief z Balancan, znajdujący się w kolekcji Regionalnego Muzeum Antropologii w Villahermosa 

Myślę, że warto jeszcze wspomnieć tutaj o innym ciekawym zabytku w stylu olmeckim. Jest to płaski kamienny relief przedstawiający postać akrobaty otaczającą główną osobę ukazaną w centrum. Pochodzi on z San Antonio Suchitepequez (Gwatemala), ale jest znacznie mniejszy, gdyż jego średnica wynosi 81 cm.

Relief w stylu olmeckim pochodzący z San Antonio Suchitepequez
(rysunek zamieszczony w publikacji Billie J.A. Follensbee)

Odzyskanie przez INAH olmeckich płaskorzeźb jest kolejnym przykładem realizacji podstawowych zadań Narodowego Instytutu Antropologii i Historii, w tym prawnej ochrony dziedzictwa kulturowego Meksyku.