Badania chimalli - tarczy Mexików

Oryginalny artykuł: Expertos estudian el unico chimalli mexica que se conserva en Mexico

Okrągła tarcza Mexików – zwana chimalli w języku náhuatl – jest jedną z czterech XVI-wiecznych tarcz, które przetrwały do naszych czasów i jedyną przechowywaną w Meksyku, w kolekcji Narodowego Muzeum Historii w Zamku Chapultepec. Dwie inne tarcze znajdują się w Niemczech i jedna we Wiedniu. Chimalli, świadcząca o wspaniałości strojów wysokich dowódców wojskowych Mexików, była przedmiotem dokładnych badań, przeprowadzonych przez specjalistów z ENCRyM (Escuela Nacional de Conservación, Restauración y Museografía). Tarcza pochodzi z okresu przybycia Hiszpanów i jest dziełem Amanteków, którzy specjalizowali się w wyrabianiu przedmiotów z ptasich piór. Źródła historyczne podają, że wykonano ją z materiałów uważanych w Mezoameryce za luksusowe, a mianowicie ze skóry jaguara, płytek złota i ptasich piór w różnych odcieniach. Przypuszczalnie była prezentem od przedstawicieli elity Mexików dla Korteza.

Tarcza Mexików - chimalli - przechowywana w Zamku Chapultepec w mieście Meksyk
(fot. MNH-INAH)

Konserwator Emmanuel Lara podkreślił, że wzór i bogactwo chimalli miały ogromne znaczenie dla stroju azteckich wojowników, gdyż pozwalały odróżnić rangę wojskową, a ich używanie było regulowane prawami, dzięki którym zachowywano odpowiedni porządek w armii Mexików. Ekspert przypomniał również, że tego typu tarcze były bardzo popularne i cenione przez ludność Mezoameryki w ostatnich latach okresu postklasycznego (900 – 1521 n.e.), o czym świadczą sceny przedstawione w licznych kodeksach, jak: Códice Mendocino, Matrícula de Tributos czy Lienzo de Tlaxcala.

Tarcza chimalli przedstawiona w Códice Mendocino

Emmanuel Lara wyjaśnił, że podstawowa część chimalli została wykonana z trzciny przeplatanej z włóknami roślinnymi. Później rozciągnięto na tej plecionce skórę jaguara, a na warstwie bawełny umieszczono mozaikę z ptasich piór. Ostatecznie dodano aplikacje z płytek ze złota oraz frędzle z piór. Na tarczy przedstawiono księżyce, jeden w górnej części i trzy w dolnej, oddzielone zakrzywionym pasem wykonanym z ptasich piór.

Tarcza chimalli przedstawiona w Códice Florentino

Przechowywana w Meksyku tarcza ma długą historię. Kiedy dostała się w ręce Hiszpanów, trafiła do Europy jako przykład bogactwa Nowego Świata. W 1519 roku znajdowała się w Brukseli, w tamtejszym Arsenale, po czym została przewieziona w 1796 roku do Wiednia, gdzie pozostała przez niemal sto lat. W 1865 roku cesarz Maksymilian nakazał przewiezienie tarczy z powrotem do Meksyku i rok później chimalli dołączono do zbiorów ówczesnego Antiguo Museo Nacional w mieście Meksyk. Została wystawiona wraz z niektórymi kodeksami, w tym Tira de Peregrinación. Obecnie jednak, ze względu na swą delikatność, przechowywana jest w magazynie Zamku Chapultepec. Tarcza ma kilka braków, gdyż oderwały się fragmenty skóry jaguara, część złotych płytek i ptasich piór. Emmanuel Lara zauważa jednak, że rejestr tych uszkodzeń pochodzi jeszcze z czasów cesarza Maksymiliana i został odnotowany w dawnych dokumentach.