Oczyszczanie i konserwacja malowideł w Bonampak

Oryginalny artykuł: Redescubren imagenes de los murales del Cuarto 3 de Bonampak

W 1946 roku odkryto słynne malowidła w Budowli 1 w Bonampak (stan Chiapas, Meksyk), uważane za prawdziwie mistrzowskie dzieło majańskich artystów. Obecnie, po upływie 70 lat od tego momentu, specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) przystąpili do oczyszczania, odnawiania i konserwacji malowideł. Kierująca projektem Haydeé Orea z Centrum INAH w Chiapas postanowiła rozpocząć prace od Komnaty 3, w której przedstawiono uroczystości związane ze zwycięstwem władcy Bonampak, Yajaw Chan Muwaan II w wojnie przeciwko królestwu Sak Tz’i’. W badaniach uczestniczą: Paula García Reyes, Abril Buendía, Jorge Coraza i Constantino Armendáriz, którzy dokładnie sprawdzali kontury wszystkich przedstawionych postaci. Jak podkreśla Paula García, scena jest bardzo złożona nie tylko ze względu na liczbę ukazanych na niej osób, ale i perspektywę samego malowidła. Zatem aby nie pogubić się w bogatej ikonografii należy najpierw dobrze poznać i zrozumieć wszystkie elementy ukazanej sceny.

Komnata 3 w Budowli 1 w Bonampak (fot. Mauricio Marat, INAH)

Rzeźby z Chichen Itza zostały pokryte warstwą cynobru podczas rytualnego pogrzebania dawnej świątyni

Oryginalny artykuł: Identifican en esculturas de Chichen Itza cinabrio usado por los mayas en ritual de clausura de El Castillo

Specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH), wykorzystując technikę fluorescencji rentgenowskiej przeprowadzają analizę barwników zachowanych na rzeźbach i malowidłach ściennych w Chichén Itzá (stan Jukatan, Meksyk). Badania pozwolą archeologom poznać stan zniszczenia i podjąć odpowiednie prace konserwatorskie. Na szczególną uwagę zasługują rzeźba znana jako Chac Mool i Tron-Jaguar, które pochodzą z budowli znajdującej się we wnętrzu Piramidy Kukulkana (zwanej też „Zamkiem”). Jak podaje Denisse Argote Espino, obie rzeźby zostały prawdopodobnie pokryte warstwą cynobru w momencie rytualnego pogrzebania dawnej świątyni. Wiadomo, że cynober (siarczek rtęci) miał dla Majów szczególne znaczenie symboliczne ze względu na swój czerwonawy kolor, związany z krwią oraz życiem i śmiercią. Nic zatem dziwnego, że pokrywano nim również rzeźby podczas ich rytualnego niszczenia. Majowie z Jukatanu musieli sprowadzać cynober z Centralnego Meksyku lub Wyżyn Gwatemali. W czasach prekolumbijskich cynober był wykorzystywany przez przedstawicieli elity szczególnie podczas rytuałów pogrzebowych, ale jego pozostałości znaleziono też na malowidłach w Pałacu Quetzalpapálotl w Teotihuacan.

Badanie rzeźby znanej jako Chac Mool  (fot. Denisse Argote, INAH)

System rządów w olmeckim Tres Zapotes

Oryginalny artykuł: Kings of Cooperation

Od 1862 roku, kiedy to robotnik, pracujący na polu kukurydzy u podnóża gór Tuxtla w stanie Veracruz, natrafił przypadkowo na jedną z ogromnych kamiennych głów Olmeków, archeolodzy odkryli nie tylko znacznie więcej podobnych rzeźb, ale i pozostałości dawnych miast, wzniesionych na ziemiach w rejonie Zatoki Meksykańskiej. Najważniejszymi ośrodkami Olmeków, których kultura rozwijała się od 1200 r. p.n.e. były San Lorenzo, La Venta i Tres Zapotes. Ogromne kamienne głowy przedstawiały najprawdopodobniej wizerunki władców, co świadczy o silnej, scentralizowanej władzy, szczególnie w San Lorenzo i La Venta. Prace archeologiczne w Tres Zapotes, które od 20 lat prowadzi Christopher Pool z University of Kentucky wykazały jednak, że w okresie największego rozkwitu w Tres Zapotes wprowadzono inną formę rządów i władzę sprawowały wspólnie różne grupy, dzięki czemu miasto mogło – zdaniem Poola – przetrwać niemal 2000 lat, podczas gdy inne ośrodki Olmeków utrzymywały się jedynie przez okres 300-600 lat.

Jedna z budowli piramidalnych w Tres Zapotes (fot. Christopher Pool)

Lienzo de San Bartolomé Ayautla

Oryginalny artykuł: Lienzo colonial bajo custodia del INAH reposara en su natal Oaxaca

Po zakończeniu prac konserwatorskich, prowadzonych przez specjalistów Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH), kodeks znany jako Lienzo de San Bartolomé Ayautla trafił do Archiwum Historycznego w stolicy stanu Oaxaca (Meksyk). Indianie Mazatecos („Ci, którzy mieszkają pod chmurami”) nawet nie wiedzieli o istnieniu tego bezcennego dokumentu z czasów kolonialnych. Lienzo pochodzi z 1677 roku. Jak wyjaśnia Baltazar Brito z Narodowej Biblioteki Antropologii i Historii (BNAH), jedyną informację o dawnym dokumencie zachował w 1932 roku filozof, historyk i filolog Wigberto Jiménez Moreno. Na początku XX wieku Lienzo trafiło w prywatne ręce i pozostawało w posiadaniu Rafaela Tovar y de Teresa. Fundacja Alfredo Harp Helú, dzięki pośrednictwu Marii Isabel Grañén Porrúa, zdołała przekonać właściciela do przekazania dokumentu narodowi.

Lienzo de San Bartolomé Ayautla (fot. Mauricio Marat, INAH)

Elita Chaco Canyon była miejscowego pochodzenia

Oryginalny artykuł: Chaco's elites were native to the Canyon, not migrants, their remains show

Od wielu lat uczeni zastanawiali się, skąd pochodzili ludzie, którzy wznieśli wielkie domy w Chaco Canyon. Uważano, że dotarli tam z południowo-zachodnich ziem obecnego stanu Kolorado. Miało to tłumaczyć tak zwany „fenomen Chaco”, czyli nagły rozkwit ośrodka około 1100 lat temu, pojawienie się rozwiniętej społeczności, która wywarła kulturowy wpływ na znaczne obszary i ustaliła sieć szlaków handlowych biegnących aż na ziemie Mezoameryki, skąd sprowadzano kakao i papugi ary. Najnowsze badania, którymi kieruje dr Stephen Plog, antropolog z University of Virginia, pokazują jednak, że budowniczymi wielkich domów byli ludzie, którzy od wielu pokoleń zamieszkiwali Chaco Canyon i jego okolice. Dr Plog i jego współpracownicy postanowili przeanalizować szczątki 61 osób, znalezione na początku XX wieku w pochówkach w wielkim domu w Pueblo Bonito. Przypuszcza się, że osoby te należały do elity Chaco Canyon, gdyż w grobach złożono turkusowe paciorki, zawieszki i ceramikę.

Pueblo Bonito (źródło fot. Westerndigs)