W El Perú-Waka’ odkryto grobowiec Ix K’abel

Oryginalny artykuł: Tomb of Maya queen K'abel discovered in Guatemala

Podczas wykopalisk archeologicznych na terenie majańskiego ośrodka El Perú-Waka’ w północno-zachodnim Petén (Gwatemala), grupa archeologów, na czele której stoi między innymi David Friedel z Washington University w St. Louis, odkryła nowy grobowiec.

El Perú-Waka’ leży w odległości około 75 kilometrów na zachód od Tikal. Na terenie miasta, wokół placów wzniesiono piramidy ze świątyniami i pałace, dziś pokryte niemal całkowicie roślinnością. El Perú-Waka’, ze względu na swe strategiczne położenie, odgrywało ważną rolę w okresie klasycznym (200-900 n.e.). Na północ od niego założono miasto La Corona (dawne Sak Nikte’) i oba te ośrodki pozostawały w strefie wpływów potężnego królestwa Kaan, które w ten sposób mogło kontrolować szlak handlowy na rzecze San Pedro Martir. W VII wieku K’inich Bahlam II, władca El Perú-Waka’, poślubił księżniczkę K’abel, pochodzącą z rodziny królewskiej Kaan. Uczeni przypuszczają nawet, że Ix K’abel mogła być córką wielkiego Yuknoom Ch’een i jednocześnie siostrą Yuhknoom Yich’aak K’ahk’. O jej wysokiej pozycji społecznej świadczy fakt, iż nosiła prestiżowy tytuł kalomte’. Wizerunek Ix K’abel zachował się na Steli 34 (obecnie w Cleveland Art Museum), ustawionej w 692 roku w parze ze Stelą 33 (obecnie w Kimbell Art Museum), przedstawiającą K’inich Bahlam II .

Grobowiec – oznaczony jako Pochówek 61 – odkryły Olivia Navarro Farr i Griselda Pérez. Przy szczątkach zmarłej kobiety leżały naczynia ceramiczne datowane na lata 700-750, ozdoby z jadeitu, a przede wszystkim małe alabastrowe naczynie w formie muszli morskiej. Na naczyniu zachował się  wizerunek kobiety, a przede wszystkim krótki tekst glificzny podający księżniczkę Ix K’abel jako właścicielkę naczynia. Inskrypcja może zatem sugerować, że to właśnie Ix K’abel została pochowana w grobowcu.

Tekst glificzny zachowany na naczyniu z grobowca Ix K'abel
(rysunek: Stanley Guneter, El Peru Waka Regional Archaeological Project)

Grobowiec mieści się w Budowli M13-1, głównej świątyni ceremonialnego centrum El Perú-Waka’. Świątynia ta interesowała archeologów od dawna i prowadzono tam wykopaliska już w latach 2003-2006. Badania wykazały, że odgrywała ona wielką rolę w życiu mieszkańców miasta i z jakiegoś powodu stanowiła szczególne miejsce kultu nawet po upadku dynastii rządzącej. Obecnie, gdy wiemy już, że budowla kryła w sobie grobowiec tak ważnej dla historii miasta królowej, tajemnica została wyjaśniona.