Nad brzegiem rzeki Usumacinta, na cyplu w kształcie greckiej litery „omega”, rozciągają się ruiny Yaxchilán, odkryte w 1881 roku przez gwatemalskiego uczonego Edwina Rockstroha. Wkrótce po nim dotarli tu liczni podróżnicy-badacze. W 1882 roku zjawił się Anglik Alfred Percival Maudslay, nadając miastu nazwę Menché Tinamit (słowo menché pochodzi z j. majańskiego i oznacza „młody las, dżunglę”, a tinamit pochodzi z j. náhuatl i oznacza „miasto”). Maudslay wykonał liczne rysunki, plany budowli i fotografie. Trzy lata później przybył Francuz Desiré Charnay, który z kolei przechrzcił ruiny na Miasto Lorillard, na cześć Pierre’a Lorillard, bogatego nowojorczyka francuskiego pochodzenia, który sponsorował wyprawę Charnaya do Meksyku. Wreszcie w latach 1895-1900 austriacki fotograf Teobert Maler przygotował kilka ekspedycji pod patronatem Muzeum Peabody Uniwersytetu Harvarda i to on ostatecznie nazwał miasto Yaxchilán (od El Paso Yalchilan – ujścia rzeki płynącej w pobliżu ruin). W 1931 roku Sylvanus Morley, Karl Ruppert i John Bolles opisali dokładnie wszystkie rzeźbione zabytki Yaxchilán, opracowali mapy i wydali w monumentalnym dziele Inskrypcje z Petén, a w 1970 r. Ian Graham rozpoczął pełną dokumentację miasta, wykonując rysunki nadproży i schodów glificznych. W czasach Majów Yaxchilán nosiło nazwę Pa’ Chan.
 |
| Rzeka Usumacinta w pobliżu Yaxchilán |
Yaxchilán jest uważane za jedno z najważniejszych stanowisk archeologicznych na terenie obecnego stanu Chiapas przede wszystkim ze względu na liczbę znalezionych tu inskrypcji glificznych, zachowanych w bardzo dobrym stanie. Tamtejsi władcy pozostawili po sobie aż sześćdziesiąt rzeźbionych nadproży, pięć schodów z tekstami glificznymi i trzydzieści cztery stele.
 |
| Budowle Yaxchilán wtopione są dziś w zieleń otaczającej dżungli |
Chociaż pierwsze grupy ludności osiedliły się na tych terenach już w 300 roku p.n.e., to miasto powstało dopiero około 250 roku n.e., a założycielem dynastii w Yaxchilán – w 359 roku – był Yopaat Bahlam I. Z najwcześniejszych budowli Yaxchilán niewiele zachowało się do dzisiejszych czasów, gdyż zastąpiły je późniejsze konstrukcje. Nie oznacza to jednak, że nie znamy imion pierwszych władców. Kamienne nadproża z inskrypcjami podającymi pełne listy dynastyczne zostały bowiem przeniesione do Budowli 12.
 |
| Budowla 12 |
Nadproża te, oznaczone numerami 34, 35, 36, 37, 47, 48 i 49 zostały wyrzeźbione na polecenie K’inich Tatbu Joloom II, który sprawował władzę w latach 526-537.
Przypuszczalnie za czasów tego samego króla powstała jedna z najstarszych konstrukcji miasta – Budowla 6, gdzie w zdobiących ją niszach możemy dostrzec pozostałości masek.
 |
| Budowla 6 |
 |
| Jedna z zachowanych masek zdobiących Budowlę 6 |
W V wieku miasto prowadziło wojnę z położonym również nad brzegiem rzeki Usumacinta Piedras Negras i przez pewien okres czasu władcy Yaxchilán byli wasalami tego silnego królestwa. Sytuacja odmieniła się znacząco w VII wieku, kiedy tron objął w 681 roku Itzamnaaj Bahlam III. Dzięki odpowiednio prowadzonej polityce, podbojom militarnym i politycznym przymierzom z innymi ośrodkami władca ten doprowadził miasto do rozkwitu i sprawił, że zyskało ono przewagę w całym regionie. Itzamnaaj Bahlam III polecił wznieść wspaniałe świątynie na akropolach połączonych ze sobą schodami i tarasami.
 |
| Budowla 41 na Akropolu Południowym |
W najwyższej części miasta – na Akropolu Południowym – usytuowano Budowlę 41, przed którą z czasem stanęły Stele 15, 16, 18, 19 i 20.
 |
| Stela 15 wspomina pojmanie w 681 roku Aj "Nik", wasala króla Namaan. Był to szczególnie ważny jeniec dla Itzamnaaj Bahlam III, gdyż tytuł Strażnik Aj "Nik" podawany był niemal we wszystkich inskrypcjach (Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk) |
 |
| Stela 18 przedstawia Itzamnaaj Bahlam III pojmującego w 729 roku jeńca o imieniu Aj Popol Chay z Xukalnaah (Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk) |
Na Akropolu Zachodnim wzniesiono budowle mające na zawsze uwiecznić wielkie zwycięstwa władcy. Na szczególną uwagę zasługuje tutaj Budowla 44, ozdobiona Schodami Glificznymi 3 i trzema nadprożami (oznaczonymi przez archeologów numerami 44, 45 i 46), które do dziś zachowały oryginalną kolorystykę.
 |
| Budowla 44 (po prawej) na Akropolu Zachodnim |
Nadproża te przedstawiają Itzamnaaj Bahlam III z pojmanymi podczas wojen jeńcami, a umieszczony na nich tekst łączy te wydarzenia z podobnymi zwycięstwami poprzedników.
 |
| Nadproże 45 (in situ) z Budowli 44, z 681 roku, podobnie jak Stela 15 upamiętnia pojmanie Aj "Nik" |
 |
| Nadproże 46 (in situ) z Budowli 44, z 713 roku, wspomina pojmanie jeńca z Buktuun |
Mistrzowskim dziełem królewskich rzeźbiarzy są nadproża z Budowli 23, wzniesionej przy Głównym Placu i poświęconej żonie władcy, księżniczce Ix K’abal Xook, która wywodziła się z wpływowej miejscowej arystokracji i odegrała wielką rolę w dziejach miasta.
 |
| Budowla 23 (po lewej) przy Głównym Placu |
Nadproże 23 podaje datę poświęcenia budowli w roku 726. Nadproże 24 przedstawia Ix K’abal Xook podczas aktu samoofiary, kiedy to w obecności męża, stojącego z płonącą pochodnią, przeciąga najeżony kolcami sznur przez otwór w języku. Nadproże 25 ukazuje ją w trakcie rytuału wizji, a na Nadprożu 26 możemy zobaczyć Ix K’abal Xook wręczającą swemu mężowi hełm w formie głowy jaguara. Poszczególne sceny są związane z wydarzeniami z lat 709–724.
 |
| Nadproże 26 z Budowli 23 przedstawiające Itzamnaaj Bahlam III i jego żonę Ix K'abal Xook (Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk) |
Zabytki z wizerunkami władców Yaxchilán i inskrypcjami glificznymi znaleziono również poza granicami miasta, w miejscowości Dos Caobas, leżącej około 12 kilometrów na południe. W 1997 roku zostały one przewiezione do małego muzeum we Frontera Corozal. Stela 1 przedstawia Itzamnaaj Bahlam III z pojmanym jeńcem.
 |
| Stela 1 z Dos Caobas. Tekst na steli wspomina również rodziców Itzamnaaj Bahlam III: matkę Ix Pakal i ojca Yaxuun Bahlam III. (Muzeum we Frontera Corozal, Chiapas, Meksyk) |
Itzamnaaj Bahlam III rządził przez sześćdziesiąt lat i zmarł w 742 roku. Kolejne dziesięć lat historii miasta to okres owiany tajemnicą i uważany za czas interregnum. Nie mamy żadnych informacji o tym, co działo się wówczas w królestwie. W pobliskim Piedras Negras wspomina się w tym okresie króla Yaxchilán noszącego imię Yopaat Bahlam II. Niestety miejscowe inskrypcje nie zawierają żadnej wzmianki na ten temat. Jest możliwe, że było więcej pretendentów do tronu, co wywołało ostrą rywalizację i sporo problemów.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz