Machu Picchu nie było oryginalną nazwą miasta Inków

Oryginalny artykuł: Study reconsiders name of Peru's Machu Picchu

Machu Picchu jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych stanowisk archeologicznych na świecie. Jednak kiedy Hiram Bingham po raz pierwszy odwiedził ruiny w 1911 roku i potem zwrócił na nie uwagę świata, były one mało znane, nawet wśród tych, którzy mieszkali w regionie Cuzco. Niewiele osób wiedziało o mieście Inków zbudowanym na grzbiecie pomiędzy szczytami górskimi Huayna Picchu i Machu Picchu. Z zapisków Hirama Binghama wynika, że to on postanowił nazwać ruiny Machu Picchu na podstawie informacji, jakich dostarczył mu jego przewodnik, Melchor Arteaga. Obecnie, ponad 110 lat po pierwszej wizycie Binghama peruwiański historyk Donato Amado Gonzales (z Ministerstwa Kultury Peru, Cuzco) i amerykański archeolog Brian S. Bauer (z University of Illinois, Chicago) zebrali dowody, wskazujące na to, że dawne miasto nie nazywało się „Machu Picchu”, ale „Picchu” lub, co bardziej prawdopodobne, „Huayna Picchu”. 

Fotografia wykonana przez Hirama Binghama na terenie ruin dawnego miasta Inków

Odkryto grób chirurga z kultury Sicán

Oryginalny artykuł: Hallan tumba de cirujano de la cultura Sicán de 1,000 años de antigüedad en Lambayeque

Pod koniec 2021 roku, w świątyni-mauzoleum Huaca Las Ventanas, w Santuario Histórico Bosque de Pómac, w regionie Lambayeque (około 800 km na północ od Limy) dokonano wyjątkowego odkrycia, ale dopiero teraz oficjalnie poinformował o nim Carlos Elera Arévalo, dyrektor Museo Nacional de Sicán. Chodzi o grób osoby, która wykonywała pracę chirurga w kulturze Sicán ponad tysiąc lat temu, w okresie pomiędzy 900 r. a 1050 r. Kultura Sicán  pojawiła się około 700-750 r. n.e. i przetrwała do 1375 r.

Grobowiec odkryty w Huaca Las Ventanas (fot. Museo Nacional de Sicán)

Archeolodzy odkryli w Templo Mayor wyjątkowy depozyt ofiarny z rozgwiazdami

Oryginalny artykuł: Arqueólogos hallan el más grande depósito de estrellas de mar descubierto, hasta ahora, en el Templo Mayor

Ponad 500 lat temu, u szczytu swojej potęgi, Mexikowie złożyli jeden z najbardziej wyszukanych depozytów ofiarnych, który łączy elementy ziemskie i wodne. Do tych pierwszych należy figurka wykonana z żywicy kopal i ciało jaguara uzbrojonego w miotacz strzał zwany atlatl, a do drugich mnóstwo pochodzących z morza organizmów, jak koralowce, rozdymki, muszle i rozgwiazdy. Ten depozyt ofiarny, oznaczony numerem 178 i umieszczony w okrągłej budowli znanej jako Cuauhxicalco odkryli pod koniec 2021 roku Miguel Báez Pérez i Tomás Cruz Ruiz, pracujący w ramach Projektu Templo Mayor prowadzonego przez Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH). Depozyt ofiarny 178 wyróżnia się spośród innych znalezionych do tej pory na terenie Templo Mayor (Wielkiej Świątyni) największą ilością rozgwiazd, gdyż jak dotąd doliczono się aż 164. Jednocześnie jest to jedyny w swym rodzaju przypadek zachowania jednej z nich w stanie nietkniętym niczym skamielina. Wspomniana rozgwiazda o rozpiętości 22 cm mogła być jedną z pierwszych złożonych w depozycie przez kapłanów Mexików, a przygnieciona ciężarem jaguara i innych przedmiotów zapadła się w znajdującą się pod nią włóknistą warstwę, zachowując dzięki temu nietkniętą strukturę. Jest to całkowicie wyjątkowe, gdyż fragmenty pozostałych 163 rozgwiazd są rozrzucone z powodu naturalnej utraty ich materii organicznej. 

Depozyt ofiarny 178 odkryty na terenie Templo Mayor (fot. Meliton Tapia, INAH) 

Co sprawiło, że Monte Albán przetrwało ponad tysiąc lat

Oryginalny artykuł: Ancient Mexican city endured for centuries without extremes in wealth and power

Przez długi czas przyjmowano, że przy zakładaniu miast główne znaczenie miała jego lokalizacja w pobliżu źródeł wody i żyznych ziem do uprawy roślin. Jednak ostatnio Linda Nicholas i Gary Feinman (z Field Museum of Natural History, Chicago, USA) zakwestionowali ten pogląd, podając jako przykład Monte Albán, największe prekolumbijskie miasto na terenie stanu Oaxaca w Meksyku. Monte Albán zostało założone w 500 r. p.n.e., szybko się rozwijało i przetrwało jako główny ośrodek regionu przez 1300 lat, dłużej niż większość prekolumbijskich miast w Mezoameryce. Miasto wzniesiono na szczycie wzgórza, co nadawało mu charakter obronny. Linda Nicholas i Gary Feinman prowadzą badania w Dolinie Oaxaca od 40 lat i zastanawiali się, co skłoniło tak wielu ludzi do osiedlenia się w Monte Albán i jego okolicach oraz co pozwoliło miastu utrzymać się tak długo. Wcześniej wysuwano różne hipotezy, z których jedna zakładała, że panowały tam rządy silnej ręki i władcy zmuszali ludzi do przeniesienia się do tego miasta. Zgodnie z innym możliwym wyjaśnieniem, ludzie przybywali do Monte Albán ze względu na ziemie nadające się pod uprawę. Podczas nowych prac uczeni postanowili przekonać się, czy takie hipotezy są słuszne. 

Główny plac w Monte Alban (fot. Linda Nicholas)

W pobliżu Tacna (Peru) odkryto dawne geoglify

Oryginalny artykuł: Hallazgo en Tacna: arqueólogos descubren antiguos geoglifos de camélidos dentro de zona cultural

Podczas przygotowywania rejestru quilcas (słowo to w językach keczua i ajmara służy do określenia sztuki naskalnej) w Sektorze C w Kompleksie Miculla-Pachía (położonego około dwudziestu minut jazdy samochodem od miasta Tacna, Peru), archeolodzy Martín Chanta, Luis Hudtwalcker Morán i María Leyva Velazco zaobserwowali w górzystym terenie pewne formy, które przykuły ich uwagę. Wykorzystano dron i wykonano fotografie. W miejscu tym już wcześniej natrafiono na geoglify (spirale lub figury geometryczne), ale tym razem scena wydaje się bardziej złożona. Przedstawia lamę o wysokości około 17 metrów i szerokości 10 metrów, obok niej widoczna jest postać antropomorficzna podobnej wielkości, a wokół nich więcej lam o mniejszych rozmiarach.

Fotografia przedstawiająca geoglify lamy i postaci antropomorficznej (źródło fot. El Comercio)

Jak zmiany klimatyczne wpłynęły na wioski rdzennych Amerykanów

Oryginalny artykuł: Native American shell ring villages may have been occupied then abandoned because of climate change

Nowe badania, które przeprowadzili Carey Garland i Victor Thompson (z University of Georgia, USA) oraz ich współpracownicy pokazują, że zmiany środowiskowe miały wpływ na zakładanie i opuszczanie przybrzeżnych wiosek położonych wzdłuż południowego wybrzeża atlantyckiego Stanów Zjednoczonych. Były to jedne z najwcześniejszych osad zamieszkiwanych przez społeczności zajmujące się rybołówstwem i powstawały w pobliżu bogatych w skorupiaki ujść rzek. Zostały jednak porzucone przez rdzennych Amerykanów około 4000 lat temu. Pozostały po nich duże kopce z muszlami mięczaków, nazywane przez archeologów pierścieniami. Do tej pory uczeni sugerowali, że do opuszczenia wiosek przyczyniły się problemy społeczno-ekologiczne, ale brakowało konkretnych dowodów. Tym razem badacze postanowili przeprowadzić analizy biochemiczne i paleobiologiczne muszli mięczaków znalezionych w trzech dawnych pierścieniach na wyspie Sapelo w stanie Georgia (USA). Zmierzyli wielkość muszli ostryg, porównali wartości izotopów tlenu w celu określenia warunków zasolenia i uzupełnili swe wyniki danymi chronologicznymi (analizy słojów drzew), wykorzystując model bayesowski w celu określenia zmian środowiskowych na przestrzeni czasu.

Mapa pokazuje położenie wyspy Sapelo w stanie Georgia (USA)
(autorzy Carey Garland i Victor Thompson)

Technologia LiDAR ujawnia rzeczywiste rozmiary Tzintzuntzan, stolicy Tarasków

Oryginalny artykuł: Tecnología LiDAR revela más de un millar de estructuras en la Zona Arqueológica de Tzintzuntzan

Dzięki wykorzystaniu technologii LiDAR badacze z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) mogą poznać prawdziwe rozmiary i złożoność Tzintzuntzan, stolicy państwa Tarasków (zwanych też Purépechas), którzy w okresie postklasycznym odgrywali znaczącą rolę w Mezoameryce i byli zagorzałymi wrogami Mexików. Dominowali na rozległym terytorium, którego centrum znajdowało się w rejonie jeziora Pátzcuaro (stan Michoacán, Meksyk). W momencie dotarcia Hiszpanów Taraskowie sprawowali kontrolę nad ziemiami obejmującymi niemal cały obecny stan Michoacán, spore części stanów Guanajuato i Guerrero oraz mniejsze należące dziś do stanów Jalisco, Queretaro i Meksyk. Odpowiedzialny za projekt José Luis Punzo Díaz (z Centrum INAH Michoacán) przypomniał, że wykopaliska na terenie stanowiska archeologicznego Tzintzuntzan zaczęły się już 90 lat temu, kiedy w 1930 roku dotarł tam Alfonso Caso. Przez lata prace koncentrowały się w strefie z zachowanymi zabytkami, gdzie znajduje się duża platforma z pięcioma tak zwanymi yácatas. Takie budowle były charakterystyczne dla architektury Tarasków i obejmowały kilkupoziomowe podstawy schodkowe o wysokości do 12 metrów z dodanymi na szczycie okrągłymi konstrukcjami. W latach 70. XX wieku amerykańska badaczka Helen Pollard przedstawiła nieco szerszą wizję dawnego miasta, a później jego wygląd starała się ukazać Eugenia Fernández Villanueva (z Centrum INAH Michoacán). Jednak do tej pory brakowało możliwości, które pozwoliłyby w pełni poznać rozmiary dawnego Tzintzuntzan.

Stanowisko archeologiczne Tzintzuntzan (fot. INAH)

Interpretacja ikonograficzna fryzu odkrytego w Atzompa (stan Oaxaca, Meksyk)

Oryginalny artykuł: INAH da a conocer interpretación iconográfica del gran friso hallado en la Zona Arqueológica de Atzompa

W 2018 roku na terenie stanowiska archeologicznego Atzompa (stan Oaxaca, Meksyk), dawnego ośrodka Zapoteków, natrafiono na fryz zdobiący budowlę nazwaną Casa del Sur (Dom Południowy). Obecnie uczeni przekazali więcej informacji związanych z interpretacją ikonograficzną tego elementu architektonicznego. Nelly Robles García z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH), kierująca od lat projektem archeologicznym w Atzompa zaznacza, że rzeźbiony fryz, którego najlepiej zachowany fragment ma 15 metrów długości, stanowi przykład najdłuższego z zarejestrowanych do tej pory w Dolinie Oaxaca tekstów spisanych pismem zapoteckim i zawiera glify charakterystyczne dla ikonografii Zapoteków i Misteków.

Stanowisko archeologiczne Atzompa (fot. INAH)