INAH odzyskuje Kodeksy z San Andrés Tetepilco

Oryginalny artykuł: El INAH recupera los Códices de San Andrés Tetepilco

Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH) odzyskał trzy dokumenty piktograficzne, zwane Kodeksami z San Andrés Tetepilco, których autentyczność została potwierdzona przez specjalistów i łączy je z okresem przejściowym między XVI a XVII wiekiem. Spośród nich wyróżnia się jeden, który można uznać za kontynuację Tira de Peregrinaciόn (znanej też jako Kodeks Boturini). Manuskrypty zostały włączone do liczącej 200 mezoamerykańskich kodeksów kolekcji Narodowej Biblioteki Antropologii i Historii (BNAH). Kodeksy z San Andrés Tetepilco zachowują mezoamerykańską tradycję piśmienniczą i nawiązują do założenia San Andrés Tetepilco, a także jego wejścia w nowy porządek społeczno-polityczny w pierwszych dekadach wicekrólestwa. 

Tira de Tetepilco (fot. INAH)

Wyprawy mieszkańców Rapa Nui do Ameryki Południowej

Oryginalny artykuł: Plant material on obsidian blades on Rapa Nui suggests settlers there visited South America and returned

Zespół archeologów powiązany z kilkoma instytucjami w Chile przedstawił dowody na to, że pierwsi osadnicy na Wyspie Wielkanocnej (Rapa Nui) popłynęli do Ameryki Południowej, nawiązali kontakt z mieszkającymi tam ludźmi, a następnie powrócili na wyspę. Taka podróż wymagałaby przepłynięcia w jedną stronę 3700 kilometrów i prawdopodobnie zajęłaby od jednego do dwóch miesięcy, w zależności od pogody. Wcześniejsze badania wykazały, że ustne przekazy ludu Rapu Nui zawierają doniesienia o co najmniej jednej takiej podróży. Uczeni przeanalizowali materiał roślinny znaleziony na obsydianowych ostrzach, pochodzących z miejsca zwanego Anakena, najstarszej znanej osady na wyspie, zamieszkiwanej w latach 1000-1300. 

Anakena (fot. Andrea Seelenfreund)

W Brazylii odkryto naskalne ryty sprzed 2000 lat

Oryginalny artykuł: 2,000-year-old carvings of celestial bodies and animals discovered on rocky cliffs in Brazil

Podczas trzech wypraw w latach 2022-2023, brazylijscy archeolodzy z Narodowego Instytutu Dziedzictwa Historycznego i Artystycznego (IPHAN) odkryli w Parku Stanowym Jalapão (stan Tocantins) 16 położonych na skalistych klifach blisko siebie prekolumbijskich stanowisk z dużą ilością liczących 2000 lat rytów naskalnych, przedstawiających ślady ludzkich stóp, figury przypominające ciała niebieskie oraz wizerunki zwierząt, takich jak jelenie i dzikie świnie. 

Ryty naskalne odkryte na skalistych klifach w Brazylii (fot. Rômulo Macêdo)

Peruwiańskie pochodzenie kakao

Oryginalny artykuł: Origen peruano del cacao: investigación confirma que surgió en la Amazonía hace 5,000 años 

Szczegółowe badania przeprowadzone przez francuskich naukowców z Uniwersytetu w Montpellier i opublikowane w czasopiśmie Scientific Reports wykazały, że Theobroma cacao (naukowa nazwa kakaowca) pojawiła się na terytorium peruwiańskiej Amazonii co najmniej 5000 lat temu i stamtąd rozprzestrzeniła się na inne regiony Ameryki Południowej i Środkowej. Peruwiańska Amazonia była ważnym centrum udomowienia roślin, gdzie selekcja rozpoczęła się pomiędzy późnym plejstocenem a wczesnym holocenem, wykorzystując i generując w ten sposób nową różnorodność genetyczną drzew Theobroma cacao. Jak podaje kierująca badaniami Claire Lanaud, z regionu Iquitos (Peru) pochodzi kilka grup genetycznych Theobroma cacao, znanych jako Marañón, Nanay, Iquitos i Contamana. Interakcje między ludami Amazonii i wybrzeża Pacyfiku, które obejmowały wykorzystanie i udomowienie kakao, prawdopodobnie miały miejsce w pierwszych etapach rozwoju rolnictwa. 

Geograficzne lokalizacje jedenastu różnych grup genetycznych Theobroma cacao i prekolumbijskich kultur związanych z przeprowadzonymi badaniami. Gwiazdki przedstawiają obszary upraw trzech odmian: Criollo (czerwone), Amelonado (jasnoniebieskie) i Nacional (żółte). Cyframi oznaczono stanowiska archeologiczne: (1) Marañon, (2) Valdivia, (3) Machalilla, (4) Bahia/Chorrera, (5) Jama Coaque, (6) La Tolita/Atacames/Nariño, (7) San Agustin, (8) Calima Llama, (9) Amazonas, (10) Araracuara, (11) Puerto Hormiga, (12) San Jacinto, (13) Barlovento, (14) Zenu, (15) Panama, (16) Majowie, (17) Olmekowie (źródło ilustracji: Scientific Reports).

Ślady tytoniu w naczyniach z Cotzumalhuapa

Oryginalny artykuł: Ancient Mesoamericans may have drunk tobacco in healing rituals, reveal archaeologists

Zespół badaczy z Uniwersytetu Yale i Lehman College (City University of New York) przeanalizował pozostałości zachowane w wazach ceramicznych znalezionych w mieście Cotzumalhuapa w Gwatemali, odkrywając fizyczne dowody używania tytoniu w Mezoameryce, prawdopodobnie do celów rytualnych i leczniczych. Cotzumalhuapa było jednym z największych miast Mezoameryki w późnym okresie klasycznym (lata 650–950). Tamtejszy styl artystyczny rozpowszechnił się szeroko w ośrodkach położonych na wybrzeżu Oceanu Spokojnego i na wyżynach Gwatemali, odzwierciedlając polityczne i gospodarcze znaczenie tego miasta w regionie. Niewiele jednak wiadomo na temat tamtejszych praktyk rytualnych.

Mapka przedstawiająca położenie miasta Cotzumalhuapa (źródło ilustracji: Antiquity)

Bogaty grobowiec odkryty w Parku Archeologicznym El Caño

Oryginalny artykuł: Descubren importante tumba con suntuoso ajuar de oro en Parque Arqueologico El Caño 

W Parku Archeologicznym El Caño (dystrykt Natá, prowincja Coclé, Panama) odkryto grobowiec ważnego władcy kultury Coclé. Wyprawa grobowa obejmowała głównie artefakty z ceramiki, ale znaleziono też liczne przedmioty ze złota, w tym: pięć pektorałów, dwa pasy z okrągłych złotych paciorków, cztery bransolety, dwie zawieszki w formie ludzkich postaci (kobiety i mężczyzny), zawieszkę w kształcie krokodyla, naszyjnik z małych okrągłych paciorków, dwie zawieszki wykonane z zębów kaszalota pokrytych złotem, zestaw okrągłych złotych płytek i dwa dzwonki. Natrafiono też na bransoletki i spódniczkę z psich zębów oraz komplet kościanych fletów.

Artefakty ze złota znalezione w grobowcu (fot. Ministerstwo Kultury w Panamie)

Wyjątkowy pochówek w meksykańskim stanie Nayarit

Oryginalny artykuł: El INAH descubre sistema funerario prehispánico en Nayarit 

Archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) natrafili na terenie stanu Nayarit na pochówek z czasów prekolumbijskich, który rzuca nowe światło na praktyki pogrzebowe w tym regionie. Odkrycia dokonano w miejscowości Pozo de Ibarra, gdzie realizowany jest projekt budowy sieci kanalizacji sanitarnej. Jak podaje kierująca pracami wykopaliskowymi Claudia Servín Rosas, jest to system grobowy składający się z pochówku pierwotnego, czyli szkieletu zachowującego pokrewieństwo anatomiczne, któremu towarzyszy koncentracja kości ludzkich złożonych bez pokrewieństwa anatomicznego, ale w określonym układzie. 

Pochówek pierwotny (fot.Claudia Servin Rosas, INAH)

Digitalizacja zabytków w Uxmal

Oryginalny artykuł: Con el Promeza, el INAH emprende estudios de digitalización inéditos en la Zona Arqueológica de Uxmal, en Yucatán

W 2023 r. eksperci z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) zgłosili realizację projektu, który ma na celu wykorzystanie nowych technologii do zbadania drogi sacbé o długości 18 km, łączącej miasta Majów Uxmal i Kabah w latach 700-950. Prace już trwają, a ich zakres został znacznie poszerzony i obejmuje również rejestr wszystkich zabytków znajdujących się w centralnej części Uxmal, co pozwoli na poznanie ich stanu zachowania. 

Wizualizacja Uxmal (źródło ilustracji: INAH)