Xiol - odrestaurowane miasto Majów na Jukatanie

Oryginalny artykuł: Xiol, ciudad maya: INAH presenta hallazgo y restauración de la zona prehispánica

Ruiny majańskiego miasta Xiol („Duch człowieka”), które swą nazwę wzięło od pobliskiej hacjendy, położone są 2 km od gminy Kanasín i 10 km od Meridy, stolicy meksykańskiego stanu Jukatan. Na pozostałości dawnego miasta natrafili w 2018 roku pracownicy firmy 24K, która na tym terenie rozpoczęła wówczas budowę parku przemysłowego. O swym znalezisku natychmiast powiadomili Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH), który rozpoczął pierwsze wykopaliska już w 2019 roku. Obecnie, po wielu miesiącach intensywnych prac restauratorskich można podziwiać wspaniałe budowle wzniesione w tak zwanym stylu Puuc, typowym dla wielu miast Majów na Jukatanie.

Jedna z budowli na terenie Xiol (źródło fot.: Diario de Yucatan) 

Pozostałości jednej z budowli w Xiol (fot. Lorenzo Hernandez, Reuters)

Analizy dawnego DNA dostarczają nowych informacji o rdzennej ludności Urugwaju

Oryginalny artykuł: Ancient DNA gives new insights into 'lost' Indigenous people of Uruguay

Zespół uczonych z Emory University (Atlanta, USA), Florida Atlantic University (Boca Raton, USA) i Universidad de la Republica (Montevideo, Urugwaj) przeprowadził pierwsze badania sekwencji genomów dawnych mieszkańców obecnego Urugwaju, co rzuca nowe światło na pochodzenie rdzennych populacji tego regionu. Dokładnym analizom poddano próbki DNA zebrane na stanowisku archeologicznym we wschodnim Urugwaju i pochodzące od mężczyzny sprzed 800 lat i kobiety sprzed 1500 lat, a zatem z czasów przed dotarciem Kolumba do Ameryki. Wyniki przeprowadzonych analiz wykazały zaskakujące powiązanie z dawnymi mieszkańcami Panamy i wschodniej Brazylii, ale nie z ludnością z Amazonii. Jednocześnie potwierdzają teorię proponowaną przez niektórych archeologów na temat odrębnych migracji do Ameryki Południowej, z których jedna prowadziła w rejon Amazonii, a inna wzdłuż wschodniego wybrzeża.

Pomnik w Montevideo, stolicy Urugwaju, upamiętniający rdzenną ludność Urugwaju
(źródło fotografii: Phys.org.)

Badania geofizyczne Wielkiego Placu w Chichén Itzá

Oryginalny artykuł: Con técnicas geofísicas, exploran el subsuelo de la Gran Plaza de Chichén Itzá, en Yucatán

Wielki Plac w Chichén Itzá (stan Jukatan, Meksyk) to jedno z najbardziej charakterystycznych miejsc na terenie tego stanowiska archeologicznego. W czasach prekolumbijskich odgrywał ważną rolę w religijnym i politycznym życiu dawnych Majów. To stąd można podziwiać, między innymi, wspaniałe budowle miasta, jak Piramida Kukulkana (zwana też „Zamkiem”), Boisko do gry w piłkę i Świątynia Wojowników. Ze względu  na historyczne i kulturowe znaczenie Wielkiego Placu, grupa specjalistów z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) oraz Narodowej Szkoły Antropologii i Historii (ENAH), we współpracy z Instytutem Geofizyki Narodowego Autonomicznego Uniwersytetu Meksyku (UNAM) postanowiła przeprowadzić dokładne badania geofizyczne z wykorzystaniem georadaru. Jak podają koordynatorzy projektu, Denisse Argote Espino i Pedro López García, prace te pozwolą wykryć, co znajduje się pod powierzchnią placu na różnych głębokościach i dzięki zebranym informacjom będzie można zaplanować przyszłe wykopaliska.

Prace na terenie Wielkiego Placu w Chichen Itza (fot. Denisse Argote Espino)

Odkryto kolejne naczynie Majów z inskrypcją glificzną

Oryginalny artykuł: Descifran jeroglíficos en vasija prehispánica hallada en obras del Tren Maya

W październiku 2021 roku, podczas prac przy budowie kolejnego odcinka trasy pociągu przez ziemie Majów, meksykańscy archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) odkryli naczynie ceramiczne Majów z tekstem glificznym. Obecnie, po zakończeniu badań archeologicznych i epigraficznych oraz prac restauratorskich, uczeni przedstawili treść zachowanej inskrypcji. Jak podają Iliana Ancona Aragón i Sylviane Boucher Le Landais (z Centrum INAH – Jukatan), naczynie zostało znalezione w pobliżu miejscowości Maxcanú w pochodzącej z czasów prekolumbijskich budowli mieszkalnej oznaczonej numerem T3_18518. Już wcześniej na podobną wazę Majów natrafiono podczas budowy odcinka trasy pociągu, biegnącego z Calkiní (stan Campeche) do Izamal (stan Jukatan) (post: „Na Jukatanie odkryto wazę Majów z tekstem glificznym”).

Nowo odkryte naczynie Majów z inskrypcją glificzną (fot. INAH)

Fotogrametria 3D odsłania sztukę jaskiniową rdzennych Amerykanów

Oryginalny artykuł: 3D photogrammetry reveals ancient Native American artwork in Alabama cave 

Od 1979 roku, kiedy w Tennessee udokumentowano pierwsze w Ameryce Północnej przykłady sztuki jaskiniowej natrafiono na dziesiątki innych. W południowo-wschodniej części Ameryki Północnej odkryto aż 89 jaskiń z tego typu sztuką pochodzącą z czasów prekolumbijskich. Jedną z nich jest „19. Nienazwana Jaskinia” (uczeni specjalnie używają takich określeń w celu ochrony zachowanej w nich sztuki rdzennych Amerykanów) w Alabamie, którą w artykule opublikowanym ostatnio w czasopiśmie Antiquity opisują Jan F. Simek (z University of Tennessee, USA), Stephen Alvarez (z Ancient Art Archive, Sewanee, USA) i Alan Cressler (niezależny badacz z Atlanty, USA). O jaskini tej dowiedziano się po raz pierwszy w 1998 roku i okazało się wówczas, że kryje ona setki najróżniejszych obrazów wyrytych w naturalnych warstwach osadów pokrywających strop jaskini. Są wśród nich formy abstrakcyjne i zakrzywione linie, a także przedstawienia węży, insektów, ptaków i postaci antropomorficznych.  

Kilka przykładów glifów z 19. Nienazwanej Jaskini w Alabamie:
a) zwinięty wąż, b) osa, c) ptak, d) postać antropomorficzna (fot. A. Cressler)

Przedstawienia boisk do gry w piłkę wyryte w skałach w stanie Oaxaca (Meksyk)

Oryginalny artykuł: Ancient ritual bloodletting may have been performed at carvings found in Mexico

W 2016 roku, podczas prac na terenie gminy San Pedro Mártir Quiechapa (stan Oaxaca, Meksyk), archeolodzy odkryli wyryte w skałach różne elementy. Na szczególne zainteresowanie zasługuje 30 przedstawień boisk do gry w piłkę, które zachowały się w dwóch miejscach tego regionu, 22 w El Gentil i osiem w El Derrumbadero. Do udokumentowania znalezisk uczeni wykorzystali fotogrametrię. Technika ta pozwala na wykonywanie zdjęć pod różnymi kątami i ostatecznie – dzięki programowi komputerowemu – przygotowanie wirtualnego, trójwymiarowego obrazu. W rezultacie okazało się, że największe z wyrytych boisk ma długość 34,1 cm, a najmniejsze 8 cm. Alex Elvis Badillo (z Indiana State University, USA) w opublikowanym właśnie artykule prezentuje wyniki badań oraz – w oparciu o istniejącą literaturę – stara się wyjaśnić, czemu mogły służyć owe przedstawienia boisk do gry w piłkę.

U góry: jedno z przedstawień boisk do gry w piłkę w El Gentil;
na dole: boisko do gry w piłkę w Monte Alban (fot. Alex Elvis Badillo)

Specjaliści ratują mur otaczający Kuélap

Oryginalny artykuł: Amazonas: empezaron los trabajos de protección de la muralla del sitio arqueológico Kuélap

10 kwietnia podano informację o osunięciu się części oryginalnego muru otaczającego Kuélap, dawny ośrodek kultury Chachapoyas. Kilka dni później doszło do dwóch kolejnych osunięć. Do zniszczenia doprowadziły intensywne opady deszczu, które nawiedziły dystrykt Tingo (prowincja Luya, departament Amazonas, Peru), gdzie znajduje się Kuélap. Stanowisko archeologiczne zostało zamknięte dla zwiedzających. Obecnie zespół specjalistów rozpoczął terenowe prace rozpoznawcze w celu odzyskania i ochrony muru. Planowane jest wzmocnienie konstrukcji muru poprzez umieszczenie geosiatek i plandek. 

Osunięcie się części muru otaczającego Kuelap (źródło fot. Andina)

W jaskini Cueva de Comalapa (stan Chiapas, Meksyk) mogło znajdować się tzompantli

Oryginalny artykuł: Teorizan que existió un tzompantli en la Cueva de Comalapa, en Chiapas

Dziesięć lat temu władze meksykańskiego stanu Chiapas zostały powiadomione o znalezieniu ludzkich szczątków w jaskini Cueva de Comalapa w okolicy Carrizal (gmina Frontera Comalapa). Sądząc, że może to być miejsce zbrodni, badacze zebrali kości i rozpoczęli ich analizę w laboratorium w Tuxtla Gutiérrez. Ostatecznie, we współpracy ze specjalistami z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) ustalono, że szczątki pochodzą z czasów prekolumbijskich. 

Wejście do jaskini Cueva de Comalapa (fot. Prokuratura Generalna stanu Chiapas)