Dowody na praktykowanie przez Mexików antropofagii

Oryginalny artykuł: Restos oseos demuestran que los Mexicas practicaban la antropofagia

Meksykański archeolog Gabino López Arenas dokładnie przebadał ludzkie czaszki, piszczele, kości strzałkowe, kości ramieniowe i szczęki znalezione w depozytach ofiarnych Wielkiej Świątyni (Templo Mayor) i jej okolicach. Analiza wykazała ślady nacięć na kościach i ich wystawienie na działanie ognia, co potwierdza, że w okresie postklasycznym (900 – 1521 n.e.) władcy Mexików, kapłani i wysokiej rangi wojownicy praktykowali antropofagię podczas rytuałów religijnych. Osobom złożonym w ofierze natychmiast zdzierano skórę, gdyż znalezione nacięcia zostały dokonane na świeżych jeszcze kościach. Praktykowanie antropofagii miało na celu przejęcie boskiej mocy, które wypełniało ciało osoby składanej w ofierze. W świecie Mexików osoby wybierane na ofiarę personifikowały bóstwa, a zatem spożywanie ich mięsa stanowiło rodzaj łączności duchowej z bogami.

Widoczne ślady nacięć na ludzkich kościach (fot. INAH)

Nowe badania olmeckich figurek z La Venta

 Oryginalny artykuł:  La expansion territorial olmeca llego hasta Guatemala

Dokładne badania olmeckich figurek pochodzących z Depozytu Ofiarnego 4 w La Venta (stan Tabasco, Meksyk) świadczą, że cywilizacja Olmeków, która kwitła na wybrzeżu Zatoki Meksykańskiej, utrzymywała kontakty handlowe z ludnością zamieszkującą rejony obecnego stanu Guerrero i Oaxaca oraz odległe ziemie Gwatemali, a jej zasięg terytorialny był znacznie większy niż do tej pory sądzono. Depozyt ofiarny, pochodzący sprzed trzech tysięcy lat, został odkryty w 1955 roku w Północnej Platformie na terenie stanowiska archeologicznego La Venta, podczas prac wykopaliskowych, w których brali udział Eduardo Contreras z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii w Meksyku oraz Philip Drucker i Robert Helzer, prowadzący badania pod patronatem Smithsonian Institution, National Geographic Society i Uniwersytetu Berkeley w Kalifornii. W depozycie znajdowało się 16 figurek wyrzeźbionych z kamieni w różnych odcieniach zieleni.

Figurki z depozytu ofiarnego w La Venta (Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Cerro de Coamiles – rytualna przestrzeń kultury Aztatlán

Oryginalny artykuł: Cerro de Coamiles, emblematico espacio ritual de la cultura Aztatlan

Cerro de Coamlies, położone na środkowym wybrzeżu stanu Nayarit (Meksyk), było jednym z głównych ośrodków kultury Aztatlán, która rozwijała się w okresie od 850/900r. n.e. do 1350 r. n.e. Badania prowadzone w Cerro de Coamlies od 2005 roku dotyczyły najwyższych platform na południowo-zachodnim zboczu wzgórza, gdzie znajdują się znacznych rozmiarów wały ziemne w formie schodkowej, na których zbudowano główne kompleksy architektoniczne o charakterze ceremonialnym. Archeolog Mauricio Garduño Ambriz z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) w Meksyku przekazał, że zlokalizowano tam obserwatorium astronomiczne, co stanowi ważny krok w zrozumieniu symbolicznego znaczenia ceremonialnej architektury Aztatlán, związanej z kalendarzem słonecznym i rytualnym cyklem rolniczym.

Wschód słońca nad Cerro de Coamlies w dniu równonocy wiosennej (fot. INAH)

W poszukiwaniu mitycznego Wzgórza Coatepec

Oryginalny artykuł: Ubican el mitico Cerro Coatepec en el estado de Hidalgo

Od wielu lat badacze prekolumbijskiego Meksyku poszukują znanego z azteckich legend miejsca Aztlán oraz świętej góry Coatepec. Początkowo sądzono, że mogły one leżeć na terenie obecnych stanów Durango, Zacatecas, Sinaloa lub Nayarit. Z czasem zweryfikowano poglądy i uznano, że musiały one znajdować się znacznie bliżej, być może na ziemiach stanów Michoacán, Guanajuato, Querétaro lub Hidalgo. Fernando López Aguilar z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) zapewnił ostatnio, że zlokalizował górę Coatepec w Dolinie Mezquital (stan Hidalgo). Znana jest ona obecnie jako Wzgórze Hualtepec i wznosi się w odległości około 30 kilometrów od stanowiska archeologicznego Pahñú, miejsca zamieszkiwanego przez kulturę xajay, której początki sięgają okresu preklasycznego (500 r. p.n.e. – 300 r. n.e.).

Coatepec - Wzgórze Węża, Kodeks Trovar (fot. INAH)

Coatepec (Wzgórze Węża) było dla Azteków miejscem szczególnie ważnym i świętym. Zgodnie z ich mitologią to właśnie tam zaszła w ciążę bogini Coatlicue i tam też przyszedł na świat jej syn, bóg Hutzilopochtli. Jednocześnie góra stała się sceną bitwy przeciwko Centzon Huitznahuas (synom Coatlicue) i złożenia w ofierze Coyolxauhqui, siostry Huitzilopochtli.

Kamienny monolit przedstawiający rozczłonkowane ciało Coyolxauhqui
(Muzeum Templo Mayor w mieście Meksyk)

Nowe wieści na temat majańskich malowideł w Chilonche

Oryginalny artykuł: Arqueologos valencianos sacan a la luz un excepcional mural maya pintado al fresco

W listopadzie 2013 roku pojawiła się na naszym blogu informacja o odkryciu wspaniałych majańskich malowideł, pokrywających wnętrze komnaty pałacowej w Chilonche (Gwatemala). Teraz Gaspar Muñoz i Cristina Vidal, kierujący Projektem Archeologicznym La Blanca, uchylili rąbka tajemnicy i przekazali, że malowidła przedstawiają sceny składania darów ofiarnych ważnym osobom o cechach zasługujących na szczególną uwagę, gdyż nawiązujących być może do legend Majów z ziem Jukatanu. Malowidła wykonane techniką al fresco są pierwszymi tego typu znalezionymi na ziemiach Gwatemali. Przedstawione postacie mężczyzn i kobiet, z nakryciami głów typowymi dla tego rejonu, wymalowano w kolorach czerni, czerwieni i ochry. Towarzyszące im krótkie teksty glificzne zawierają dane kalendarzowe oraz imiona własne. Cristina Vidal dodała również, że Majowie nie stosowali perspektywy i nakładali plany warstwowo, co pozwalało im na przedstawienie dali i sporej liczby osób.  

Fragment malowidła pokrywającego ściany komnaty pałacowej w Chilonche
(fot. Projekt Archeologiczny La Blanca)

Amazonia - desano, terra preta i małpy w Nowym Świecie

Documenting the Desano indigenous language of Brazil and Colombia. Phys.org 16.01.2014.
Researchers combine "terra preta" finds with statistics to map early Amazonian population centers. Phys.org 8.01.2014.
Reconstructing the New World monkey family tree. Phys.org 3.01.2014.

Amazonia to ostatnio jeden z gorących tematów, a prowadzone projekty badawcze dotyczą wszystkich jej aspektów: 

• współczesności - brazylijski Projekt Dokumentacji Języka Desano stara się ocalić od zapomnienia jedną z rdzennych kultur, 
• historii - prekolumbijskie techniki rolnicze (terra preta) mogły wyżywić duże miasta,
• prehistorii - jak małpy ewoluowały w Nowym Świecie.

Mapa dorzecza Amazonki (rys. Wikimedia Commons)

Piętnaście kodeksów z Tlaquiltenango

Oryginalny artykuł: Investigadora del INAH identifica un corpus de codices de mas de 450 anos de antiguedad

Laura Hinojosa, specjalistka z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) w Meksyku, zdołała zebrać ważny zbiór kodeksów sporządzonych ponad 450 lat temu i dotyczących płacenia danin w Dolinie Tlaquiltenango (obecnie stan Morelos, Meksyk). Praca była wyjątkowo żmudna, gdyż chodziło o rozpoznanie 15 kodeksów podzielonych na 345 kawałków znajdujących się w zbiorach dawnego klasztoru franciszkanów w Tlaquiltenango i w Bibliotece Muzeum Historii Naturalnej w Nowym Jorku. Zestawianie tych fragmentów przypominało zatem układankę.

Kodeks 1 zawierający genealogie
(fot. Miguel Angel Saloma Robles, American Museum of Natural History, Nowy Jork)

Archeolodzy odkryli majańskie malowidła ścienne w Belize

Oryginalny artykuł: Archaeologists discover rare ancient mural in Belize

W Tulix Mul, położonym w północno-zachodnim Belize, zachowały się do dnia dzisiejszego dwa pomieszczenia wzniesione przez Majów we wczesnym okresie klasycznym (200-600 n.e.). Obecnie miejsce to niczym górzysta wysepka, wyłaniająca się spośród drzew i krzewów, wznosi się na terenach oczyszczonych i wykorzystywanych przez miejscowych farmerów, którzy na razie wyrazili zgodę na pozostawienie go nietkniętym. Tulix Mul ma szczególne znaczenie dla archeologów, którzy od 2012 roku prowadzą tam prace pod auspicjami Maya Research Program (MRP) i University of Texas w Tyler.

Tulix Mul (fot. Maya Research Program)

W 2013 roku skupiono się na Budowli 2, w której były widoczne wykopy dokonane przez rabusiów. Jak podaje Colleen Hanratty, archeolog z MRP, celem badań było prześledzenie faz konstrukcyjnych na wschodniej fasadzie tej budowli z wczesnego okresu klasycznego, co pozwoliłoby ustalić moment jej opuszczenia w późnym okresie klasycznym (600-900 n.e.). Kiedy oczyszczono wykop po zachodniej stronie budowli okazało się, że pomieszczenie pozostawało nietknięte i zostało zamknięte już przez dawnych Majów. Badacze ujrzeli na ścianach pozostałości oryginalnej wyprawy wapiennej. Odkrycie to było bardzo ekscytujące, ale archeolodzy musieli być cierpliwi i kontynuowali prace przy wschodniej fasadzie budowli. Wkrótce przekonali się, że komnata z wczesnego klasyku została wypełniona gruzem na początku późnego okresu klasycznego. Ostrożnie usunięto zalegający materiał budowlany i natrafiono na wyprawę wapienną nałożoną na zachodniej ścianie pomieszczenia i ławach.

Wykop dokonany przez rabusiów po zachodniej stronie budowli (fot. Maya Research Program)

Chan Chan (Peru) jednym z najbardziej spektakularnych miast Nowego Świata

Oryginalny artykuł: Chan Chan reconocida como uno de los sitios mas espectaculares del Nuevo Mundo

Chan Chan zostało uznane za jedno z najbardziej spektakularnych miast Nowego Świata. Na liście dwudziestu tak szczególnych miejsc znajdują się, między innymi, Tiwanaku (Boliwia), Tikal (Gwatemala), Monte Albán (Meksyk), Park-Muzeum La Venta (Meksyk) i Cahokia (USA). Już w 1986 roku Chan Chan zostało wpisane przez UNESCO na Listę Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości i uważane jest za największe na świecie miasto zbudowane z gliny, gdyż ten ogromny kompleks architektoniczny został wzniesiony z adobe – glinianych cegieł suszonych na słońcu. Chan Chan było polityczną i administracyjną stolicą królestwa Chimor. Obejmowało niegdyś obszar około 20 kilometrów kwadratowych, choć obecnie pozostałości dawnego miasta zajmują jedynie 12-14 kilometrów kwadratowych.

Chan Chan (fot. La Republica, Peru)

Mury budowli Chan Chan przypominają wyglądem wzór tkaniny, a ściany wokół dziedzińców pokryte są reliefami z najróżniejszymi motywami geometrycznymi i zoomorficznymi, spośród których wyróżniają się wizerunki ptaków i zwierząt przypominających wyglądem wiewiórki, choć uważanych niekiedy za nutrie coypu, a najprawdopodobniej będącymi gryzoniami morskimi anzumito. 

Fragment reliefu z wizerunkami anzumito (fot. La Republica, Peru)

Kolejne pochówki znalezione w Peru i na Florydzie

Archaeologists Find Human Remains in Walls of Wari Complex. Peruvian Times 8.01.2014.
Work on Olmos Project Turns Up Ancient Sican Cemetery. Peruvian Times 10.01.2014.
Remains of 2,000-year-old woman found in Florida. Stone Pages Archaeo News 11.01.2014.

Trzy nowe odkrycia archeologiczne: w Peru szczątki 3 osób ukryte w murach Wiracochapampa i 35 grobów kultury Sican oraz na Florydzie doskonale zachowane kości kobiety sprzed 2 tys. lat.

W północnym Peru archeolodzy odkryli szczątki trzech osób ukryte w kamiennych murach stanowiska archeologicznego Wiracochapampa. Jedna z czaszek nadal miała metalowe elementy - być może nausznice. Jest to już piąty pochówek znaleziony w tym kompleksie i najbardziej wyjątkowy: poprzednie znaleziono w gruzie, natomiast te ostatnie zostały w celowy sposób umieszczone w niszy w murze i zabezpieczone.

Archeolodzy uważają, że Wiracochapampa był centrum administracyjnym kultury Wari, która obejmowała swoim zasięgiem dużą część obecnego południowo-centralnego wybrzeża i wyżyny Peru w okresie 500 n.e.-1000 n.e. przed Imperium Inków. Natomiast zdaniem archeologa Victora Tufinio, odpowiedzialnego za te wykopaliska, w starożytnym Peru chowanie zmarłych wewnątrz murów było typowe dla kultury Huamachuco, która kwitła na północnych wyżynach w mniej więcej tym samym czasie co Wari. Uważa on, że być może zmarli byli pierwotnie pochowani gdzie indziej, a następnie ich kości zostały przeniesione i pochowane w murach, co miało zapewnić związek między czczonymi przodkami a żyjącymi, którzy mieli zamieszkać w tym miejscu.

Prace archeologiczne w Wiracochapampa (fot. La Republica)

INAH stara się o wpisanie obszaru na południe od Calakmul na listę światowego dziedzictwa UNESCO

Orygnalny artykuł: Buscan inscripcion del sur de Calakmul en la lista del patrimonio mundial

Badania prowadzone przez ostatnich szesnaście lat pozwoliły zlokalizować w południowej części Rezerwatu Biosfery Calakmul około 50 prekolumbijskich ośrodków, zamieszkiwanych przez Majów w tym samym czasie, co Calakmul i Tikal. Są wśród nich zarówno znaczące miasta najwyższej rangi, jak i ośrodki średniej wielkości bądź bardzo małe. Wszystkie one rozwijały się przez dwa tysiące lat na Centralnych Nizinach Majów na Półwyspie Jukatan.

Rezerwat Biosfery Calakmul

Obecnie Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH), za pośrednictwem Dyrekcji Światowego Dziedzictwa i Krajowej Koordynacji Archeologii oraz we współpracy z Ministerstwem Środowiska i Zasobów Naturalnych (Semarnat), Krajową Komisją Chronionych Obszarów Przyrody (Conanp) i władzami stanu Campeche, starają się o wpisanie przez UNESCO południowych ziem Biosfery Calakmul na listę światowego dziedzictwa i uznanie ich za tak zwane „Dobro Mieszane” czyli obiekt kulturowo-przyrodniczy. Obszar ten obejmuje 330 tysięcy hektarów z 723 tysięcy, które zajmuje cały Rezerwat Biosfery.

Budowla 15-A w Champerico (fot. INAH)

Odciski ludzkich stóp z Meksyku najstarsze w Ameryce Płn.

Originalny artykuł: Blake de Pastino. Oldest Human Footprints in North America Identified. Western Dig 9.12.2013.

Ponad 10 tys. lat temu przez pustynię Chihuahua przeszedł wędrowiec zostawiając najstarsze w Ameryce Płn. ślady ludzkich stóp. Wiek dwóch odcisków - stopy prawej i lewej - odkrytych w 1961 został ostatnio oceniony na 10550 lat. Ponadto znaleziono ślady sprzed 7 tysięcy lat, a analiza pyłków roślinnych znalezionych w próbkach pokazuje, jak zmieniał się klimat w tym regionie i jak jego mieszkańcy musieli się przystosować do zmieniających się warunków.

Ślady ludzkich stóp sprzed ponad 10 tys.lat znalezione w 1961, obecnie w Museo del Desierto (Muzeum Pustyni) w Saltillo (fot. Arturo Gonzalez)

W Meksyku znaleziono 4 czaszki ofiar z okresu postklasycznego

Oryginalny artykuł: Pre-Columbian Skulls Found While Expanding Metro Line in Mexico. Hispanically Speaking News 2.01.2014.

Władze miasta Meksyk podały, że podczas budowy nowej linii metra znaleziono cztery czaszki stanowiące część ołtarza z ludzkich kości z późnego okresu poklasycznego (1350-1521). Specjaliści z INAH (Meksykańskiego Instytutu Antropologii i Historii) stwierdzili, że czaszki należały do dwóch mężczyzn, jednej kobiety i psa oraz że mężczyźni w chwili śmierci mieli 25-35 i poniżej 35 lat, a kobieta pomiędzy 18-22 lat, przy czym jej czaszka została celowo zniekształcona.

Czaszka z otworami służącymi do wystawienia jej na widok publiczny na tzompantli (fot. INAH)

Malowidła w El Tajín (Veracruz, Meksyk)

Oryginalny artykuł: Preservan murales de El Tajin para la posteridad

W grudniu 2013 roku specjaliści Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) w Meksyku zakończyli trwające cztery lata prace konserwatorskie malowideł ściennych, pokrywających różne elementy architektoniczne Budowli I w El Tajín (stan Veracruz, Meksyk), zamieszkiwanej niegdyś przez miejscową elitę. Malowidła liczą ponad tysiąc lat, gdyż budowle kompleksu znanego obecnie jako Tajín Chico pochodzą z okresu pomiędzy 900 a 1000 r. n.e. Jak wyjaśnia kierująca projektem Dulce María Grimaldi, ze względu na panującą w budowli wilgoć, malowidła były pokryte łuskami soli, które stanowiły dla nich poważne zagrożenie.

Fragment malowidła w Budowli I w El Tajín (fot. Melitón Tapia, INAH)

Jak rdzenni Amerykanie świętują Nowy Rok

Początek Nowego Roku był i jest obchodzony przez wszystkie rdzenne kultury amerykańskie, chociaż nie wszystkie wybrały tę samą datę. W obu Amerykach obchody Nowego Roku łączą się z ceremoniami ognia i zazwyczaj są związane z przesileniem zimowym, czyli najdłuższą nocą w roku, przypadającą w grudniu na półkuli północnej i w czerwcu na południowej, lub z pierwszym nowiem po przesileniu zimowym. Natomiast w Ameryce Środkowej obchody Nowego Roku całkowicie zerwały z kalendarzem astronomicznym i stały się świętem ruchomym.

Plemiona Umatilla ze wschodniego Oregonu rozpoczynają świętowanie tuż przed przesileniem - 20 grudnia. Obchody nazywane się Kimtee Inmewit (powitanie nowych pokarmów) i - jak wyjaśnia duchowy przywódca - tradycja sięga czasów, gdy świat był nowy. Pierwszym pokarmem, który został stworzony był łosoś, drugim - jeleń. Dla Indian Umatilla Nowy Rok to czas świętowania powrotu świętych pokarmów przez śpiew, grę na bębnach, tańce, modlitwę i wspólny posiłek w długim domu.

Tradycyjny irokeski długi dom, w którym mieszkało 50-60 osób (fot. Wikimedia Commons). Nazwa własna Irokezów to Haudenosanee , czyli "ludzie z długich domów"