Tajemnica masek z Teotihuacan

Oryginalny artykuł: Electron beam points to origins of Teotihuacan stone faces

Spośród licznych artefaktów znalezionych na terenie Teotihuacan szczególnie wyróżniają się wspaniałe maski. Do tej pory sądzono, że wykonano je głównie z jadeitu oraz że były one dziełem rzemieślników, zamieszkujących tę wielką prekolumbijską metropolię. Najnowsze badania, przeprowadzone przez antropolog Jane Walsh i geologa Timothy Rose ze Smithsonian National Museum of Natural History w Waszyngtonie wskazują jednak, że maski nie tylko wyrzeźbiono z mniej twardych materiałów, ale i sami artyści pochodzili spoza Teotihuacan.

Maska z Teotihuacan (Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

W kolekcjach muzealnych na całym świecie znajduje się obecnie ponad 600 masek z Teotihuacan. Jane Walsh podkreśla, że nikt do tej pory nie przeprowadził badań, które pozwoliłyby ustalić materiał wykorzystany do wyrobu masek. Tym razem zastosowano współczesną technologię, a mianowicie skaningowy mikroskop elektronowy, który umożliwia zidentyfikowanie atomów i minerałów oraz ukazuje najdrobniejsze ślady pozostawione przez rzeźbiarzy. Timothy Rose zaprezentował wyniki badań w połowie listopada, podczas corocznego spotkania American Vacuum Society w Baltimore.

Maska z Teotihuacan (Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Dzieci i lamy złożone w ofierze w Peru 600 lat temu

Oryginalny artykuł: Peruvian dig reveals sacrificial mystery. Phys.org 29.10.2014.

Antropolog John Verano z Tulane University od 30 lat prowadzący wykopaliska w Peru dokonał unikalnego odkrycia rytualnej ofiary z dzieci i młodych lam sprzed 600 lat. W 2011 w nadmorskiej wiosce Huanchaquito peruwiański archeolog Gabriel Prieto odkrył szczątki 42 dzieci, które zostały złożone w ofierze razem z 76 lamami. Obszar ten niegdyś stanowił część państwa Chimú, które zdominowało większą część peruwiańskiego wybrzeża w latach 1100-1470 n.e., po czym zostało podbite przez imperium Inków. W tym roku Prieto i Verano rozszerzyli obszar wykopalisk i zakończyli badania szczątków dzieci znalezionych w 2011 roku, co było możliwe dzięki wsparciu National Geographic Society i Centrum Studiów Latynoamerykańskich przy Tulane University.

Według Verano najnowsze wykopaliska ujawniły kolejne szczątki osób złożonych w ofierze, co pozwoli na dokładniejszą rekonstrukcję tego wydarzenia. Badacze uważają, że mogła być to ofiara dla morza lub reakcja na poważne powodzie spowodowane przez anomalię pogodową El Niño, oraz że zadaniem lam być może było przetransportowanie ofiar w zaświaty.

Antropolog John Verano i doktorantka Brittany Dement badają szczątki dziecka, które zostało złożone w ofierze i pochowane 600 lat temu na wybrzeżu Peru. (Fot: John Verano)

Mumie z prekolumbijskiego Meksyku

Na naszym blogu wielokrotnie pojawiały się informacje o mumiach znajdowanych na ziemiach Peru lub Chile. Jednak może nie wszyscy wiedzą, że zmumifikowane zwłoki ludzi, pochodzące z czasów prekolumbijskich, znaleziono również na ziemiach Meksyku, zwłaszcza w jego północnej części, wyróżniającej się suchym klimatem. Josefina Mansilla Lory i Ilán Santiago Leboreiro Reyna, zajmujący się antropologią fizyczną w UNAM (Universidad Nacional Autonoma de Mexico), w jednym z wydań czasopisma Arqueologia Mexicana opisali kilka przykładów.

Zawiniątko grobowe z mumią dziecka znalezione w grocie

Cueva de la Candelaria (stan Coahuila) (fot. DAF/INAH)

Śmierć trójki dzieci na Alasce rzuca światło na życie pierwszych Amerykanów

Oryginalny artykuł: Archeologists discover remains of Ice Age infants in Alaska. Phys. org 10.11.2014.

Na Alasce odkryto szczątki dwojga niemowląt pochowanych ponad 11 tys. lat temu - są to szczątki najmłodszych zmarłych, jakie kiedykolwiek znaleziono w północnoamerykańskiej Arktyce. Zdaniem Bena Pottera z University of Alaska Fairbanks, stanowisko i znalezione na nim artefakty rzucają nowe światło na zwyczaje pogrzebowe ludzi, którzy zamieszkiwali ten rejon tysiące lat temu. Potter kierował zespołem archeologicznym, który na jesieni 2013 dokonał odkrycia na stanowisku Upward Sun River w pobliżu rzeki Tanana w środkowej Alasce. 

Potter i jego współpracownicy podkreślają, że znalezione ludzkie szczątki i towarzyszące im dary ofiarne, jak również pora roku, kiedy dzieci zmarły i zostały pochowane, otwierają nowy rozdział w naszym rozumieniu wczesnych społeczności: jak były zorganizowane, jakim niebezpieczeństwom musiały stawić czoła, jak traktowano najmłodszych członków grupy, jak postrzegano śmierć i jaką wagę przywiązywano do związanych z nią rytuałów.

Wykopaliska na stanowisku Upward Sun River (fot. Ben Potter)

Specjaliści przygotowują mapę inkaskich ruin ukrytych pod miastem Cusco

Oryginalny artykuł: Cusco tendra mapa de sitios arqueologicos enterrados bajo la Cudad Imperial

W sierpniu bieżącego roku, na naszym blogu ukazała się informacja o pozostałościach muru i schodów Inków, które odkryto przypadkowo podczas prac na ulicy Mantas, przy wejściu na plac w Cusco. Mur ma niemal dwa metry wysokości i osiem metrów szerokości. Został wzniesiony z obrobionych i perfekcyjnie ułożonych bloków kamiennych. Po każdej stronie muru znajdują się schody liczące siedem stopni. Jak wyjaśnił José Luis Farfán Quintana, budowla ta mogła być powiązana z rzeką Saphy, która przepływała przez miasto.

Ulica Mantas w Cusco i pozostałości budowli inkaskich (fot. Andina)

Mapy cyfrowe tras lądowych Mexików

Oryginalny artykuł: Buscan construir mapas digitales de las rutas de transporte en el Imperio Mexica

Którędy wiodły szlaki handlowe Mexików? Jak kontrolowali oni podległe im ziemie? Jakimi drogami docierały do nich daniny? Jak przemieszczały się wojska Mexików? To tylko część pytań, na które stara się znaleźć odpowiedzi Igor Lugo Olmos, badacz z Regionalnego Centrum Badań Interdyscyplinarnych (CRIM) na UNAM (Universidad Nacional Autónoma de Mexico) w mieście Meksyk. Niektóre z tych tajemnic zamierza on rozwiązać w ramach prac nad systemem transportu dawnych cywilizacji. Celem projektu jest przygotowanie map cyfrowych, które wskażą te trasy z dobrym przybliżeniem, dzięki czemu będzie można lepiej poznać, jak rozwijała się cywilizacja Mexików.

Wojownicy Mexików (Kodeks Mendoza)

Ludzie skolonizowali wysokie Andy już pod koniec plejstocenu

Oryginalny artykuł: Archaeologists document highest altitude ice age human occupation in Peruvian Andes. Phys.org 23.10.2014.

W peruwiańskich Andach zespół archeologów z University of Maine odkrył najwyżej położone (4500 m n.p.m.) i najstarsze na świecie (ponad 12 tys. lat) ślady osadnictwa wysokogórskiego. Ich odkrycie przesuwa datę ludzkiego osadnictwa na terenach wysokogórskich o prawie tysiąc lat wstecz.

Pomimo niskich temperatur, wysokiego natężenia promieniowania słonecznego i niskiej zawartości tlenu grupy myśliwych-zbieraczy zainicjowały kolonizację tych odległych terenów już pod koniec plejstocenu, zaledwie 2 tys. lat po dotarciu ludzi do Ameryki Południowej. Zdaniem antropologa Kurta Rademakera badania nad tym, jak ludzie przystosowywali się do tak ekstremalnych warunków środowiskowych, jest ważne dla zrozumienia ludzkiej kulturowej i genetycznej zdolności do przetrwania.

Na stanowisku archeologicznym Pucuncho (4355 m n.p.m.) znaleziono 260 narzędzi takich jak groty, narzędzia obrabiane dwustronnie i jednostronne skrobaki, których wiek oceniono na do 12800 lat. W jaskini Cuncaicha (4480 m n.p.m.) znaleziono dobrze zachowane i udokumentowane ślady osadnictwa sięgające 12400 lat wstecz, w tym ślady sadzy na suficie i sztukę naskalną. Większość kamiennych narzędzi z Cuncaicha została wykonana z miejscowego obsydianu i andezytu, a znalezione kości pokazują, że polowano na wikunie, gwanako i taruki.

Jaskinia Cuncaicha (fot. Kurt Rademaker)

Nowe stanowisko archeologiczne na ziemiach Kolumbii

Oryginalny artykuł: Archaeologists recover remains of Pre-Columbian village in central Colombia

Na ziemiach centralnej Kolumbii archeolodzy odkryli pozostałości dawnego miasta, którego początki sięgają 900 r. p.n.e. Na ruiny natrafiono przypadkowo, kiedy to spółka energetyczna EPM rozpoczęła prace związane z budową sieci energetycznej w mieście Soacha, leżącym na południowy wschód od stolicy kraju, Bogoty.

Nowe stanowisko archeologiczne na terenie Kolumbii (fot. EPM)

Już pierwsze badania dowodzą, że jest to największe stanowisko archeologiczne na terenie Kolumbii. Zajmuje obszar około 4,9 hektarów i pozwala uczonym zrozumieć, jak żyły niegdyś indiańskie plemiona.

Pozostałości dawnych budowli (fot. EPM)

Tajemnice żeglugi Polinezyjczyków

Oryginalny artykuł: Researchers find possible explanation of early Polynesian migration. Phys.org 30.09.2014.

Dwa zespoły badaczy zajmujące się najwcześniejszymi ruchami migracyjnymi w rejonie Polinezji opublikowały wyniki swoich badań. Pierwszy proponuje, że dawni Polinezyjczycy żeglowali na południowy zachód na Nową Zelandię i na północny wschód na Wyspę Wielkanocną dzięki okresowym zmianom kierunków wiatru. Druga opisuje technicznie zaawansowaną łódź znalezioną niedawno na Nowej Zelandii, która być może pochodzi z Polinezji. 

Polinezyjska mapa pokazująca wyspy oraz kierunek wiatru i fal, ok. 1904 (fot. Wikimedia Commons)

Badania genetyczne potwierdzają kontakty między Polinezją a Ameryką

Oryginalny artykuł: Genomic data support early contact between Easter Island and Americas. Phys.org 23.10.2014.

Najnowsze badania genetyczne wykazały, że kontakt między Ameryką a Wyspą Wielkanocną został nawiązany na kilkaset lat przed 1722, kiedy dotarł tam holenderski podróżnik Jakob Roggeveen. Wyniki badań opublikowane w Current Biology przedstawiają dowody genetyczne na trans-pacyficzne podróże między Polinezją a Ameryką, które dzieli niebagatelna odległość 4 tys. km, już ok. 1300-1500 n.e.

Zdaniem Anny Sapfo Malaspinas z Muzeum Historii Naturalnej przy duńskim Centrum Geogenetyki nasze poglądy na temat wczesnych migracji ludzi i kolonizacji Ameryki muszą zostać znacząco przewartościowane. Current Biology opublikuje także artykuł Malaspinas i Eske Willerslev opisujący badania dwóch ludzkich czaszek z brazylijskiego plemienia Botocudos (Aimore), których genom jest całkowicie polinezyjski bez widocznego komponentu rdzennie amerykańskiego.

Położenie Wyspy Wielkanocnej (Rapa Nui) na Pacyfiku (mapa Wikipedia)

Tzompantli na Dzień Zmarłych

W czasach prekolumbijskich, w Mezoameryce, szczególnie u Mexików, tzompantli – „ściana czaszek” była szczególnego rodzaju budowlą. W zasadzie było to drewniane rusztowanie, na którym umieszczano czaszki osób złożonych w ofierze. Na terenie Wielkiej Świątyni (Templo Mayor) w dawnym Tenochtitlán zachowała się platforma, ozdobiona z trzech stron 240 czaszkami, wyrzeźbionymi w kamieniu i pokrytymi warstwą stiuku.

Pozostałości dawnego tzompantli na terenie Templo Mayor

W tym roku, z okazji Dnia Zmarłych, w Museo Nacional de las Intervenciones w mieście Meksyk przygotowano specjalne tzompantli, udekorowane 400 kolorowymi czaszkami wykonanymi z gipsu.

Współczesne tzompantli (fot. MNI-INAH)