Podstawą diety mieszkańców Wyspy Wielkanocnej był batat

Dental plaque reveals key plant in prehistoric Easter Island diet. Science Daily 15.12.2014.

Doktorantka Monica Tromp z University of Otago w Nowej Zelandii i dr John Dudgeon z Idaho State University opublikowali wyniki najnowszych badaniach wyjaśniających ich zaskakujące wcześniejsze wyniki, które wskazywały na to, że przez kilka stuleci to palma była podstawą diety mieszkańców Rapa Nui, czego nie potwierdziły żadne inne badania archeologiczne ani etnohistoryczne. Wręcz przeciwnie wszystko wskazuje na to, że palma znikła z wyspy wkrótce po przybyciu ludzi około XIII w. Tym nie mniej pierwsze badania wykazały, że większość fitolitów (mikroszczątków roślinnych) w kamieniu nazębnym pochodziła z drzew palmowych. Zęby pochodziły z pochówków z wielu stanowisk archeologicznych na wyspie, badanych na początku lat 80. XX wieku.

Typowy krajobraz Wyspy Wielkanocnej: wygasłe wulkany pokryte niską roślinnością (fot. Bjørn Christian Tørrissen / Wikimedia Commons)

Badania podwodnej jaskini Blue Hole (Belize) rzucają nowe światło na suszę na ziemiach Majów

Oryginalny artykuł: Drought caused Maya collapse

Nowe badania na ziemiach Majów zdają się potwierdzać, że to właśnie długotrwała susza mogła stać się bezpośrednią przyczyną upadku majańskich miast pod koniec okresu klasycznego. Tym razem w centrum zainteresowań uczonych znalazła się podwodna jaskinia Blue Hole („Błękitna Dziura”) w Belize i okoliczne laguny. Jak podaje André Droxler z Rice University, pobrane z nich próbki minerałów świadczą o wielkiej suszy w latach 800 – 900 n.e. Kiedy wróciły deszcze, Majowie przenieśli się na ziemie północne, ale – jak dowodzą przeanalizowane osady – sytuacja powtórzyła się kilku wieków później, kiedy to ponowne opuszczenie miast zbiegło się z okresem suszy.

Chociaż w ubiegłych latach już wielokrotnie łączono suszę z upadkiem cywilizacji Majów, to jednak wyniki najnowszych badań potwierdzają te przypuszczenia. André Droxler podkreśla, że tym razem dane pochodzą z różnych miejsc leżących w centralnym regionie ziem Majów.

Blue Hole ("Błękitna Dziura") w Belize (fot. Tami Freed)

Ludzie i megafauna jednocześnie zamieszkiwali Florydę na długo przed Clovis

Oryginalny artykuł i wywiad z Jamesem Adovasio: MAI dig suggests human presence at Old Vero Man site. Mercyhurst University 16.12.2014.

Geolog E.H. Sellards, który na początku XX wieku prowadził prace na Florydzie, z pewnością ucieszyłby się na wieść, że dzięki badaniom Instytutu Archeologicznego Mercyhurst (MAI) potwierdzona została jego kontrowersyjna teoria o współistnieniu ludzi i prehistorycznej megafauny około 14 tys. lat temu. Dyrektor MAI dr James Adovasio, który opisuje swoje badania na stanowisku Old Vero Man jako największe paloeindiańskie wykopaliska prowadzone obecnie w Ameryce Północnej, uważa, że odkryte przez jego zespół dowody niepodważalnie wykazały jednoczesną obecność ludzi i późnoplejstoceńskich zwierząt.

Na stanowisku Old Vera Man znaleziono kości zwierzęce wstępnie zidentyfikowane jako należące do wymarłych gatunków wilka strasznego i jakiegoś wielbłądowatego (fot. Mercyhurst University).

Susza w IX w. n.e. mogła spowodować opuszczenie Tikal

Oryginalny artykuł: Resuelto el misterio de Tikal, una de las mayores capitales mayas

Od wielu lat uczeni starają się zrozumieć przyczyny opuszczenia – w późnym okresie klasycznym – wielu majańskich miast. Ostatnio grupa badaczy ze Stanów Zjednoczonych, Meksyku i Gwatemali opublikowała w Proceedings of Nacional Academy of Scienes (PNAS) wyniki swych prac prowadzonych na terenie Tikal, leżącego wśród tropikalnych lasów dzisiejszej Gwatemali i uważanego za jeden z głównych ośrodków politycznych dawnych Majów.

Budowle Akropolu Centralnego w Tikal

Dzieje azteckiego Kamienia Słońca

Oryginalny artykuł: Se cumplen 224 anos del descubrimiento de la Piedra del Sol

W dniu dzisiejszym, 17 grudnia, mijają dokładnie 224 lata od odkrycia słynnego azteckiego monolitu, znanego jako Kamień Słońca. Ta ogromna rzeźba pozostawała zakopana przez ponad 200 lat. Natrafiono na nią przypadkowo 17 grudnia 1790 roku, podczas prac wodociągowych i brukarskich, prowadzonych po południowej stronie placu Plaza Mayor w mieście Meksyk. W związku z przypadającą rocznicą, archeolog Bertina Olmedo Vera, kurator Narodowego Muzeum Antropologii przypomniała historię Kamienia Słońca. Po zniszczeniu miasta México-Tenochtitlan w 1521 roku, hiszpańscy konkwistadorzy usunęli monolit z sakralnego zakątka i umieścili go w pozycji poziomej, z reliefem zwróconym do góry, na Plaza Mayor (obecnie Zócalo), na zachód od pałacu wicekróla. Kamień Słońca pozostawał tam przez kilkadziesiąt lat, aż do drugiej połowy XVI wieku, kiedy to arcybiskup Alonso de Montúfar nakazał odwrócić go i zakopać, gdyż jego zdaniem monolit był dziełem diabła i źle wpływał na mieszkańców miasta.

Aztecki monolit znany jako Kamień Słońca
(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Bogactwo prekolumbijskiej Panamy

Oryginalny artykuł: Penn Museum exhibits spectacular finds form ancient Panama

Od lutego do listopada 2015 roku, W Penn Museum w Filadelfii będzie można podziwiać wystawę „Beneath the Surface: Life, Death, and Gold in Ancient Panama”. To dobra okazja, aby przypomnieć o odkryciach dokonanych na terenie stanowiska archeologicznego Sitio Conte, leżącego w odległości około 160 kilometrów na południowy zachód od miasta Panama.

Plakietka ze złota znaleziona w Sitio Conte (fot. Penn Museum)

Środki halucynogenne w Mezoameryce

Rytualne zażywanie najróżniejszych substancji halucynogennych było szeroko praktykowane na ziemiach Mezoameryki, przede wszystkim w celu kontaktu ze światem nadprzyrodzonym. W Meksyku do dziś spotykamy wiele roślin wykazujących właściwości psychoaktywne. W czasach prekolumbijskich były one uważane za „rośliny boskie”. Bernardino de Sahagún, w Księdze XI swojej Historia de las cosas de Nueva España (dziele znanym też jako Kodeks Florentyński) nie tylko wymienia najważniejsze z tych roślin, ale opisuje również efekty ich działania. Najbardziej znane było pnącze Rivea corymbosa, którego ziarna zwano ololiuhqui w języku nahuatl. Zdaniem zakonnika zawarte w roślinie substancje wprowadzały osoby w stan letargu i apatii, wywoływały wizje, upajały i doprowadzały do szaleństwa. Takie samo określenie odnosiło się prawdopodobnie także do innej rośliny powojowatej – Ipomea violacea, zawierającej również alkaloidy o działaniu psychoaktywnym.

Ololiuhqui (Kodeks Florentyński)

Podobne skutki, upojenie i szaleństwo, a także nadmierną pobudliwość i halucynacje, wywoływała roślina tlápatl, znana u nas jako Bieluń dziędzierzawa (Datura stramonium), której wszystkie części są silnie toksyczne i mogą doprowadzić do śmierci.

Tlápatl (Kodeks Florentyński)

Sztuka naskalna w Baja California (Meksyk)

Oryginalny artykuł: Expertos preservan el arte rupestre de Baja California

W północnej części półwyspu Baja California (Meksyk) badacze Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) prowadzą prace, których celem jest konserwacja licznych malowideł naskalnych i graffiti na terenie Sierra de Juárez. Projekt rozpoczął się już w 2013 roku i jest kierowany przez Sandrę Cruz. Na obszarze 180 hektarów zarejestrowano 23 miejsca z malowidłami naskalnymi, choć zwiedzającym udostępniono do tej pory jedynie pięć. Najważniejszym z nich jest stanowisko archeologiczne El Vallecito.

El Vallecito, Baja California, Meksyk 

(fot. Proyecto de Conservación del Sitio Rupestre El Vallecito, Baja California / INAH)

W El Vallecito zachowały się wizerunki postaci ludzkich o nieproporcjonalnie dużych palcach u rąk i nóg. Wymalowane są różnymi odcieniami czerwieni, w stylu artystycznym określanym jako La Rumorosa. Są one dziełem Indian Kumiai, liczą ponad 500 lat i pochodzą z najpóźniejszego okresu zamieszkiwania tego rejonu.

Wizerunki postaci na skale w El Vallecito

(fot. Proyecto de Conservación del Sitio Rupestre El Vallecito, Baja California / INAH)

Fotogaleria: Ceramika dawnej Kolumbii

Ziemie dawnej Kolumbii zamieszkiwane były przez liczne kultury, które zasłynęły ze wspaniałego rzemiosła. Nie tylko wyspecjalizowały się w obróbce złota, ale wytwarzały również najróżniejsze wyroby ceramiczne, jak figurki czy naczynia z motywami antropomorficznymi, zoomorficznymi i roślinnymi. Do najważniejszych kultur tego regionu należały: Muisca (600 – 1600 n.e.), Tairona (200 – 1600 n.e.), Zeñu (200 p.n.e. – 1600 n.e.), Quimbaya (500 p.n.e. – 1600 n.e.), Tolima (1000 p.n.e. – 1600 n.e.), Calima (1600 p.n.e. – 1600 n.e.) i Nariño (600 – 1600 n.e.). Przedstawione poniżej artefakty pochodzą z wystawy czasowej zorganizowanej w 2012 roku w Museo Nacional de las Culturas w mieście Meksyk

Kliknij na zdjęcie aby powiększyć / click on photos to enlarge

Figurki ceramiczne z regionu Nariño, znalezione w grobowcach i przedstawiające siedzące postacie mężczyzny i kobiety

 

Urna grobowa ozdobiona wizerunkiem postaci ludzkiej, pochodząca z regionu Magdalena (900 – 1600 n.e.)