Analiza genetyczna osób złożonych w grobowcu w El Brujo

Oryginalny artykuł: 1,500-year-old tomb in Peru holds human sacrifices, including strangled son next to father's remains, genetic analysis reveals

Uczeni z USA, Peru i Argentyny przeprowadzili analizę genetyczną sześciu osób pochowanych w grobowcu kultury Moche w El Brujo około 500 roku. Wyniki badań wykazały, że w ramach nieznanego do tej pory rytuału pogrzebowego dwoje nastolatków zostało uduszonych i złożonych w ofierze, aby towarzyszyć swym bliskim krewnym. To, co wydało się zaskakujące to fakt, że chłopiec został złożony w ofierze po śmierci swego ojca, a dziewczyna po śmierci swojej ciotki. Archeolodzy nigdy wcześniej nie zetknęli się z takim rytuałem. Pochowane osoby należały do kultury Moche, która rozkwitała wzdłuż północnego wybrzeża Peru w latach 300-950. Do dzisiaj zachowało się wiele świadectw z ikonografii i archeologii wskazujących na to, że przedstawiciele kultury Moche praktykowali ofiary z ludzi, których składali swoim bogom. 

Budowla w El Brujo znana jako Huaca Cao Viejo (fot. Jeffrey Quilter)

Badanie ujawnia historię papryczek chili

Oryginalny artykuł: Study traces the spicy history of chili peppers 

Jak podaje Katherine Chiou (z Katedry Antropologii Uniwersytetu Alabamy) historia papryczki chili jest w pewnym sensie historią ludzi w Ameryce. Jako paleoetnobotanik bada ona długoterminową relację między ludźmi a roślinami poprzez pozostałości archeologiczne. W artykule opublikowanym w Proceedings of the National Academy of Sciences przedstawia dowody na to, że udomowienie Capsicum annum var. annum, gatunku odpowiedzialnego za większość dostępnych w sprzedaży papryczek chili, nastąpiło w innym regionie Meksyku, niż wcześniej sądzono. W Meksyku zachowały się miejsca, takie jak na przykład jaskinie, w których panują warunki pozwalające na zachowanie szczątków botanicznych. W badaniach nad udomowieniem roślin przyjęto założenie, że obszar, w którym nastąpiło udomowienie danego gatunku charakteryzuje się największą różnorodnością.

Nasiona udomowionych i dzikich odmian papryki chili. Nasiona są częścią rośliny, która może być zachowana na stanowiskach archeologicznych i dlatego są kluczem do badania historii udomowienia roślin (źródło ilustracji: Proceedings of the National Academy of Sciences)

Na Alasce natrafiono na dowody, że ludzie i psy nawiązali więź 12 000 lat temu

Oryginalny artykuł: Archaeological remains in Alaska show humans and dogs bonded 12,000 years ago

Chociaż powiedzenie, że „pies jest najlepszym przyjacielem człowieka” może być starym banałem, to pytanie, kiedy ta przyjaźń się zaczęła od dawna nurtuje naukowców. Badania przeprowadzone w University of Arizona przybliżają nas do odpowiedzi na pytanie, jak rdzenni mieszkańcy obu Ameryk wchodzili w interakcje z wczesnymi psami i wilkami. Wyniki prac opublikowane w czasopiśmie Science Advances, oparte na pozostałościach archeologicznych z Alaski, pokazują, że ludzie i przodkowie dzisiejszych psów zaczęli nawiązywać bliskie relacje już 12 000 lat temu, około 2000 lat wcześniej niż dotychczas odnotowano w obu Amerykach. Badania, którymi kierował François Lanoë (z University of Arizona, Tucson i University of Alaska Museum of the North, Fairbanks, USA) opierały się na datowaniu radiowęglowym odkrytej w 2018 roku na stanowisku archeologicznym Swan Point (około 112 km na południowy wschód od Fairbanks) kości piszczelowej dorosłego psa. Okazało się wówczas, że pies żył około 12 000 lat temu, pod koniec epoki lodowcowej.

François Lanoë z fragmentem szczęki znalezionej w 2023 roku (fot. Zach Smith) 

W Hidalgo INAH chroni pozostałości archeologiczne znalezione podczas budowy drogi

Oryginalny artykuł: En Hidalgo, el INAH preserva vestigios arqueológicos hallados en obra carretera

W ramach projektu ratownictwa archeologicznego specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) zbadali pozostałości platformy piramidalnej, odkrytej w ostatnich miesiącach, podczas prac związanych z infrastrukturą drogową i budową trzeciego pasa autostrady nr 105 na trasie Pachuca-Huejutla (stan Hidalgo, Meksyk). Na pozostałości Budowli 1, będącej częścią prekolumbijskiej osady, nazwanej przez archeologów San Miguel, natrafiono na początku czerwca 2024 r. Miejsce to składa się z pięciu sektorów i co najmniej dziesięciu pagórków, kryjących dawne konstrukcje. Było zamieszkiwane od okresu epiklasycznego (lata 650-950) do późnego okresu postklasycznego (lata 1350-1519). Badacze przygotowali dokumentację tego stanowiska przy wsparciu dronów w celu przygotowania cyfrowych modeli fotogrametrycznych.

Budowla 1 po osłonięciu specjalnym murem (fot.: CINAH Hidalgo)

Paleoindianie wytwarzali igły z kości zwierząt futerkowych

Oryginalny artykuł: Early North Americans made needles from bones of fur-bearing animals, archaeologists find

Na terenie stanowiska LaPrele (hrabstwo Converse, stan Wyoming, USA) archeolodzy z University of Wyoming i innych instytucji odkryli 32 fragmenty igieł wykonanych z kości zwierząt futerkowych, w tym lisów, zajęcy lub królików, a także kotów, takich jak rysie amerykańskie, pumy i być może nawet wymarłe obecnie amerykańskie gepardy. Igły były prawdopodobnie używane do szycia odzieży z futer zwierząt, aby zapewnić wczesnym mieszkańcom Ameryki Północnej ciepło w chłodnym klimacie. W LaPrele już wcześniej znaleziono szczątki mamuta kolumbijskiego, pochodzące sprzed prawie 13 000 lat i koralik wykonany z kości zająca, uważany za najstarszy w obu Amerykach.

Fragment jednej z zachowanych kościanych igieł odkrytych na stanowisku LaPrele (fot. Todd Surovell)

Archeolodzy natrafili pod aleją Chapultepec na pozostałości kanału z czasów prekolumbijskich

Oryginalny artykuł: Bajo la avenida Chapultepec descubren los restos de un muelle y un canal navegable de época prehispánica

Dwa metry pod jedną z głównych arterii miasta Meksyk, aleją Chapultepec archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH), odkryli pozostałości molo i kanału z czasów prekolumbijskich, w miejscu gdzie była plaża półwyspu położona u podnóża wzgórza Chapulín. Podczas prac natrafiono na kilka odcinków sztucznego kanału i na niewielki port, do którego zapewne przypływały i z którego wypływały łodzie w stronę jeziora Texcoco.

Teren prac wykopaliskowych (fot. Mauricio Marat, INAH)

Na terenie Belize odkryto sieć kanałów i stawy

Oryginalny artykuł: Earliest fish-trapping facility in Central America discovered in Maya lowlands

Grupa badaczy (z University of New Hampshire, Texas State University, University of Vermont, USA i Flinders University, Australia) zebrała dane, które wskazują na obecność dużego, prekolumbijskiego obiektu do połowu ryb. Odkryta w Crooked Tree Wildlife Sanctuary (CTWS), największym śródlądowym mokradle w Belize, sieć kanałów została zaprojektowana tak, aby odprowadzać coroczne wody zalewowe do stawów w celu łowienia ryb, dzięki czemu można było nimi wyżywić nawet 15 000 osób przez cały rok. Początkowo uczeni sądzili, że te masywne konstrukcje zostały zbudowane przez Majów zamieszkujących pobliskie miasta, ale po przeprowadzeniu licznych datowań radiowęglowych okazało się, że powstały w późnym okresie archaicznym w latach 2000-1900 p.n.e. (około 1000 lat wcześniej niż znane dotychczas przykłady z Amazonii) i zostały pierwotnie zbudowane przez łowców-zbieraczy-rybaków, choć w późniejszym okresie były nadal wykorzystywane przez Majów.

Prace na terenie Crooked Tree Wildlife Sanctuary (źródło ilustracji: projekt Belize River East Archeology) 

Azteckie „gwizdki śmierci”

Oryginalny artykuł: Descubren cómo funcionaban los “Silbatos de la Muerte” aztecas, el aterrador sonido que utilizaban en sus rituales de sacrificio

Tak zwany aztecki „gwizdek śmierci” to instrument charakteryzujący się wydawaniem szokującego dźwięku, porównywalnego do rozdzierającego serce krzyku człowieka. Obecnie stał się on przedmiotem badań pod kątem jego możliwych zastosowań rytualnych i wpływu psychologicznego na słuchaczy. Niedawna analiza przeprowadzona na Uniwersytecie w Zurychu wykazała, że gwizdki te mogą wywoływać intensywną reakcję w ludzkim mózgu, co sugeruje, że Aztekowie mogli celowo wykorzystywać ten efekt podczas ceremonii i rytuałów ofiarnych. Korpus tych gwizdków ozdobiony jest kształtem czaszki, która może przedstawiać Mictlantecuhtli, azteckiego boga świata podziemnego. Mictlantecuhtli rządził Mictlán, miejscem, w którym według mitologii azteckiej przebywały dusze zmarłych. Wizualne połączenie gwizdka z tym bogiem i wydawany przez niego mrożący krew w żyłach dźwięk mogły być elementami symbolicznymi ułatwiającymi duchową przemianę złożonych w ofierze ludzi.

Jeden z azteckich „gwizdków śmierci” (fot. Sascha Frühholz)

Miasto Majów Ucanal zostało skażone rtęcią

Oryginalny artykuł: Toda la ciudad maya de Ucanal y sus habitantes estaban contaminados con mercurio

Ostatnie badania, których wyniki opublikowano w Journal of Archaeological Science: Reports ujawniły skażenie rtęcią w dawnych zbiornikach wodnych w mieście Majów Ucanal (Petén, Gwatemala). Zespół badawczy, złożony z archeologów i geologów, stwierdził nadmiernie wysoki poziom rtęci w osadach trzech zbiorników wodnych z końcowego okresu klasycznego, kiedy miasto osiągnęło swój szczyt rozwoju. Sytuacja ta rodzi pytania o stan zdrowia i warunki życia Majów zamieszkujących to miasto. Rtęć w postaci cynobru (siarczku rtęci) była szeroko stosowana przez Majów podczas ceremonii pogrzebowych oraz jako pigment do dekoracji budowli i przedmiotów luksusowych. 

Wykopaliska w Ucanal (fot. Projekt Archeologiczny Ucanal)

Świątynia z okresu formatywnego w Tukri-Apu Urqu

Oryginalny artykuł: Ayacucho: hallazgo de templo ceremonial en Cangallo revela interacción cultural con Chavín

Dokładne i pionierskie prace na stanowisku archeologicznym Tukri-Apu Urqu doprowadziły do odkrycia świątyni z okresu formatywnego (lata 1000-200 p.n.e.) o dość złożonej sekwencji architektonicznej, która świadczy o interakcji z kulturą Chavín. Badaniami kieruje Edison Mendoza Martínez (z Universidad Nacional San Cristόbal de Huamanga). Stanowisko Tukri-Apu Urqu położone jest w pobliżu wioski San Cristóbal de Tucre, należącej do dystryktu María Parado de Bellido, w prowincji Cangallo, w dolinie rzeki Pampas, 46 km na południe od miasta Ayacucho (Peru). Tukri-Apu Urqu zajmuje powierzchnię około 1,7 hektara i znajduje się na równinie Tucre Pampa. Jak podaje Edison Mendoza, miejsce to zostało prawdopodobnie wybrane ze względu na swe położenie na pampie i naturalne wzniesienie. Obejmuje ono kompleks platform rozmieszczonych wokół zagłębionej przestrzeni.

Pozostałości dawnej świątyni w Tukri-Apu Urqu (źródło fot. Andina)

Archeolodzy odkryli najstarszą znaną warzelnię soli Majów

Oryginalny artykuł: Archaeologists excavate earliest known ancient Maya salt works

Zespół archeologów z Lousiana State University (Baton Rouge, USA) i University of Texas (Tyler, USA) odkrył w południowym Belize najstarszą ze znanych warzelni soli Majów. Pracami kierowała Heather McKillop (z LSU), która jako pierwsza już wcześniej natrafiła na zachowane pod dnem morskim pozostałości drewnianych budowli i związane z nimi artefakty, w tym drewniane wiosło Majów znalezione w 2004 roku. Elizabeth Sills (z University of Texas) rozpoczęła współpracę z Heather McKillop jako magistrantka i kontynuowała ją jako doktorantka na LSU. Od czasu pierwszych odkryć w Belize archeolodzy natrafili na „kuchnie solne”, w których gotowano wodę morską w garnkach nad ogniem w celu uzyskania soli, a także pozostałości domów z drewnianych pali, krytych strzechą. Wszystkie były bardzo dobrze zachowane w płytkich lagunach przybrzeżnych. Od 2004 roku zespół badawczy zmapował aż 70 podwodnych stanowisk z 4042 drewnianymi palami. 

Mapka przedstawia nowo odkrytą warzelnię soli w Jay-yi Nah (źródło ilustracji: czasopismo Antiquity)

Poświęcony Tlalokowi depozyt ofiarny w Templo Mayor był związany z wielką suszą

Oryginalny artykuł: Ofrenda masiva de infantes dedicada a Tláloc fue coincidente con la gran sequía de 1454 en la Cuenca de México

Pomiędzy końcem lipca 1980 r. a początkiem stycznia 1981 r. zespół Projektu Templo Mayor (PTM) z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) odkopał depozyt ofiarny zawierający szczątki co najmniej 42 dzieci złożonych w ofierze bogu deszczu Tlalokowi, w nadziei na położenie kresu wielkiej suszy, która spustoszyła Dolinę Meksyku w połowie XV wieku. Leonardo López Luján powrócił do tego znaleziska podczas spotkania „Woda i Życie”, zorganizowanego w Meksyku przez Colegio Nacional. Podkreśla, że w ciągu 9 z 18 miesięcy składających się na kalendarz rolniczy odbywały się ceremonie mające na celu zapewnienie deszczu. Punktem kulminacyjnym niektórych rytuałów było składanie w ofierze dzieci uosabiających tlaloques, pomocników bóstwa deszczu.

Miejsce znalezienia depozytu ofiarnego 48 (źródło fot. INAH)

Rozgwiazdy z depozytu ofiarnego w Palacio Quemado w Tuli

Oryginalny artykuł: Identifican dos especies de estrellas de mar en ofrenda del Palacio Quemado de la Zona Arqueológica de Tula

W czasach prekolumbijskich ocean i żyjące w nim zwierzęta odgrywały ważną rolę nie tylko w gospodarce, ale także w religii i sztuce. Potwierdzają to badania, które wykazały obecność pięciu rozgwiazd znalezionych w liczącym ponad 1000 lat depozycie ofiarnym w Tuli, mieście Tolteków, należących do dwóch różnych gatunków. Prace prowadzili specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) i z Narodowego Autonomicznego Uniwersytetu Meksyku. 

Żółtym kolorem zaznaczono Palacio Quemado, w którym znaleziono depozyt ofiarny (autorzy rysunku: R.Cobean i A.G.Mastache)

W Huanchaco znaleziono szczątki 30 dzieci i siedmiu lam

Oryginalny artykuł: Hallazgo arqueológico en Huanchaco: restos de 30 niños y llamas encontrados corresponderían a la época de la cultura Chimú 

W dystrykcie Huanchaco, w regionie La Libertad grupa archeologów odkryła szczątki kostne 30 dzieci i siedmiu lam, pochodzące z kultury Chimú i datowane na około 1200 rok. Znaleziska tego dokonano w sektorze znanym jako Las Lomas, w odległości prawie jednego kilometra od tamtejszego kąpieliska. Projekt archeologiczny Huanchaco, rozpoczęty osiem lat temu, ma na celu zbadanie i odsłonięcie architektury obszaru zwanego Montículo 2 („Kopcem 2”). 

Prace wykopaliskowe w sektorze Las Lomas (źródło fot. Infobae)

Valeriana – miasto Majów, na które natrafiono w stanie Campeche

Oryginalny artykuł: Dan a conocer Valeriana, un nuevo sitio arqueológico descubierto en la selva de Campeche 

Nowe stanowisko archeologiczne, które rzuca światło na gęstość zaludnienia na terenie stanu Campeche w czasach prekolumbijskich pokazuje, że nadal jest jeszcze wiele do odkrycia. Uczeni z Tulane University, Northern Arizona University, University of Houston (USA) i z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) w Meksyku przeanalizowali dane uzyskane dzięki technologii LiDAR w 2013 roku na potrzeby monitoringu lasów jako część projektu znanego jako Alianza M-REDD+. Był to zupełnie niezbadany do tej pory obszar Majów w stanie Campeche (Meksyk). Zebrany materiał obejmuje trzy transekty i trzy bloki. Transekty mają około 275 m szerokości i około 213 km długości, a całkowity obszar to 58,30 kilometrów kwadratowych. Bloki badawcze obejmowały łącznie 64,10 kilometrów kwadratowych i zostały przeprowadzone w trzech miejscach: 1) na południe od miasta Xpuhil, w pobliżu Río Bec, 2) obok wioski Dos Lagunas i Bel Ha oraz 3) w pobliżu miasta Ucum w najbardziej na północ wysuniętej części stanu Campeche. W sumie odkryto 6674 nieznane dotąd budowle Majów. 

Mapka przedstawiająca trzy transekty i trzy badane bloki (źródło ilustracji: czasopismo Antiquity)

Nowe odkrycia ujawniają, że imperium Inków było bardziej rozległe

Oryginalny artykuł: ¿Hasta dónde llegaron los incas? Hallazgo en Argentina revela que imperio fue más extenso 

Do tej pory zakładano, że granica imperium Inków sięgała do obecnych terytoriów Argentyny i Chile. Zgodnie z artykułem opublikowanym na argentyńskim portalu informacyjnym „Sitio Andino”, badania, które przeprowadzili Sol Zárate Bernardi i Víctor Durán (z Universidad Nacional de Cuyo) pokazują, że południowa granica sięgała 150 kilometrów dalej na południe od rzeki Mendoza, na co wskazują nowe znaleziska na terenie chronionego obszaru przyrodniczego "Diamentowa Laguna” (w argentyńskiej prowincji Mendoza). Wcześniej sądzono, że południowe granice Tawantinsuyu sięgały do doliny Uspallata i rzeki Mendoza, na co wskazywały tambos oraz system dróg Qhapaq Ñan. 

Wulkan Maipo i "Diamentowa Laguna" (źródło fot. Andina)

W Dzibanché odkryto dwie platformy ozdobione modelowanymi w stiuku reliefami

Oryginalny artykuł: El INAH descubre tres fachadas con relieves alusivos a la dinastía Kaanu'l, en la Zona Arqueológica de Dzibanché 

Nowe ślady związane z potęgą Kaanu'l, jedną z dynastii Majów, która w czasach prekolumbijskich podbiła i nadzorowała liczne państewka na ziemiach zajmowanych obecnie przez Meksyk, Belize i Gwatemalę, zostały odkryte na terenie stanowiska archeologicznego Dzibanché (stan Quintana Roo, Meksyk). Są to dwie platformy, których fasady zostały bogato ozdobione modelowanymi w stiuku reliefami.

Fragment jednego z reliefów (fot. Gibran Huerta, INAH)

Projekt renowacji kamiennych mozaik w Kabah

Oryginalny artykuł: Reconocen proyecto de restauración de los mosaicos de piedra de la Zona Arqueológica de Kabah, con Premio INAH 

Projekt renowacji i konserwacji kamiennych masek na Budowli 2C6, znanej jako Codz Pop w mieście Majów Kabah został wyróżniony specjalną nagrodą przez Narodowy Instytut Antropologii i Historii. Jak podaje kierująca projektem Natalia Hernández Tangarife (z Centrum INAH Yucatán), w pracach brało udział 37 osób, w okresie od lipca 2022 roku do czerwca 2023 roku. Prace te stanowiły część szerzej zakrojonych działań, które obejmowały stanowiska Kabah, Sayil, Labna, Xlapak, Oxkintok, Chacmultun i jaskinię Loltun, w ramach programu Promeza, związanego z budową trasy pociągu przez ziemie Majów. 

Wygląd pałacu Codz Pop po zakończeniu renowacji (fot. Cuauhtemoc Moreno Cabrero)

Na stanowisku Huaca Poncoy 2 odkryto trzy pochówki ludzkie

Oryginalny artykuł: Lambayeque: hallan tres entierros humanos en sitio arqueológico Huaca Poncoy 2 

Podczas akcji ratownictwa archeologicznego na terenie stanowiska Huaca Poncoy 2 (dystrykt Monsefú, prowincja Chiclayo, Peru) odkryto trzy pochówki dorosłych osób. Znaleziono także materiał tekstylny i malakologiczny (mięczaki), kości wielbłądowatych, ceramikę, fragmenty malowideł ściennych oraz przedmioty drewniane i metalowe.

Prace wykopaliskowe w Huaca Poncoy 2 (źródło fot. Andina)

Świadectwa kultury Moche w huaca Mochan

Oryginalny artykuł: Hallazgo definitivo en Virú: descubren muros decorados con evidencia Moche en huaca Mochan

Po wschodniej stronie huaca Mochan, położonej w sektorze Calunga (prowincja Virú, region La Libertad) peruwiańscy archeolodzy z Universidad Nacional de Trujillo odkryli budowlę ze ścianami otynkowanymi w kolorach czerwonym, żółtym i białym. Jak podaje kierujący pracami Feren Castillo Luján, znaleziono również pozostałości ceramiki, tekstyliów i inne artefakty, dowodzące, że ta budowla w formie piramidy była w rzeczywistości świątynią, w której ludność Moche odprawiała swoje ceremonie religijne. 

Pozostałości dawnej świątyni (źródło fot. Andina)

Święty kamień z San Antonio de Huachipa

Oryginalny artykuł: Hallan una huaca o piedra sagrada con representaciones antropomorfas de animales 

Na terenie stanowiska San Antonio de Huachipa w Limie archeolodzy znaleźli rzeźbiony kamień, który jest uważany za huaca. Chociaż zazwyczaj słowem tym określa się dawne ośrodki, szczególnie te o charakterze religijnym, słowo to pierwotnie odnosiło się do wzgórz uznawanych za święte, do kamieni lub innych uświęconych przedmiotów. W San Antonio de Huachipa kamień był umieszczony w widocznym miejscu świątyni wzniesionej w formie litery „U”. Jak podaje kierujący pracami Jonathan Palacios, przyjmuje się hipotezę, że kamień jest rodzajem makiety pobliskiego wzgórza. 

Rzeżbiony kamień znaleziony w San Antonio de Huachipa (źródło fot. Andina)

W Pañamarca odkryto malowidła ścienne i tron kultury Mochica

Oryginalny artykuł: Arqueólogos descubren en Pañamarca recinto con mural y trono de autoridad femenina mochica 

Archeolodzy pracujący w Pañamarca (dolina Nepeña, region Ancash, Peru) odkryli tron i malowidła ścienne, przedstawiające ważną postać kobiecą z kultury Mochica. Mural został całkowicie odkryty w tym roku, choć częściowo wiedziano o nim od 2022 roku (post: „Malowidła kultury Moche w Pañamarca (Peru)”). Ze względu na problemy konserwatorskie nie można było wówczas kontynuować prac. W tym roku wznowiono wykopaliska w tym sektorze, co pozwoliło badaczom odsłonić ścianę z wizerunkiem postaci kobiecej, której towarzyszy od czterech do pięciu mniejszych postaci męskich niosących coś w rodzaju darów ofiarnych. Jak zaznacza Jessica Ortiz Zevallos (kierująca projektem) ta scena wskazywałaby, że kobieta była ważną postacią w kulturze Moche.

Malowidło przedstawiające kobietę siedzącą na tronie (fot. Lisa Trever)

W Huacachina Seca natrafiono na zawiniątka grobowe sprzed 800 lat

Oryginalny artykuł: Hallazgo arqueológico en Ica: descubren fardos funerarios de hace 800 años en Huacachina

Peruwiańscy archeolodzy, pracujący na terenie stanowiska archeologicznego Huacachina Seca (wcześniej zwanego Soniche, dystrykt Pueblo Nuevo, prowincja Ica, Peru) odkryli zawiniątka grobowe pochodzące sprzed ponad 800 lat. Kierujący pracami Rafael Mallco Huarcaya poinformował, że należą one do kultury Ica. Jedno zawiniątko grobowe zawierało szczątki młodej osoby zmarłej w wieku 13-16 lat. Wyprawa grobowa obejmowała tkaniny i naczynie ceramiczne. Drugie zawiniątko było mniejszych rozmiarów. Prace wykopaliskowe w Huacachina Seca rozpoczęły się pod koniec sierpnia. 

Zawiniątka grobowe kultury Ica (źródło fot. Andina)

Uczeni z Japonii zarejstrowali 303 nowe geoglify na Płaskowyżu Nasca

Oryginalny artykuł: Líneas de Nasca: descubren 303 nuevos geoglifos con ayuda de la inteligencia artificial 

Podczas sześciomiesięcznych prac terenowych na Pampa de Nasca naukowcy z Uniwersytetu Yamagata w Japonii oraz Jorge Olano z Uniwersytetu Paryskiego dzięki wykorzystaniu sztucznej inteligencji odkryli 303 nowe geoglify. Był to pilotażowy eksperyment, przy którym pracowało 10 osób i został przeprowadzony we współpracy z amerykańską firmą IBM. Do tej pory na tym terenie było zarejestrowanych 430 geoglifów, teraz ich liczba wzrosła do 733. Dotychczas zbadano jedynie 30% całego obszaru, który zajmuje 400 kilometrów kwadratowych, a zatem pozostaje jeszcze 70%.

Geoglif przedstawiający postać antropomorficzną (fot. Uniwersytet Yamagata)

Odkryto świadectwa oryginalnego języka kultury Chachapoya

Oryginalny artykuł: Fabuloso hallazgo: descubren evidencias de lengua originaria de antigua cultura Chachapoya 

Grupa badaczy peruwiańskich i niemieckich, złożona z antropologów i lingwistów znalazła dokumenty z początku XVII wieku, które świadczą o istnieniu języka chacha, oryginalnego języka kultury Chachapoya, używanego aż do początku XVII wieku. Z akt datowanych na 1617 rok wynika, że wizytatorzy korony hiszpańskiej, którzy przybyli do dystryktu Yapa (obecnie miejsce to jest znane jako Yambrasbamba, prowincja Bongará, Amazonas) przekazali, że rdzenna ludność porozumiewała się z władzami kolonialnymi w rodzimym języku, znanym obecnie jako chacha oraz w języku keczua. 

Mapka z zaznaczoną miejscowością Yapa (źródło ilustracji: Andina)

Około 13 000 lat temu ludność Clovis korzystała z obozowisk nad Wielkimi Jeziorami

Oryginalny artykuł: Clovis people used Great Lakes camp annually about 13,000 years ago, researchers confirm

Do niedawna nie było dowodów na to, że ludzie z kultury Clovis osiedlili się w regionie Wielkich Jezior. Ludzie Clovis pojawili się w Ameryce Północnej około 13 000 lat temu, w plejstocenie, kiedy to warstwy lodowców pokryły większą część kontynentu, w tym obecny stan Michigan, czyniąc ten ląd niegościnnym dla osadników. Jednak badanie przeprowadzone na Uniwersytecie Michigan w 2021 roku potwierdziło, że ludzie Clovis zbudowali w południowo-zachodnim Michigan obóz, obecnie nazywany stanowiskiem Belson. Teraz ci sami uczeni potwierdzili, że ludzie Clovis podróżowali do tego miejsca co roku, prawdopodobnie latem, przez co najmniej trzy, a prawdopodobnie nawet pięć kolejnych lat. Znalezione tam narzędzia dostarczają również dowodów na to, że dieta osadników obejmowała szeroką gamę zwierząt, od królików po piżmowoły. 

Mapka przedstawiająca połozenie stanowiska Belson (źródło ilustracji: czasopismo PLOS ONE)

Trasy migracyjne związane ze wschodnim wybrzeżem półwyspu Jukatan

Oryginalny artykuł: Los mayas de la Costa Oriental, integrados a corrientes migratorias; Oxtankah, la joya de la movilidad demográfica

Osady Majów na wschodnim wybrzeżu półwyspu Jukatan w okresie klasycznym i postklasycznym (lata 600-1540) były włączone do sieci tras migracyjnych, co umożliwiło nie tylko przemieszczanie się ludności, ale również wymianę kulturową i polityczno-gospodarczą z innymi miastami położonymi na północy półwyspu Jukatan, nad Zatoką Meksykańską, a także w Gwatemali, Hondurasie i Belize. Jak podaje Allan Ortega Muñoz, w tej panoramie mobilności demograficznej port Oxtankah można uznać za klejnot w koronie migracji w tym nadmorskim regionie. Oxtankah, leżące na południu stanu Quintana Roo, około 15 kilometrów od Chetumal, stolicy stanu, było jednym z najstarszych i najważniejszych portów morskich w regionie. Jego szczyt rozwoju przypadał na lata 600-900. W okresie postklasycznym ludzie nadal przybywali tam, by składać ofiary. Później Hiszpanie zbudowali tam kaplicę, w której odprawiano msze. 

Oxtankah

Sztuka tatuażu w prekolumbijskim Peru

Oryginalny artykuł: El arte del tatuaje en el Perú precolombino: técnicas ancestrales, influencia en la identidad y significado en el estatus social 

Na przestrzeni dziejów dawni mieszkańcy Peru starali się dzielić swoim dziedzictwem kulturowym na różne sposoby, czy to poprzez huacas, malowidła jaskiniowe, a nawet poprzez skórę. W prekolumbijskim Peru znane były tatuaże, a ich liczne przykłady zachowały się na zmumifikowanych ciałach znalezionych w grobowcach na ziemiach wzdłuż środkowego wybrzeża Peru. Praktyka tatuaży wykraczała poza estetykę i nabierała znaczeń kulturowych, duchowych i społecznych, dostarczając wskazówek na temat życia, tożsamości i wierzeń dawnych kultur. 

Mapka przedstawiajaca miejsca opisywane w artykule (rys. Benoit Robitaille, źródło: czasopismo Andean Past)

Prace konserwatorskie dziewięciu mezoamerykańskich gier patolli

Oryginalny artykuł: El INAH conserva nueve patollis, juegos mesoamericanos, descubiertos en obras del Tren Maya 

Podczas prac ratownictwa archeologicznego prowadzonych przez Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH) na Odcinku 7. trasy pociągu przez ziemie Majów, odnaleziono dziewięć zachowanych przykładów mezoamerykańskiej gry patolli wyrytej na stiukowej posadzce w budowli oznaczonej numerem T7-44279, w pobliżu majańskiego miasta Xpujil (stan Campeche, Meksyk), która pochodzi sprzed ponad 1000 lat. 

Jedna z zachowanych na posadzce gier patolli (fot. Felix Camacho Zamora)

Pozostałości prekolumbijskiego domu w Papantla (stan Veracruz)

Oryginalny artykuł: Hallan restos de una casa prehispánica, en Papantla, Veracruz

Podczas prac archeologicznych związanych z budową siedziby stanowej Universidad para el Bienestar „Benito Juárez García” (UBBJ) w Morgadal (Papantla, stan Veracruz, Meksyk) natrafiono na pozostałości domu wzniesionego z monolitycznego kamienia. Kierująca wykopaliskami badaczka z Centrum INAH Veracruz, Patricia Castillo Peña podała, że odkrycie odnotowano 10 lipca, kiedy rozpoczęły się wykopaliska prowadzone w ramach badania regionalnego, którego celem jest wdrożenie bazy danych dotyczących wzorca osadnictwa w regionie kulturowym El Tajín, głównie w środkowo-północnej części stanu Veracruz.

Teren prac wykopaliskowych (fot. Patricia Castillo)

Przenoszenie kompleksu pałacowego Majów

Oryginalny artykuł: Reubican milenario conjunto palaciego en inmediaciones de la estación Calakmul del Tren Maya

Już niedługo osoby podróżujące pociągiem przez ziemie Majów, dojeżdżające do stacji Calakmul będą mogły podziwiać dawny kompleks pałacowy, na który natrafiono w odległości 3,5 km podczas badań archeologicznych towarzyszących budowie 7. odcinka linii kolejowej. Zespół specjalistów podejmuje się żmudnego zadania renowacji czterech zabytków, kamień po kamieniu. Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH) oraz Centrum INAH Campeche uznały za konieczne zabezpieczenie tego kompleksu architektonicznego, zarejestrowanego przy drodze biegnącej z Escárcega do Chetumal, w Nuevo Conhuás, w gminie Calakmul.

Kompleks pałacowy odkryty podczas prac przy budowie pociągu
(fot. Proyecto de Salvamento Arqueologico del Tren Maya)

Badania archeobotaniczne w Vichama

Oryginalny artykuł: Investigación arqueobotánica en Vichama revela los alimentos consumidos hace 3,800 años

Badania archeobotaniczne w Vichama ujawniły co jadano tam 3800 lat temu. Ich rezultaty, opublikowane w czasopiśmie Q1 Vegetation History and Archeobotany przedstawiła Ruth  Shady Solís (dyrektorka stanowiska archeologicznego Caral) z okazji 17 lat prac wykopaliskowych na terenie Vichama (dystrykt Végueta, prowincja Huara, Peru). Celem badań było zarówno ustalenie jakie rośliny jadano, jak i sprawdzenie, które z nich były wykorzystywane w ceremoniach bądź ofiarowywane podczas rytuałów. Z kontekstów archeologicznych pobrano 123 próbki, pochodzące z bogatych w materię organiczną osadów.

Rośliny zidentyfikowane w Vichama (źródło fot. Andina)

Na wyspie Macapule zarejestrowano nowe stanowisko archeologiczne

Oryginalny artykuł: Descubren sitio de concheros en la Isla Macapule, clave para entender “la Tijuana prehispánica” que fue Guasave

Nowe stanowisko archeologiczne, które może być największym w meksykańskim stanie Sinaloa, zostało zarejestrowane na wyspie Macapule, jednej z 17 wysp Zatoki Kalifornijskiej. Dzięki stanowi zachowania będzie można znaleźć klucz, pozwalający zrozumieć obszar przemian kulturowych następujących pod wpływem prekolumbijskich społeczeństw z północno-zachodnich ziem dzisiejszego Meksyku i południowo-zachodnich Stanów Zjednoczonych oraz środkowo-zachodniej części Meksyku. To coś więcej niż granica między dwoma obszarami kulturowymi, zwanymi Aridoameryką i Mezoameryką. Dawni mieszkańcy rejonu Guasave nie tylko zapożyczyli elementy z obu tych obszarów kulturowych, ale również wygenerowali własną tożsamość.

Wyspa Macapule (fot. Jose Rodrigo Vivero Miranda)

W Dolinie Virú odkryto pochówki sprzed 3800 lat

Oryginalny artykuł: Hallazgo arqueológico: descubren entierros humanos de 3,800 años de antigüedad en Virú

Pochówki ludzkie, pochodzące sprzed około 3800 lat zostały odkryte podczas prac prowadzonych w ramach Projektu Badań Archeologicznych Doliny Virú na stanowisku Queneto (region La Libertad, Peru). Jak poinformował kierujący wykopaliskami Feren Castillo Luján, szczątki należą do młodzieńca, osoby dorosłej i dwójki dzieci. Ich ciała złożono w pozycji leżącej bocznej, zwrócone w kierunku wzgórza Queneto. Przy jednym z dzieci znaleziono naszyjnik wykonany z kamieni i muszli, umieszczony jako dar grobowy. 

Jeden z odkrytych pochówków (źródło fot. Andina)

W Cobá odkryto panel z długą inskrypcją glificzną

Oryginalny artykuł: Descubren extenso texto glífico maya en la Zona Arqueológica de Cobá, en Quintana Roo 

W Cobá, mieście Majów w stanie Quintana Roo (Meksyk) archeolodzy odkryli inskrypcję glificzną wyrzeźbioną na skale otaczającej aguadę (sztuczny zbiornik do gromadzenia wody deszczowej), położoną w odległości 160 metrów od Nohoch Mul, największej budowli w tym ośrodku, którego historia obejmuje 1300 lat, od 100 r. p.n.e. do 1200 roku. Prace były prowadzone w ramach programu Promeza. Wyrzeźbiony tekst liczy 123 kartusze glificzne, rozmieszczone w formie litery „L” na powierzchni 11 metrów kwadratowych. Wstępne badania epigraficzne wskazują, że inskrypcja wspomina datę założenia miasta Keh Witz Nal („Wzgórze Jelenia”) w dniu 12 maja 569 roku.  

Inskrypcja z zachowaną datą założenia miasta Keh Witz Nal (fot. INAH)

Prace nad odrestaurowaniem ław znalezionych na ziemiach Majów

Oryginalny artykuł: El INAH concluye conservación de milenarias banquetas policromadas, halladas en obras del Tren Maya

W ramach działań Projektu Ratownictwa Archeologicznego, związanych z budową trasy pociągu przez ziemie Majów, specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) zakończyli prace stabilizacyjne, dotyczące dwóch ław z modelowanego i polichromowanego stiuku, odkrytych 18 grudnia 2023 roku podczas wykopalisk prowadzonych na poboczu drogi dojazdowej do miasta Tres Garantías, w pobliżu stanowiska archeologicznego Chakanbakán, na 7. odcinku trasy pociągu, biegnącym z Chetumal (stan Quintana Roo) do Escarcega (stan Campeche), 73 kilometry od miasta Chetumal. Ławy zlokalizowano wewnątrz budowli oznaczonej numerem T7_35070 i pochodzącej z późnego okresu klasycznego (lata 600-900).

Budowla T7_35070 (fot. Bryan Samaniego, INAH)

Ludzie mogli dotrzeć do Argentyny już 20 000 lat temu

Oryginalny artykuł: Humans reached Argentina by 20,000 years ago — and they may have survived by eating giant armadillos, study suggests 

Odkrycie nacięć na kościach należących do gliptodonta, olbrzymiego wymarłego krewnego pancernika, wskazuje na to, że ludzie mogli żyć w Argentynie już 20 000 lat temu. Potwierdzałoby to rosnącą liczbę dowodów na to, że ludzie rozprzestrzenili się w Ameryce dużo wcześniej niż dotychczas zakładano. W epoce późnego plejstocenu (129 000 – 11 700 lat temu) pokrywy lodowe i lodowce pokrywały znaczną część planety, szczególnie podczas maksimum ostatniego zlodowacenia, czyli około 26 000 do 20 000 lat temu. Chociaż przez wiele lat sądzono, że pierwsi Amerykanie przybyli, podróżując przez most lądowy łączący Syberię z Alaską 13 000 lat temu, odkrycia archeologiczne w Ameryce Północnej i Południowej dokonane w ostatniej dekadzie wskazują, że ludzie pojawili się tam znacznie wcześniej.

Rekonstrukcja przedstawiająca ludzi i gliptodonta
(autor: Damián Voglino, Museo de Ciencias Naturales A. Scasso (Colegio Don Bosco),
San Nicolás de los Arroyos, Provincia de Buenos Aires)

Sztuka naskalna w Amazonii ujawnia złożoną relację człowieka ze zwierzętami

Oryginalny artykuł: Rock art and archaeological record reveal man's complex relationship with Amazonian animals 

Sztuka naskalna badana przez archeologów w kolumbijskiej Amazonii pozwoliła im lepiej zrozumieć złożoną relację między pierwszymi osadnikami na kontynencie a zwierzętami, które spotkali. Spektakularne malowidła w kolorze ochry ukazują różnorodne gatunki zwierząt, a także przedstawienia zwierząt i ludzi przekształcających się wzajemnie, świadcząc o bogatej mitologii, która kierowała pokoleniami rdzennych mieszkańców Amazonii. Choć nie udało się jeszcze dokładnie określić daty obrazów zdobiących skaliste zbocza Cerro Azul w Serranía de la Lindosa, to uczeni szacują, że malowidła mogą pochodzić z około 10 500 roku p.n.e. Badania, prowadzone przez międzynarodowy zespół z University of Exeter (Wielka Brytania), Universidad de Antioquia w Medellín (Kolumbia), Universidad Nacional de Colombia (Bogota, Kolumbia) i Max Planck Institute (Jena, Niemcy) obejmowały zintegrowaną analizę zooarcheologiczną szczątków zwierząt zebranych podczas pobliskich wykopalisk i analizę malowideł. 

Mapka przedstawiajaca położenie Cerro Azul (źródło ilustracji: Journal of Anthropological Archaeology)

Na peryferiach Kohunlich natrafiono na pozostałości dawnych budowli Majów

Oryginalny artykuł: Modifican el camino a la estación Kohunlich del Tren Maya, para preservar cinco estructuras prehispánicas 

Na drodze dojazdowej do stacji Nicolás Bravo/Kohunlich, na odcinku 7. trasy pociągu przez ziemie Majów, sześć kilometrów od stanowiska archeologicznego Kohunlich, na południu stanu Quintana Roo, specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) natrafili na pozostałości siedmiu budowli Majów, co sprawiło, że trzeba nieco zmodyfikować drogę prowadzącą do Kohunlich. Jak poinformował Manuel Pérez Rivas, odpowiedzialny za projekt ratownictwa archeologicznego na trasie pociągu, obecnie odnawiają pięć z nich, a dwie pozostałe zostały zapieczętowane i będą badane później. 

Jedna z nowo odkrytych budowli (fot. Salvamento arqueologico Tren Maya)

Odkrycia w Licapa II pozwalają lepiej zrozumieć życie codzienne kultury Moche

Oryginalny artykuł: ¿Cómo fue la vida cotidiana en la época Moche? Los hallazgos en Licapa II dan nuevas luces 

Stanowisko archeologiczne Licapa II, położone w dolinie Chicama (region La Libertad, Peru) może być ogniwem pozwalającym lepiej zrozumieć kulturę Moche i życie codzienne tego dawnego społeczeństwa. Przybliżają nas do tego najnowsze świadectwa odkryte w ramach Programu Archeologicznego Chicama, którym kieruje Henry Tantaleán. Prace rozpoczęły się 1 lipca i już natrafiono na wiele wysokiej jakości materiału archeologicznego. Znaleziona ceramika wyróżnia się delikatnością, znaną do tej pory tylko z kontekstów pogrzebowych. Artefakty są bardzo wypracowane z wizerunkami kapłanek lub władców z nakryciami głowy i ozdobami uszu. Odkryto też kryształy kwarcu i wyroby z miedzi. Jak podkreśla Henry Tantaleán, wszystko to stanowiło przedmioty codziennego użytku należące do elity Moche.

Prace wykopaliskowe w Licapa II (fot. Program Archeologiczny Chicama)

Rezultaty badań mumii z Cerro Colorado

Oryginalny artykuł: Momias de Barranca: restos de maestra artesana develan a un importante personaje 

Zespół peruwiańskich i polskich archeologów przedstawił wyniki badań mumii znalezionych w 2023 roku na stanowisku Cerro Colorado (post: „Zawiniątka grobowe odkryte w Cerro Colorado”), położonym w prowincji Barranca, na północ od Limy. Okazało się, że jedna z odkopanych mumii należała do ważnej osoby zajmującej się wyrobem tkanin. W zawiniątku tej mumii zachowały się nie tylko kłębki wełny, ale także dwie igły tkackie, drewniana i metalowa, gliniana miska oraz miniaturowe naczynia. 

Mumie znalezione w 2023 roku w Cerro Colorado (fot. Andina)

Znaleziska w peruwiańskiej Amazonii

Oryginalny artykuł: Amazonas: hallan piezas arqueológicas que tendrían entre 4,000 y 1,600 años de antigüedad

W czasach prekolumbijskich dolina rzeki Santiago (prowincja Condorcanqui, region Amazonas, Peru) była ważnym miejscem interakcji międzykulturowych, o czym świadczą naczynia ceramiczne znalezione w 2023 roku przez przedstawicieli grupy etnicznej Wampis (z gminy Villa Gonzalo) w wąwozie Apinkras. Ceramika obejmuje 23 naczynia, w tym 17 butli, kawałki naczyń z wzorami wyrytymi na powierzchni i fragmenty dzbanków.

Ceramika znaleziona w wąwozie Apinkras (źródło fot. Andina)

Nowe odkrycia w Chan Chan (Peru)

Oryginalny artykuł: Hallazgo en Trujillo: descubren restos óseos de 11 individuos con ornamentos en Chan Chan

Od 1 kwietnia prowadzone są wykopaliska na terenie Chan Chan (prowincja Trujillo, region La Libertad, Peru). U podnóża muru obwodowego północnego sektora kompleksu Uthz An, dawnego Wielkiego Pałacu Chimu, archeolodzy natrafili na szczątki kostne 11 osób, przy których znaleziono trzy pary ozdób uszu, dwa naszyjniki i muszle spondylus. Poinformowała o tym kierująca projektem Sinthya Cueva, która podkreśla, że tego rodzaju artefakty są zazwyczaj kojarzone z przedstawicielami elity. Jednak szkielety są rozczłonkowane i dlatego będą konieczne dalsze badania.

Prace wykopaliskowe na terenie kompleksu Uthz An (fot. Andina)

Sztuka naskalna w Parku Narodowym Canaima (Wenezuela)

Oryginalny artykuł: 4,000-year-old rock art in Venezuela may be from a 'previously unknown' culture

Na terenie Parku Narodowego Canaima, w południowo-wschodniej części Wenezueli, archeolodzy odkryli 20 nieznanych do tej pory miejsc z zachowaną sztuką naskalną, liczącą tysiące lat. Jak podaje kierujący pracami José Miguel Pérez-Gómez (z Universidad Simón Bolívar w Caracas), chociaż podobną sztukę naskalną znaleziono w innych częściach Ameryki Południowej, to ta, na którą natrafiono w Wenezueli zdaje się reprezentować nieznaną wcześniej kulturę. 

Park Narodowy Canaima (fot. Jose Miguel Perez-Gomez)

„Yotzin” – szkielet sprzed co najmniej 10 000 lat znaleziony w Dolinie Meksyku

Oryginalny artykuł: Estudios de antropología física identifican a “Yotzin”, que podría ser el único hombre precerámico descubierto en Santa Lucía 

Od 1984 roku, kiedy odkryto czaszkę „Człowieka z Chimalhuacán”, w Dolinie Meksyku nie natrafiono na inne szczątki ludzkie, pochodzące od najstarszych populacji zamieszkujących te ziemie przed wynalezieniem ceramiki. Badania prowadzone na terenie Santa Lucía podczas budowy międzynarodowego lotniska Felipe Ángeles pozwoliły po raz kolejny umieścić ten region na mapie badań ewolucji człowieka wraz z odkryciem „Yotzin” („Jedyny” w języku nahuatl), szkieletu zachowanego w 80 % z częściowo połamaną czaszką, której cechy morfologiczne i antropometryczne przypuszczalnie odpowiadają osobnikowi z końca plejstocenu i początku holocenu, sprzed co najmniej 10 000 lat. Prace prowadził zespół z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH), którym kierował Rubén Manzanilla López.

Szczątki "Yotzin" (fot. Mauricio Marat, INAH)

W dystrykcie Zaña (Lambayeque, Peru) odkryto świątynię sprzed około 4000 lat

Oryginalny artykuł: Descubren en Zaña templo ceremonial prehispánico coetáneo con huaca Ventarrón 

W dystrykcie Zaña (region Lambayeque, Peru) odkryto pozostałości dwóch monumentalnych budowli. Wykopaliska rozpoczęły się na początku czerwca tego roku w ramach projektu archeologicznego „Krajobrazy kulturowe Úcupe – Dolina Zaña”, którym kieruje Luis Armando Muro Ynoñán. Celem projektu jest zbadanie prekolumbijskiej historii Zaña, w szczególności pojawienia się oraz rozwoju kultury i religii Moche w tej części północnego Peru. Prace wykopaliskowe skoncentrowały się na kompleksie archeologicznym Los Paredones de la Otra Banda – Las Ánimas, położonym w dystrykcie Zaña, 48 km na południowy wschód od miasta Chiclayo, stolicy departamentu Lambayeque. Archeolodzy wybrali dwa obszary w pobliżu wzgórza Las Ánimas. W jednym z nich natrafiono na pozostałości świątyni z okresu formatywnego, która prawdopodobnie pochodzi sprzed 4000 lat. Oszacowanie jej wieku opiera się na typie architektury, która wskazuje na czasy poprzedzające kulturę Chavín. Świątynia rozciąga się wzdłuż całego wschodniego zbocza wzgórza Las Ánimas. Jest to kilka pomieszczeń ograniczonych schodami, tworzącymi coś w rodzaju małych scen. Są też centralne schody, a po ich obu stronach zachowały się wizerunki dwóch istot mitologicznych, wyrzeźbione na płytach z cegły adobe. 

Pozostałości świątyni sprzed 4000 lat (źródło fot. Andina)

Nowe wieści z ziem Majów

Oryginalny artykuł: Área inexplorada brinda claves sobre el desplazamiento humano en las Tierras Bajas Mayas centrales 

W ostatnim sezonie terenowym grupa badaczy, którą kieruje archeolog Ivan Šprajc (ze Słoweńskiej Akademii Nauk i Sztuk) prowadziła prace na rozległym, niezamieszkanym obszarze w środkowej części meksykańskiego stanu Campeche, charakteryzującym się obecnością terenów podmokłych i wzniesień, co przyczyniło się do poszerzenia wiedzy na temat różnorodności kultury Majów i jej specyfiki regionalnej. W ramach specjalnego projektu w okresie od kwietnia do maja 2024 r. przeprowadzono eksplorację obszaru porośniętego średniej wielkości dżunglą, należącego do gminy Calakmul, która rozciąga się pomiędzy regionem Chenes (na północy) a miastami Conhuás i Constitución (na południu), wzdłuż autostrady Escárcega-Chetumal. Ivan Šprajc poinformował, że prace skupiły się na kilku obszarach Rezerwatu Biosfery Balam Kú, które zajmują powierzchnię około 140 kilometrów kwadratowych. Przypomniał, że w 2023 r. dzięki zastosowaniu technologii LiDAR uzyskano dane dla niektórych niezbadanych do tej pory terenów. W przeciwieństwie do tamtego sezonu, kiedy to zlokalizowano dawne miasto, nazwane Ocomtún (posty: „W stanie Campeche (Meksyk) odkryto kolejne miasto Majów”, „Dalsze wieści z Ocomtún, nowo odkrytego miasta Majów”) tym razem nie natrafiono na większe ośrodki. Prace były możliwe dzięki finansowemu wsparciu Słoweńskiej Agencji Badań i Innowacji oraz Towarzystwa Milwaukee Audubon, a także innych firm i osób prywatnych. W skład zespołu badawczego wchodzą też archeolodzy Octavio Esparza Olguín, Atasta Flores Esquivel, Quintín Hernández Gómez, Vitan Vujanović i geodeta Aleš Marsetič.

Obraz uzyskany dzięki technologii LiDAR, pokazujący jedno z nowo odkrytych miejsc (źródło: INAH)

Pozostałości archeologiczne odkryte na brzegach wyspy Janitzio w Michoacán

Oryginalny artykuł: Descubren vestigios arqueológicos a las orillas de la isla de Janitzio, en Michoacán

Na początku maja, w wodach przy wyspie Janitzio na jeziorze Pátzcuaro (stan Michoacan) specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) odkryli dwie łodzie zwane przez ludność Purepecha tepari, z których jedna wyróżnia się dużymi rozmiarami (14,80 metra długości) i zatonęła wraz ze swym ładunkiem, prawdopodobnie drewnem opałowym. 

Tepari znalezione przy wyspie Janitzio (fot. Centrum INAH Michoacan)