Badanie DNA odsłania historię pierwszych mieszkańców Karaibów

Oryginalny artykuł: Ancient DNA retells story of Caribbean's first people

Połączenie wyników prac archeologicznych z nowymi technologiami genetycznymi pozwoliło poznać lepiej historię pierwszych mieszkańców Wysp Karaibskich. Międzynarodowa grupa badaczy pod kierunkiem Davida Reicha z Harvard Medical School przeanalizowała genomy 263 osób. Dzięki genetyce można prześledzić na Karaibach dwie główne, oddzielone tysiącami lat fale migracyjne odrębnych grup ludzi, których dalecy krewni często zamieszkiwali różne wyspy. Uczeni opracowali również nową technikę, która umożliwia oszacowanie wielkości populacji w przeszłości. Jak zaznacza uczestniczący w badaniach archeolog William Keegan z Florida Museum of Natural History, starożytne DNA oferuje nowe, potężne narzędzie pomagające w rozwiązywaniu długotrwałych debat, potwierdzaniu hipotez i ujawnianiu wielu tajemnic. 

Narzędzia kamienne używane przez pierwszych mieszkańców Wysp Karaibskich
(fot. William Keegan)

Odtworzenie wyglądu "Damy z El Paraiso"

Oryginalny artykuł: Science, Art Combine to Reveal Face of Ancient Peruvian Noblewoman

W Museo de Minerales Andres Del Castillo (Lima, Peru), po dwóch latach pracy wystawiono odtworzone popiersie tak zwanej „Damy z El Paraiso”, wywodzącej się z elity kobiety, która została pochowana około 3700 lat temu i której grobowiec odkryto w 2016 roku na terenie stanowiska archeologicznego El Paraiso w Peru (post: "Nowe odkrycia w El Paraiso (Peru)"). Jak podaje Dayanna Carbonel, kierująca wykopaliskami w El Paraiso, po rekonstrukcji widać, że kobieta ma podłużną twarz, wydatne kości policzkowe i nos, małe oczy i wąskie usta. Podstawą określenia wymiarów i kształtu twarzy była analiza antropometryczna. Następnie do pracy przystąpił artysta Teo Ugarte, który wypełnił czaszkę gliną i gipsem, po czym pokrył całą powierzchnię włóknem szklanym, starając się uzyskać jak najlepsze podobieństwo.

Rekonstrukcja wyglądu "Damy z El Paraiso"
(źródło fot.: Latin American Herald Tribune)

Zastosowanie technologii LIDAR w ośrodkach kultury Chachapoyas

Oryginalny artykuł: Con inteligencia artificial revelan secretos del conjunto monumental Kuelap 

Kultura Chachapoyas rozwijała się na ziemiach peruwiańskiego departamentu Amazonii w latach 900-1470. Pozostawiła po sobie, między innymi, duże kamienne budowle, do których dostęp jest utrudniony. W ramach prac interdyscyplinarnych podjętych z inicjatywy Narodowego Instytutu Geograficznego w Peru wykorzystano technologię LIDAR i sztuczną inteligencję w celu lepszego poznania konstrukcji ukrytych pod warstwą roślinności. 

Przygotowywanie dronów do lotu nad ośrodkami kultury Chachapoyas
(źródło fot.: Andina)

Renowacja i rekonstrukcja majańskiego "Reliefu z Placeres"

Oryginalny artykuł: Con nuevas tecnologias proponen caracteristicas y contexto original del "Relieve de Placeres" del Museo Nacional de Antropologia

Grupa specjalistów pod kierunkiem badaczy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) przeprowadziła prace konserwatorskie rzeźby Majów znanej jako „Relief z Placeres” i znajdującej się w kolekcji Narodowego Muzeum Antropologii w mieście Meksyk. Gilberto García Quintana z INAH przypomniał historię reliefu, który został zrabowany w 1968 roku i miał zostać nielegalnie wywieziony do Nowego Jorku. Na szczęście rok później zabytek  zwrócono narodowi meksykańskiemu.

"Relief z Placeres" w Narodowym Muzeum Antropologii w mieście Meksyk

Odkryto kolejne czaszki na Huey Tzompantli

Oryginalny artykuł: Hallazgo en las entranas de Tenochtitlan: encontraron 119 craneos del Huei Tzompantli en el Templo Mayor

Pięć lat temu, na terenie miasta Meksyk odkryto pozostałości wielkiego Huey Tzompantli, na którym Mexikowie umieścili 484 ludzkie czaszki (posty: "Odkrycie Huey Tzompantli na terenie dawnego Tenochtitlan", "Na Huey Tzompantli w Tenochtitlan umieszczono co najmniej 350 ludzkich czaszek"). Obecnie, podczas kontynuowania prac przy zabytkowym budynku na ulicy Republica de Guatemala 24, archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) natrafili na 119 kolejnych czaszek, należących do mężczyzn, kobiet i dzieci. Zajmują one część wschodniego krańca i zewnętrznej fasady tej wyjątkowej wieży o średnicy 4,70 metra, którą dawni mieszkańcy Tenochtitlan – Mexikowie – poświęcili bogu Huitzilopochtli.

Archeolodzy INAH odkryli kolejne czaszki umieszczone na Huey Tzompantli
(fot. Meliton Tapia, INAH)

Natrafiono na kolejne wioski ukryte pod amazońską dżunglą

Oryginalny artykuł: Newly discovered ancient villages laid out like a clock face are further proof of human impact on the Amazon

Dzięki zastosowaniu technologii LiDAR, uczeni z Wielkiej Brytanii, Brazylii i Hiszpanii natrafili na pozostałości prekolumbijskich wiosek ukrytych pod lasami deszczowymi Amazonii, w południowo-wschodnim sektorze stanu Acre w Brazylii. Jest to kolejny dowód na to, że ziemie te były zamieszkiwane przez rdzenne społeczności, których kultury rozwijały się, upadały, przekształcały i pojawiały się ponownie na długo przed przybyciem Europejczyków. Nowo odkryte wioski powstały w latach 1300-1700, a ich sieć jest znacznie bardziej rozległa niż sądzono do tej pory.

Jedna z nowo odkrytych wiosek, nazwana Sol de Camila
(źródło ilustracji: J. Iriarte et al., Journal of Computer Applications in Archaeology)

W Monte Alban odkryto budowlę pod powierzchnią Głównego Placu

Oryginalny artrykuł: Hallan un edificio oculto en Monte Alban 

Monte Alban, miasto Zapoteków, powstało około 500 r. p.n.e. i z czasem stało się potężnym ośrodkiem w rejonie dzisiejszego meksykańskiego stanu Oaxaca. Od początku prowadzonych na tym stanowisku archeologicznym prac skupiano się na budowlach otaczających rozległy Główny Plac, ale nigdy nie zbadano jego samego. Obecnie grupa uczonych z University of Oklahoma (USA), dzięki zastosowaniu technik geofizycznych, w tym georadaru i gradiometrii odkryła, że pod powierzchnią placu, na głębokości około 30 centymetrów znajduje się jakaś budowla.

Główny Plac w Monte Alban

Wyjątkowa kolekcja sztuki naskalnej w amazońskiej dżungli

Oryginalny artykuł: Sistine Chapel of the ancients' rock art discovered in remote Amazon forest

W ubiegłym roku, w deszczowych lasach Amazonii, na terenie Serranía de La Lindosa w Kolumbii natrafiono na dziesiątki tysięcy malowideł naskalnych, pochodzących sprzed 12 500 lat. Do tej pory informacja o odkryciu była utrzymywana w tajemnicy i ujawniona dopiero teraz, po nakręceniu filmu Jungle Mystery: Lost Kingdoms of the Amazon. Jest to jedna z największych na świecie kolekcji sztuki naskalnej z czasów prehistorycznych. Malowidła o czerwonawej barwie mają różne rozmiary i ciągną się na przestrzeni około 12 kilometrów. Na szczególną uwagę zasługują przedstawienia wielu wymarłych już zwierząt, jak mastodonty, paleolamy, wielkie leniwce i konie. Autorami malowideł musieli być ludzie, którzy jako pierwsi dotarli na teren Amazonii. 

Kręcenie filmu dokumentalnego o malowidłach naskalnych w Serrania de La Lindosa
(fot. Ella Al-Shamahi)

Malowidło z jaskini Pinwheel (Kalifornia) przedstawia kwiat bielunia, rośliny o właściwościach psychoaktywnych

Oryginalny artykuł: Pinwheel Cave rock art in California may depict hallucinogenic 'trance flower'

Od wielu lat toczy się debata na temat ewentualnego związku pomiędzy sztuką naskalną a zażywaniem przez jej twórców środków halucynogennych. Niektórzy uczeni uważali, że do miejsc ze sztuką naskalną w Kalifornii mieli dostęp jedynie szamani, a malowidła przedstawiają ich wizje doświadczane podczas transu. Jednak prace archeologiczne prowadzone w południowo-środkowej Kalifornii pokazały, że większość tego typu miejsc znajduje się w pobliżu terenów zamieszkanych. Analizy malowideł również sugerują, że piktogramy przedstawiały motywy ikonograficzne nawiązujące do mitologii, zwierząt, roślin i ciał niebieskich. Naukowcy z Wielkiej Brytanii i USA postanowili zbadać położoną w południowej Kalifornii jaskinię Pinwheel („Wiatraczek”). Jej nazwa pochodzi od namalowanego czerwoną ochrą „wiatraczka”, który prawdopodobnie przedstawia rozwijający się kwiat bielunia (Datura wrightii), wywołującej halucynacje rośliny o właściwościach psychoaktywnych. W szczelinach stropu jaskini, na którym zachowało się malowidło znaleziono kępki włókien roślinnych zwanych prymkami. Wcześniej natrafiano na podobne, służące do żucia prymki z juki, agawy lub tytoniu, ale tym razem uczeni podejrzewali, że prymki z jaskini Pinwheel mogły być związane z bieluniem i przeprowadzili dokładne analizy.

Jaskinia Pinwheel w Kalifornii (fot. Rick Bury)

Dawni Indianie Pueblo znaleźli sposób na przetrwanie okresów suszy

Oryginalny artykuł: Geoscientists discover ancestral puebloans survived from ice melt in New Mexico lava tubes

Uczeni z University of South Florida, National Park Service, University of Minnesota oraz instytutu badawczego w Rumunii odkryli, że dawni Indianie Pueblo zdołali przetrwać okresy suszy, schodząc w głąb jaskiń lawowych i topiąc zalegający tam lód. Jak podaje kierujący badaniami profesor Bogdan Onac (z University of South Florida), pierwotnym celem prac prowadzonych w rurach lawowych było zebranie próbek w celu odtworzenia paleoklimatu przez wykorzystanie systematycznie topniejących złóż lodowych. Kiedy jednak weszli do wypełnionej lodem rury lawowej w El Malpaís (stan Nowy Meksyk), zaskoczyła ich ilość węgla drzewnego i sadzy znajdujących się w głębi jaskini.

Wejście do rury lawowej (fot. University of South Florida)

Dieta prekolumbijskich mieszkańców wyspy São Luís (Brazylia)

 Oryginalny artykuł: Diet of pre-Columbian societies in the Brazilian Amazon reconstructed

Międzynarodowa grupa uczonych z różnych instytucji naukowych w Hiszpanii, Holandii, Niemczech, Wielkiej Brytanii, Czechach i Brazylii przeprowadziła nowe badania, które pozwoliły na zrekonstruowanie diety ludności zamieszkującej w czasach prekolumbijskich niziny w rejonie dorzecza Amazonki w Brazylii. Wiedza na ten temat była do tej pory dość ograniczona ze względu na nieliczne szczątki ludzkie znalezione na tym terenie. 

Pochówek odkryty na terenie stanowiska archeologicznego Bacanga (fot. Andre Colonese)

Tysiące artefaktów z wioski Irokezów

Oryginalny artykuł: Archaeological excavation continues in Fischer-Hallman area

W odległości około 100 km od Toronto, w Kitchener, w regionie Waterloo (Kanada) budowana jest nowa droga na trasie Fischer - Hallman. Podczas prac nad usuwaniem starej nawierzchni natrafiono na liczne pozostałości z czasów prekolumbijskich i w lipcu rozpoczęto zakrojone na szeroką skalę wykopaliska. Archeolodzy sprawdzają teren metr po metrze i przesiewają glebę, dzięki czemu do tej pory znaleziono tam ponad 35 000 najróżniejszych artefaktów. Okazało się, że niegdyś była to wioska Irokezów. 

Prace wykopaliskowe w rejonie Fischer-Hallman
(fot. Luke Schulz/Kitchener Today)

W czasach prehistorycznych kobiety również polowały na zwierzęta

Oryginalny artykuł: Un entierro en los Andes peruanos muestra que las mujeres prehistoricas tambien cazaban

W 2018 roku, w Wilamaya Patjxa, w rejonie Puno, w peruwiańskich Andach odkryto pochodzące sprzed 9000 lat pochówki sześciu osób, w tym dwóch łowców. Obecnie Randall Haas (z University of California, Davis) i jego współpracownicy z innych uczelni w USA i Peru opublikowali wyniki przeprowadzonych badań. Analiza kości i zębów należących do tych dwóch łowców wykazała, że jednym z nich był mężczyzna zmarły w wieku 25-30 lat, a drugim była kobieta zmarła w wieku 17-19 lat.  Podważa to dotychczasowy pogląd, zgodnie z którym w owych czasach kobiety zajmowały się wyłącznie zbieractwem, a mężczyźni łowiectwem. Wszystko wskazuje bowiem na to, że kobiety również polowały na zwierzęta.

Kobieta polująca na wigonie
(ilustracja: Matthew Verdolivo, University of California, Davis)

Majowie z Tikal filtrowali wodę

 Oryginalny artykuł: Archaeologists discover sophisticated water filters in ancient Maya city

Interdyscyplinarne badania przeprowadzone przez grupę antropologów, geografów i biologów z University of Cincinnati (USA) wykazały, że mieszkańcy majańskiego miasta Tikal (Gwatemala) mieli system filtrowania wody spływającej do zbiornika Corriental, który był ważnym źródłem wody pitnej od późnego okresu preklasycznego do późnego okresu klasycznego. Okazało się, że już 2000 lat temu Majowie stosowali w tym celu kwarc i zeolit, które tworzą naturalne, molekularne sito i oba minerały są używane również obecnie do filtrowania wody. 

Badacze z University of Cincinnati podczas pobierania próbek osadów ze zbiornika Corriental w Tikal
(fot. Liwy Grazioso Sierra)

Rezultaty badań zmumifikowanych lam odkrytych w Tambo Viejo

Oryginalny artykuł: Sacrificed llama mummies enearthed in Peru

W 2018 roku rozpoczęto wykopaliska na terenie stanowiska archeologicznego Tambo Viejo w Dolinie Acari, na południowym wybrzeżu Peru. Był to jeden z ośrodków administracyjnych założonych przez Inków po podboju tych ziem. Podczas prowadzonych prac odkryto wiele naturalnie zmumifikowanych lam i świnek morskich złożonych w ofierze podczas rytuałów. Obecnie Lidio M. Valdez, Katrina J. Bettcher i Marcelino N. Huamani z University of Calgary (Kanada) przedstawili wyniki swych badań. Wiadomo, że Inkowie często składali lamy w ofierze swym bogom, ale w tym przypadku były one związane z jedynym w swoim rodzaju kontekstem. 

Zmumifikowane lamy znalezione w budowli 1C
(fot. Lidio M. Valdez)

Niezwykły depozyt ofiarny w łaźni parowej w Xultun

Oryginalny artykuł: Amphibian goddess. The ritual significance of a classic Maya sweat bath in Guatemala

Grupa uczonych z Smithsonian Tropical Research Institute (STRI, Panama), kilku instytucji naukowych w USA (California State University, University of Miami, Skidmore College w Nowym Jorku) i Universidad de San Carlos (Gwatemala) opublikowała wyniki badań niezwykłego depozytu ofiarnego odkrytego w łaźni parowej na terenie majańskiego miasta Xultun (Peten, Gwatemala). W Mezoameryce łaźnie służyły praktykom leczniczym, higienie i puryfikacji, były też miejscem, w którym akuszerki pomagały kobietom podczas porodu. Wiązano je również z przodkami i istotami nadprzyrodzonymi. Łaźnia w Xultun, nazwana przez archeologów Los Sapos, pochodzi z wczesnego okresu klasycznego (lata 250-550) i korzystano z niej przez około 250-300 lat. Zewnętrzne ściany tej budowli zostały udekorowane wizerunkiem bogini siedzącej w kucki niczym ropucha, a jej nogi ozdobiono przedstawieniami iguan i ropuch z gatunku Rhinella marina.

Łaźnia parowa Los Sapos w Xultun (fot. David Coventry)

W rejonie Huaca San Pedro de Chimbote (Peru) odkryto pochówek kultury Mochica

 Oryginalny artykuł: Ancash: descubren entierro preinca cerca de la Huaca San Pedro de Chimbote

W pobliżu Huaca San Pedro de Chimbote, w regionie Ancash (Peru), podczas prac prowadzonych przez spółkę Quavii przy instalacji sieci gazowej w miasteczku San Pedro, odkryto prekolumbijski pochówek kultury Mochica, gdzie poza szczątkami ludzkimi znaleziono kilka wspaniale zachowanych naczyń ceramicznych.

Pochówek odkryty w pobliżu Huaca San Pedro de Chimbote
(fot.: spółka Quavii)

Na terenie Pampa de Nasca odkryto nowy geoglif

 Oryginalny artykuł: Arqueologos descubren un nuevo geoglifo en la pampa de Nasca

Na zboczu wzgórza Pampa de Nasca (departament Ica, Peru) odkryto geoglif przedstawiający dzikiego kota. Natrafiono na niego podczas prac przy punkcie widokowym Mirador Natural, skalistym wzgórzu w okolicy 426. kilometra południowej części Autostrady Panamerykańskiej, z którego można obserwować geoglify w formie krzyżujących się linii różnej długości i szerokości.

Nowo odkryty geoglif przedstawiający dzikiego kota
(źródło fot. Ministerio de Cultura, Peru)

W okolicy Candelaria (stan Campeche, Meksyk) natrafiono na dwa miasta Majów

Oryginalny artykuł: Con el empleo de tecnologia LIDAR y prospeccion en campo se registran areas con monumentos arqueologicos en el municipio de Candelaria, Campeche

W Meksyku kontynuowane są prace w ramach budowy linii kolejowej dla specjalnego pociągu przez ziemie Majów (zobacz post: "Turystyczny pociąg przez ziemie Majów"), a archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) prowadzą rozpoznanie terenu. Na Odcinku 1, prowadzącym z Palenque do Escarcega (223 km) przebadano do tej pory 131,19 km i dzięki wykorzystaniu technologii LiDAR zarejestrowano 553 pozostałości archeologiczne, z których część odpowiada położeniu miejsc już wcześniej zidentyfikowanych przez INAH, a inne zostały udokumentowane po raz pierwszy. Na szczególną uwagę zasługują dwa duże kompleksy architektoniczne Majów, znajdujące się w pobliżu miasteczka Candelaria w stanie Campeche.

Duży kompleks architektoniczny Majów odkryty w okolicy miasteczka Candelaria
(fot. INAH)

Archeolodzy INAH rozpoczynają prace na terenie Santa Quiteria (stan Jalisco, Meksyk)

Oryginalny artykuł: INAH e industriales del tequila suman esfuerzos para la puesta en valor del sitio arqueologico de Santa Quiteria

Archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) rozpoczęli pierwsze prace na terenie stanowiska Santa Quiteria, położonego w żyznej dolinie otaczającej wulkan Tequila, pomiędzy gminami El Arenal i Amatitán w meksykańskim stanie Jalisco. Podjęcie badań wymagało zgody miejscowych producentów tequili, którzy na tych terenach uprawiali agawę. Nazwa Santa Quiteria pochodzi od pobliskiej hacjendy, a miejsce to zostało zarejestrowane w latach 70. XX wieku gdy dotarł tam archeolog Phil Weigand, zdaniem którego mieszkańcy tego prekolumbijskiego ośrodka należeli do tak zwanej kultury Teuchitlán, charakteryzującej się wznoszeniem kolistych kompleksów architektonicznych z umieszczonym w centrum ołtarzem.  

Stanowisko archeologiczne Santa Quiteria (fot. Centrum INAH Jalisco)

Odkrycia na terenie Plazuela de la Danza na wzgórzu San Miguel (stan Puebla, Meksyk)

Oryginalny artykuł: Descubre INAH vestigios arquitectonicos en la Plazuela de la Danza de Atlixco, en Puebla

Każdego roku, w ostatnią niedzielę września, tubylcze wspólnoty zamieszkujące meksykański stan Puebla (wśród nich: ludność Nahua, Otomí, Popoloca, Mazahua i Mixteca) zbierały się na wzgórzu San Miguel (w rejonie Atlixco) podczas święta Huei Atlixcayotl, aby uroczyście obchodzić dzień Świętego Michała Archanioła i podziękować za udane zbiory. Jednak w tym roku, z powodu pandemii, nie było to możliwe i postanowiono wykorzystać ten czas na prace renowacyjne na tak zwanej Plazuela de la Danza („Placu Tańca”), głównym miejscu ceremonii, gdzie natrafiono na świadectwa archeologiczne z czasów prekolumbijskich. 

Prace wykopaliskowe na Plazuela de la Danza (fot. INAH)

Uczeni ustalili datę wybuchu wulkanu Ilopango w Salwadorze

Oryginalny artykuł: Scientists reveal more about volcanic eruption that rocked the Ancient Maya

Erupcja wulkanu Ilopango w Salwadorze miała miejsce w czasach Majów, ale jej dokładna data nie była znana. Międzynarodowa grupa uczonych przeprowadziła nowe badania, które wykazały, że wybuch Ilopango nastąpił w 431 r. n.e. (± 2 lata). W celu określenia dokładnej daty erupcji przeanalizowano odłamki wulkaniczne wydobyte z rdzeni lodowych na Grenlandii, poziomy siarki zarejestrowane w rdzeniach lodowych Antarktyki oraz datowanie radiowęglowe zwęglonego drewna wydobytego z warstw popiołu wulkanicznego. Świadectwa archeologiczne również pokazywały, że produkcja ceramiki w Salwadorze nagle ustała mniej więcej w tym samym czasie i przerwa ta trwała około 100-150 lat.

Widok na wulkan Ilopango (fot. Dario Pedrazzi)

Nowe spojrzenie na osobę Cuitlahuaca, władcy Tenochtitlan

Oryginalny artykuł: Patrick Johansson revela pormenores de su proximo libro dedicado a Cuitlahuac

Patrick Johansson Keraudren, badacz z Narodowego Autonomicznego Uniwersytetu w Meksyku (UNAM), na podstawie analiz źródeł historycznych ponownie prześledził biografię Cuitlahuaca, władcy Iztapalapa i późniejszego władcy Tenochtitlan, następcy Moctezumy II i poprzednika Cuahtemoca. Pięćset lat temu Cuitlahuac stał się jedną z ofiar epidemii ospy, która doprowadziła do śmierci wielu mieszkańców Tenochtitlan i okolic. Z tego powodu krótkotrwałe sprawowanie rządów Cuitlahuaca w stolicy Mexików przyczyniło się do niesprawiedliwego usunięcia jego osoby na drugi plan. Jak podaje Patrick Johansson, śmierć Cuitlahuaca na przełomie listopada i grudnia 1520 roku, zaledwie kilka miesięcy po objęciu przez niego władzy w Tenochtitlan sprawiła, że nie zwrócono uwagi na jego rolę w obronie miasta. Tymczasem, jak podkreśla badacz, słynna Noche Triste („Smutna noc”) mogłaby się równie dobrze nazywać „zwycięską nocą Cuitlahuaca”.

Cuitlahuac przedstawiony jako władca Iztapalapa

w Kodeksie Xolotl (źródło ilustracji: INAH)

Artefakty wyplatane z włókien roślinnych w prekolumbijskim Meksyku

91. numer specjalnego wydania czasopisma Arqueología mexicana został poświęcony prekolumbijskim artefaktom wyplatanym z włókien roślinnych. Jako że są to przedmioty z materiałów nietrwałych, a zatem rzadko można je znaleźć podczas wykopalisk archeologicznych. Ich zachowaniu sprzyjają miejsca wyjątkowo suche, przede wszystkim jaskinie i schroniska skalne. Większość tego typu przedmiotów pochodzi więc z różnych jaskiń na terenie Meksyku, jak: Candelaria (stan Coahuila), Garrafa, Tapesco del Diablo i El Lazo (stan Chiapas), Gallo i Chagüera (stan Morelos), Ocampo i Romero (stan Tamaulipas), Guila Naquitz (stan Oaxaca) czy Coxcatlan (stan Puebla).

 

Artefakty z włókien roślinnych znalezione w jaskini Guerrero w stanie Chihuahua.

Zawiniątko (po prawej stronie) kryło szczątki trzyletniej dziewczynki

(wystawa w Museo del Carmen w mieście Meksyk)

We wspomnianych jaskiniach znaleziono fragmenty plecionych mat, koszy i powrozów pochodzących niekiedy sprzed kilku tysięcy lat. W jaskini Garrafa natrafiono natomiast na zmumifikowane w naturalny sposób ciało dziewczynki umieszczone w koszu.

Mata i kosze znalezione w jaskiniach Garrafa (stan Chiapas).
W koszu po prawej stronie widoczne są zmumifikowane szczątki dziecka
(Museo Regional de Chiapas, Tuxtla Gutierrez, Meksyk)

Miasta Majów: Ixtonton (Gwatemala)

Stanowisko archeologiczne Ixtonton znajduje się w południowo-wschodniej części Peten (Gwatemala), w odległości około trzech kilometrów od miasteczka Dolores. Pierwsze prace wykopaliskowe rozpoczęto tam w 1987 roku, w ramach projektu „Atlas Arqueológico de Guatemala”, ale już wówczas miejsce to było w znacznym stopniu zrabowane.

Stanowisko archeologiczne Ixtonton

Nadal porośnięte roślinnością budowle Ixtonton zgrupowane są wokół pięciu placów, ale wiele innych jest rozproszonych na peryferiach miasta.

Porośnięte roślinnością budowle Ixtonton

Dzięki dronom natrafiono na pozostałości „Wielkiej Osady” rdzennych Amerykanów

Oryginalny artykuł: Drones find signs of a Native American "Great Settlement" beneath a Kansas pasture

Jesse Casana, Elise Jakoby Laugier i Austin Chad Hill z Dartmouth College oraz Donald Blakeslee z Wichita State University podają, że specjalnie wyposażone drony przelatujące nad pastwiskami w amerykańskim stanie Kansas wykryły pozostałości rowu w kształcie podkowy, wykonanego ponad 400 lat temu przez przodków dzisiejszych Wichita i stowarzyszonych plemion. Zdaniem uczonych, ​​miejsce to było częścią rozległego ośrodka, które w 1601 roku hiszpańscy odkrywcy nazwali „Wielką Osadą”. Jeden z jeńców pojmanych w „Wielkiej Osadzie” przez Hiszpanów używał nazwy Etzanoa. Być może dalsze badania potwierdzą, że była to jedna z największych osad rdzennych Amerykanów, jakie kiedykolwiek powstały na północ od Meksyku. W XIX wieku europejscy osadnicy wypędzili przodków ludu Wichita z ich rodzinnych ziem, co doprowadziło do zniszczenia ich wiosek i tradycji.

Badane przy użyciu dronów tereny pastwisk w stanie Kansas (fot. Jesse Casana)

Kiedy kukurydza stała się podstawą diety mieszkańców Mezoameryki ?

Oryginalny artykuł: UNM researches document the first use of maize in Mesoamerica

Profesor Keith Prufer wraz z zespołem uczonych z różnych dziedzin (archeologii, biologii, ekologii i geologii) z University of New Mexico w Albuquerque i University of California w Santa Barbara przeprowadził nowe badania, które pozwoliły stwierdzić, kiedy kukurydza stała się tak na prawdę podstawą wyżywienia mieszkańców Mezoameryki. Kukurydza została udomowiona około 9000 lat temu w dolinie rzeki Balsas w Centralnym Meksyku. Na Nizinach Majów była uprawiana około 6500 lat temu i mniej więcej w tym samym czasie pojawiła się na ziemiach położonych wzdłuż meksykańskiego wybrzeża Oceanu Spokojnego. Jednak nie było wiadomo, czy już wówczas odgrywała znaczącą rolę w diecie.

Prace wykopaliskowe w schroniskach skalnych w Belize

(źródło fot.: University of New Mexico)

Aztecki system miar i wag

Na początku lat 70. XX wieku, meksykański badacz Víctor M. Castillo, przeglądając dawne dokumenty i poszukując informacji na temat prekolumbijskich jednostek miary zdał sobie sprawę, że w tym temacie nie ma zgodności wśród autorów. Niektórzy wyrażali wątpliwości lub całkowicie zaprzeczali istnieniu jakiegokolwiek systemu miar i wag w przedhiszpańskim Meksyku. Jednak zarówno Hernan Cortes, jak i kronikarz Antonio de Herrera podkreślali, że nie tylko produkty sprzedawane na targowiskach były ważone i mierzone, ale nawet specjalnie wyznaczone osoby sprawdzały poprawność dokonywanych transakcji handlowych. Víctor M. Castillo przekonał się, że ustalenie z całkowitą pewnością jednostek miary stosowanych niegdyś przez Azteków jest wyjątkowo skomplikowane, gdyż po konkwiście Aztekowie przejęli pewne wzorce hiszpańskie, przez co w pierwszych latach kolonii system był jeszcze bardziej złożony i stosowano jednocześnie dawne miary i te, które nadeszły z Hiszpanii i których nazwy zostały przetłumaczone na język nahuatl. Istniały też rozliczne regionalne warianty metod pomiaru, a sporządzone po hiszpańskiej konkwiście rejestry danin mogły zawierać wpływy europejskie.

Makieta przedstawiająca targowisko w Tlatelolco
(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

W stanie Tamaulipas (Meksyk) natrafiono na prekolumbijski pochówek

Oryginalny artykuł: Recupera INAH entierro humano prehispanico completo en el area cultural del suroeste de Tamaulipas

Mieszkańcy San Lorenzo de las Bayas i Ocampo (stan Tamaulipas, Meksyk) powiadomili Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH) o przypadkowym odkryciu prekolumbijskiego pochówku podczas prowadzenia prac budowlanych. Jak podają Jesús Velasco González i Vanueth Pérez Silva, szkielet należy do mężczyzny, który zmarł w wieku około 21-35 lat. Złożono go w pozycji siedzącej, zgiętej, zawiniętego w matę. Jedynym znalezionym przy nim artefaktem jest mały ceramiczny moździerz na trójnogu, pochodzący prawdopodobnie z lat 400-700. Jest możliwe, że oryginalnie znajdował się na zawiniątku grobowym.

Pochówek odkryty w rejonie San Lorenzo de las Bayas

(fot. Centrum INAH – Tamaulipas)

W północnym Chile odkryto zmumifikowane szczątki czterech osób

Oryginalny artykuł: Descubren momias y restos arqueologicos durante construccion de mina en el norte del pais

W północnym Chile, w regionie Tarapaca, podczas prowadzonych przez kanadyjską firmę Teck prac nad powiększaniem kopalni miedzi Quebrada Blanca, nieoczekiwanie dokonano odkryć archeologicznych. Na szczególną uwagę zasługują cztery groby ze zmumifikowanymi szczątkami osób, pochodzące z wczesnego okresu formatywnego (lata 1100-400 p.n.e.), choć dokładne datowanie zostanie dopiero ustalone podczas analiz laboratoryjnych.

Groby ze zmumifikowanymi szczątkami ludzkimi (fot. firma Teck)

Porównanie sposobu wyrażania emocji w Mezoameryce i w kulturze Zachodu

Oryginalny artykuł: Ancient sculptures hint at universal human facial expression across cultures

Od dziesiątek lat toczy się debata na temat wyrażania emocji poprzez mimikę twarzy, czy ma ona podłoże biologiczne i wynika z ludzkiej natury czy też związana jest z przynależnością kulturową. Wcześniejsze porównania mimiki twarzy w przypadku różnych społeczeństw dotyczyły osób, które w pewnym stopniu miały kontakt z ludźmi Zachodu i mogli być pod wpływem ich praktyk kulturowych. Obecnie Alan Cowen i Dacher Keltner z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley postanowili skupić się na ludziach, którzy nie mieli żadnego kontaktu z cywilizacją Zachodu i wybrano kultury Mezoameryki. Prekolumbijskie figurki, reliefy i rzeźby przedstawiają osoby z różnymi wyrazami twarzy i dzięki temu umożliwiały zbadanie, czy ukazywanie emocji w Ameryce prekolumbijskiej na długo przez kontaktem z Europejczykami jest zbliżone do podobnych przedstawień w kulturze Zachodu.

Prekolumbijskie artefakty wykorzystane w badaniach:

A) Rzeźba Majów z Tonina, ukazująca jeńca (fot. Mauricio Marat, INAH);

B) Figurka Majów z Campeche przedstawiającą torturowanego jeńca (fot. Justin Kerr);

C) Figurka Majów przedstawiająca mężczyznę dźwigającego wielki kamień (fot. Justin Kerr);

D) Figurka z Zachodniego Meksyku ukazująca kobietę i mężczyznę (fot. LACMA);

E) Figurka Majów przedstawiająca kobietę z dzieckiem (fot. Princeton University Art Museum);

F) Figurka Majów z postacią wojownika (fot. Fine Arts Museums of San Francisco);

G) Figurka Majów przedstawiająca gracza w piłkę (fot. University of Maine);

H) Figurka z Zachodniego Meksyku przedstawiająca mężczyznę grającego na bębnie (fot. LACMA)

Fotogaleria: Ceramika Majów - część III

W trzeciej części fotogalerii “Ceramika Majów” można obejrzeć najróżniejsze wazy, misy, talerze i dzbany. Są wśród nich zarówno bogato zdobione naczynia należące do przedstawicieli elity, jak i skromniejsze, których używali pozostali mieszkańcy w życiu codziennym. W Museo Amparo (Puebla, Meksyk) znajdują się naczynia pochodzące z meksykańskich stanów Jukatan i Campeche oraz z ziem Peten w Gwatemali. Kolekcja w Museo de Sitio de Palenque "Alberto Ruz L'Huillier” obejmuje naczynia znalezione na terenie Palenque. W Museo Regional de Chiapas (Tuxtla Gutierrez, Meksyk) większość naczyń, szczególnie polichromowane pochodzą z Lagartero, ale jest też kilka z Chinkultic, z Jukatanu i północnego Campeche, a także dzbany z regionu La Trinitaria. Bogatymi zbiorami może poszczycić się Museo Regional del Sureste de Peten (Dolores, Gwatemala), w którym przechowywane są naczynia z wielu okolicznych stanowisk archeologicznych: Aktun Ak’ab, Balam Na, Calzada Mopan, Copoja, Curucuitz, El Chal, El Chapayal, El Jilguero, El Ocote, Ix Ak, Ixcoxol, Ix Ek’, Ixkun, Ixtonton, Ixtutz, La Gloria, Maringa, Sacul, Sukche i Yaltutu. W kolekcji Museo de Ceramica w Tikal znajdują się naczynia znalezione na terenie tego miasta. W Museo de los Altos de Chiapas (San Cristobal de las Casas, Meksyk) można obejrzeć polichromowaną wazę znalezioną w Cerro Ecatepec, wazę i misę z Ixtapa oraz dzbany odkryte w jaskiniach La Mazacuata i Campo Alegre w stanie Chiapas. Archeologické Múzeum w Bratysławie ma w swych zbiorach kilka naczyń Majów z Nebaj, Peten i rejonu rzeki Usumacinty. 

kliknij na zdjęcie aby powiększyć / click on photo to enlarge

Museo Amparo (Puebla, Meksyk)